Báo động tình trạng dùng thuốc kháng sinh cho người trị bệnh tôm!

Báo động

Anh Hùng, người chuyên kinh doanh thuốc thú y tại Cần Thơ cho biết: Nhiều cửa hàng thuốc thú y thủy sản biết rõ từ ngày 1/7 sắp tới việc mua bán kinh doanh chất cấm, thuốc nằm ngoài danh mục được phép lưu hành của Bộ NN-PTNT sẽ bị cơ quan chức năng phạt nặng, có thể xử lý hình sự. Hơn nữa thời gian qua lực lượng liên ngành đã nhiều lần kiểm tra đột xuất, do đó đa số chủ cửa hàng kinh doanh tuân thủ quy định khá tốt.

Nhưng khi chúng tôi về vùng nuôi tôm ven biển Sóc Trăng, Bạc Liêu, thấy có diễn biến khác. Đó là một số người nuôi tôm mua kháng sinh tân dược (thuốc tây) về cà nhuyễn trộn vào thức ăn thủy sản cho tôm ăn. Bất kể thuốc có tác dụng trị được bệnh tôm hay không, họ cứ bắt chước nhau làm, sử dụng vô tội vạ.

Chị Hai Vân ở ấp Mỏ Ó, xã Trung Bình, huyện Trần Đề (Sóc Trăng) có 2 ha với 4 ao nuôi tôm sú theo mô hình bán thâm canh, cho biết: Vùng ao nuôi của HTX, trong đó chị là một trong những xã viên, tuân thủ nuôi theo quy trình VietGAP, tuyệt nhiên không sử dụng kháng sinh cấm và thuốc tây.

Còn phía ao tôm bên ngoài HTX thấy người ta chỉ dẫn nhau mua đủ các loại kháng sinh thường dùng trị bệnh cho người như Tetracyclin, Ampicillin, Cotrimoxazol, Enrofloxacin… về trộn với thức ăn tôm để trị bệnh tôm. Mấy loại thuốc này ra tiệm thuốc tây mua hàng lố, bao nhiêu cũng có bán.

Chúng tôi hỏi: Dùng thuốc như vậy có trị được tôm hết bệnh không? Chị Hai Vân nói: Chưa nghe ai nói thuốc có tác dụng hay không, chỉ biết đa số tôm sau khi ăn thức ăn có trộn kháng sinh vào đều chết. Tôi thấy trị bệnh tôm kiểu này không ổn nhưng tôm bệnh quá các hộ cứ đua nhau làm liều.

Khuyến cáo

Trước thực trạng người nuôi tôm dùng thuốc tây vô tội vạ trị bệnh cho tôm, thạc sĩ Nguyễn Ngọc Phú Vinh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển, Cty CP Vemedim (Cần Thơ), cho rằng: Việc làm này trước hết là sai luật định vì theo thông tư liên bộ Y tế - NN-PTNT, nghiêm cấm sử dụng thuốc dùng cho người để chữa bệnh cho động vật và ngược lại. Do vậy nếu phát hiện sự việc này, cơ quan chức năng có thể xử phạt cả tiệm thuốc tây lẫn người nuôi tôm.

Về mặt chuyên môn, ông Vinh cho biết: Các loại thuốc trên đều là kháng sinh, tức chỉ có tác dụng điều trị những bệnh do vi khuẩn gây ra, trong khi đó khoảng 80% các bệnh xảy ra ở tôm là do virus (không chịu tác động của kháng sinh), do vậy dùng kháng sinh để trị bệnh tôm (mà không được xác định chính xác là bệnh do vi khuẩn) thì khả năng khỏi bệnh rất thấp.

Mặt khác, thuốc tây được nghiên cứu thử nghiệm xây dựng liều dùng cho người, nếu dùng liều này cho tôm thì không phù hợp vì mỗi loài có liều dùng khác nhau dựa trên đặc tính loài và đặc tính dược động học của thuốc.

Tôm là loại ăn thức ăn chìm, thời gian ăn rất lâu, do vậy các loại thuốc được chế biến chuyên dùng cho tôm có đặc điểm là áo dầu hoặc vi bọc để không bị phân rã trong nước khi thuốc ở lâu trong nước. Do vậy nếu cà thuốc ra trộn vào thức ăn thì khi cho vào nước, thuốc sẽ trôi đi hết trước khi tôm ăn.

Đối với việc dùng các loại cây thuốc nam trị bệnh tôm cũng vậy. Như đã nói, bệnh tôm chủ yếu do virus nên điều trị bệnh bằng thảo dược có kết quả rất thấp. Ngoài ra chưa có nghiên cứu nào chỉ ra liều lượng sử dụng thuốc nam cho tôm nên việc sử dụng này không có cơ sở.

Tóm lại, việc sử dụng thuốc tân dược hay cây cỏ tự chế, ngoài việc làm tốn thời gian, công lao động, tiền bạc cho người nuôi còn làm chậm đi quá trình chẩn đoán và xử lý điều trị bệnh đúng cách, làm cho tình trạng bệnh tôm càng nặng hơn.

Theo hướng dẫn các cơ quan chuyên ngành thủy sản, khi phát hiện tôm bệnh, người nuôi nên tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh (nếu có kinh nghiệm); đồng thời liên hệ cơ quan chức năng tại địa phương (chi cục thú y, chi cục quản lý nguồn lợi thủy sản, các phòng thí nghiệm bệnh học thủy sản…) lấy mẫu chẩn đoán xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, an toàn nhất.

Bên cạnh đó, để kiểm soát được tình trạng dùng kháng sinh cấm, ngoài việc tăng cường kiểm tra nơi buôn bán thì điều quan trọng là phổ biến kiến thức đến người nuôi để họ hiểu và không sử dụng.

Bà Quách Thị Thanh Bình - Chi cục phó Chi cục Thủy sản Sóc Trăng:

Từ cuối tháng 1/2016, Sở NN-PTNT đã có công văn (số 128/SNN-CCTS) về việc tuyên truyền và phổ biến các qui định của pháp luật về SX kinh doanh và sử dụng hóa chất, kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản.

Trong đó, người nuôi tôm cần lưu ý: Tuyệt đối không sử dụng kháng sinh để phòng bệnh thủy sản trong quá trình nuôi hoặc ương dưỡng; không được tự ý sử dụng kháng sinh, khi cần thiết chỉ được sử dụng hóa chất kháng sinh nằm trong danh mục hóa chất, kháng sinh hạn chế sử dụng trong nuôi trồng thủy sản.

Khi sử dụng kháng sinh để trị bệnh phải theo phác đồ điều trị của cán bộ chuyên môn về nuôi trồng thủy sản. Lưu ý kháng sinh chỉ có tác dụng chủ yếu trên mầm bệnh là vi khuẩn, không dùng thuốc kháng sinh để trị các bệnh do virus.