Bệnh liên cầu khuần heo và biện pháp phòng chống

Theo báo cáo của Cục Y tế dự phòng (bộ Y tế), Từ đầu năm 2017 đến nay, trên địa bàn cả nước đã có 80 người bị nhiễm bệnh Liên cầu khuẩn heo (Streptoccocus suis) và đã có 6 người bị tử vong. Riêng trong tháng 6/2017, đã có 8 trường hợp người mắc bệnh và có 2 người bị tử vong. Trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu,  từ đầu năm 2017 đến nay, theo báo cáo của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh đã có 2 người bị mắc bệnh liên cầu khuẩn heo (tại xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền và tại xã Bầu Lâm, huyện Xuyên Mộc).

Bệnh liên cầu khuẩn heo đã lây sang người và làm chết người. Chính vì điều này đã làm phát sinh tâm lý hoang mang lo lắng, thờ ơ thậm chí tẩy chay thịt heo hoặc không dám tiếp xúc với heo vì sợ lây bệnh. Điều này càng tác động xấu tới ngành chăn nuôi heo, nhất là trong bối cảnh tình hình chăn nuôi, tiêu thụ heo và sản phẩm từ heo rất khó khăn như hiện nay. Vậy thực chất bệnh liên cầu khuẩn ở heo là gì ? Biện pháp phòng chống bệnh liên cầu khuẩn để bảo vệ đàn vật nuôi và sức khỏe con người như thế nào ? Bài viết này hy vọng sẽ đem đến cho quí bạn đọc một số kiến thức cơ bản nhất về những vấn đề trên.

1. Bệnh liên cầu khuẩn ở heo là gì?

Bệnh Liên cầu khuẩn heo (Streptoccocus suis) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Streptoccocus suis (Str. suis) gây ra . Đây là bệnh truyền lây giữa động vật và người.

Đặc trưng lâm sàng của bệnh là nhiễm trùng huyết, viêm màng não, viêm khớp và viêm phế quản phổi. Có hai típ gây bệnh là Str. suis típ 1 và Str. suis típ 2. Vi khuẩn Str. suis típ 2 có khả năng gây bệnh cho người. Gần đây, bệnh hay xảy ra ở heo sau cai sữa chăn nuôi tập trung với mật độ cao. Nhiều trường hợp bệnh xảy ra đối với heo sau cai sữa và heo vỗ béo do liên quan đến yếu tố stress như vận chuyển, xáo trộn đàn, mật độ quá cao và không đủ thông gió.

Bệnh xảy ra ở hầu hết các nước có chăn nuôi heo trên thế giới. Vi khuẩn tồn tại trong máu, hạch amiđan, nội tạng, nhất là đường sinh dục của heo nái. Đây là mối nguy hiểm tiềm tàng để có thể phát dịch nếu như có sự thay đổi về môi trường, điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, vận chuyển heo, đặc biệt khi heo bị bệnh tai xanh cấp tính làm suy giảm miễn dịch sẽ phát bệnh.

Vi khuẩn Str.suis có thể tồn tại lâu trong phân, nước, rác; có thể sống trong phân ở nhiệt độ 00C tới 104 ngày, ở 90C trong 10 ngày, ở 220C đến 250C trong 8 ngày. Vi khuẩn bị vô hoạt nhanh chóng bằng các thuốc sát trùng dùng phổ biến trong chăn nuôi. Vi khuẩn có thể sống trong xác heo chết ở 400C trong 6 tuần. 

2. Heo bị bệnh liên cầu khuẩn có biểu hiện như thế nào?

Bệnh do liên cầu khuẩn gây ra ở heo khó nhận biết, nhất là khi có hiện tượng kế phát, bội nhiễm của một số bệnh khác. Heo mắc bệnh thường có triệu chứng sốt cao 40 – 41,5 oC, ủ rũ, biếng ăn, có biểu hiện thần kinh như run rẩy, đi đứng không vững, xiêu vẹo, chân đạp bơi chèo rồi chết. Ở heo con có thể bị chết đột ngột.

 Bệnh tích: các hạch lympho sưng và sung huyết, não đôi khi bị phù nề, sung huyết và viêm màng não, dịch não tuỷ bị đục; nội cơ tim, van tim viêm sùi (giống như hoa xúp lơ). Bệnh tích còn thể hiện ở khớp (viêm khớp) và đường hô hấp do viêm phổi.

Chẩn đoán bệnh: chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng, mổ khám bệnh tích và phân lập vi khuẩn Str. suis.

3. Đường truyền lây bệnh liên cầu khuẩn trên heo như thế nào?

Bệnh lây lan trong đàn do tiếp xúc giữa lợn khỏe và lợn bệnh. Lợn mẹ bị bệnh truyền sang con. Bệnh còn có thể lây qua đường hô hấp, đây là đường lây truyền có ý nghĩa quan trọng do số lượng vi khuẩn trong môi trường rất lớn. Ngoài ra bệnh còn có thể lây truyền qua dụng cụ chăn nuôi và một số nhân tố trung gian như ruồi, một số loài chim và vật mang khác.

4. Biện pháp phòng chống bệnh liên cầu khuẩn cho heo.       

Hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh liên cầu khuẩn cho heo. Do đó để chủ động phòng, chống bệnh có hiệu quả, không để dịch bệnh xảy ra trên đàn heo, lây lan sang người ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng, người chăn nuôi cần thực hiện các biện pháp  phòng, chống bệnh này như sau:

- Tăng cường công tác giám sát dịch bệnh, khi phát hiện có heo mắc bệnh khác thường, có triệu chứng của bệnh liên cầu khuẩn nói ở trên, cần báo ngay cho cơ quan Thú y điều tra ổ dịch và lấy mẫu xét nghiệm mầm bệnh;

- Áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học (chọn con giống rõ nguồn gốc xuất xứ, có giấy chứng nhận kiểm dịch; nuôi cách ly theo dõi tối thiểu 3 tuần; thực hiện vệ sinh khử trùng tiêu độc chuồng trại thường xuyên bằng các loại hóa chất như: NaOH 3%, Formol 3%, Cresyl 3 – 5%, nước vôi 10%, vôi bột; có biện pháp ngăn chặn không cho một số nhân tố trung gian như ruồi, chim…tiếp xúc với đàn heo); tăng cường công tác chăm sóc nuôi dưỡng, quản lý đàn;  

- Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin, nhất là vắc xin tai xanh cho heo theo hướng dẫn của cơ quan thú y.

- Điều trị bệnh: có thể sử dụng các loại kháng sinh như: Họ Beta lactam (Penicillin G, Ampicilline, Amocillin, Cephalosporin...); họ Aminosides (Kanamycin, Streptomycin…); họ Quinolon (Norfloxacin, Enrofloxacin…); họ Sulfamid + Trimethoprim (Septryl 24%: Sulfamethoxypyridazin + Trimethoprim). Kết hợp dùng thuốc hạ sốt như Anazyl, thuốc trợ sức trợ lực như vitamin C, Bcomlex…

5. Biện pháp phòng bệnh liên cầu khuẩn từ heo lây sang người.

Liên cầu khuẩn Str. suis có thể gây bệnh cho người làm người bệnh sốt cao, viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm phổi, viêm cơ tim và viêm khớp, dễ gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một trong các hậu quả của nhiễm bệnh do Str. suis là thường dẫn đến khiếm thính do bị viêm não. Những người bị mắc bệnh chết còn do nhiễm độc tố vi khuẩn gây hiên tượng Shock. Việc truyền bệnh từ heo bệnh sang người có thể qua đường tiêu hoá hoặc qua các vết thương ở da. Những người dễ nhiễm bệnh này gồm: người chăn nuôi, giết mổ heo, cán bộ thú y, người tham gia vận chuyển heo và thịt heo, người bán thịt heo, người ăn tiết canh heo hoặc ăn lòng, dồi trường, thịt heo bệnh nấu chưa chín.

Các báo cáo kết quả điều tra dịch tễ cho thấy các trường hợp người mắc bệnh có liên quan tới chăm sóc, điều trị heo bệnh; giết mổ, xử lý, tiêu huỷ heo bệnh; ăn lòng, dồi trường, thịt heo bệnh nhất là ăn tiết canh heo. Vì vậy, để phòng bệnh liên cầu khuẩn từ heo lây sang người thì mọi người cần thực hiện các biện pháp sau:

- Bệnh lây sang người qua đường tiêu hoá:

+ Không mua, bán heo bệnh, không ăn thịt heo sống (nem), không ăn tiết canh, nội tạng heo chưa nấu chín, không ăn thịt heo ốm, chết, không rõ nguồn gốc;

+ Người tiêu dùng chỉ nên mua thịt heo đã được cơ quan thú y kiểm dịch.

- Bệnh lây qua các vết thương ở da:

+ Những người có tổn thương ở tay, chân, bệnh ngoài da  không được giết mổ, chế biến thịt heo, đặc biệt không được tham gia tiêu huỷ heo bệnh;

+ Phải có trang bị bảo hộ (như găng tay, khẩu trang…) khi chăm sóc, điều trị, giết mổ, tiêu huỷ heo bệnh và rửa kỹ chân, tay bằng nước xà phòng đề phòng bệnh lây sang người./.