Cần gỡ nút thắt cho bảo hiểm nông nghiệp

Thực tế, BHNN từng là tấm lá chắn thực thụ cho sản xuất nông nghiệp với chi phí bồi thường, san sẻ rủi ro hàng năm lên đến hàng trăm tỷ đồng, đặc biệt đối với nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, sau một thời gian thí điểm triển khai, do có quá nhiều vấn đề phát sinh, nên các hãng bảo hiểm phải ngưng bảo hiểm cho thủy sản.

Trước đây, Công ty Bảo hiểm Bảo Minh đã từng tham gia bảo hiểm cho nhiều hộ nuôi trồng thủy sản tại Cà Mau theo chương trình Thí điểm BHNN của Nhà nước. Tuy nhiên, từ năm 2013, Công ty Bảo Minh đã không còn triển khai bảo hiểm thủy sản theo chương trình này và cũng tạm ngưng việc nghiên cứu triển khai bảo hiểm thủy sản theo chương trình thương mại. Còn nhớ, tỉnh Cà Mau đã tổ chức nhiều cuộc họp, hội thảo về loại hình BHNN và rất nhiều kiến nghị của nông dân vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng, người dân thì vẫn cứ hoài nghi.

Thời gian qua, nắng hạn gay gắt, độ mặn tăng đột biến đã gây thiệt hại nặng nề đến thủy sản nuôi như: Tôm, các loại cá. Qua thống kê sơ bộ, tính đến nay, diện tích nuôi tôm bị thiệt hại khoảng 53.000ha. Trong đó, tỷ lệ tôm chết 70% diện tích, tương đương 17.756ha; chết từ 30 - 70% trên 35.300ha. Ước tính, 1ha tôm nuôi đầu tư khoảng 5 triệu đồng thì tổng mức thiệt hại đã qua do El Nino lên trên 260 tỷ đồng. Ngoài ra, có khoảng 627ha nuôi cá bống tượng, các sặt bổi… bị thiệt hại do nắng hạn; trong đó, có 493ha thiệt hại từ 30 - 70%, 134ha thiệt hại trên 70%.

Về nguyên nhân của việc ngừng triển khai bảo hiểm thủy sản, theo các chuyên gia trong ngành, chính sách đối với loại hình bảo hiểm phức tạp này cần tiếp tục hoàn thiện, bởi sau khi thẩm định, doanh nghiệp bảo hiểm đã nhận thấy nguy cơ rủi ro quá lớn. Theo các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, thủy sản và cụ thể là con tôm phải được nuôi đúng quy trình kỹ thuật để đảm bảo chất lượng và tránh phát sinh dịch bệnh… Đây cũng là cơ sở chính để cấp hợp đồng bảo hiểm và giải quyết bồi thường về sau. Tuy nhiên, trong quá trình thẩm định, doanh nghiệp bảo hiểm nhận thấy có những trường hợp nuôi tôm không đúng quy trình kỹ thuật, nên đã từ chối cấp hợp đồng bảo hiểm.

Theo quy trình, mỗi năm chỉ được nuôi 2 vụ: Vụ 1 thả giống từ tháng 1 đến tháng 5, vụ 2 thả giống từ tháng 10 đến tháng 12, nhưng một số hộ nuôi tôm tại khu vực doanh nghiệp nhận bảo hiểm thả nuôi vụ 2 vào trước tháng 5 (tức trong thời gian thả vụ 1). Việc nuôi trồng không theo quy trình sẽ rất nguy hiểm khi mầm mống dịch bệnh vẫn còn, làm tăng rủi ro không chỉ cho chính hộ nuôi tôm đó, mà còn ảnh hưởng đến vùng nuôi tôm chung. Không những thế, việc này còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc đánh giá rủi ro của các công ty bảo hiểm.

Cũng theo các chuyên gia trong ngành, BHNN nói chung và thủy sản nói riêng đối với Việt Nam là vô cùng cần thiết, bởi Việt Nam là nước sản xuất các mặt hàng nông - thủy sản lớn. Tuy nhiên, cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, muốn triển khai bảo hiểm các ngành này một cách thành công, không thể không có sự hỗ trợ của Nhà nước, nhất là ở những giai đoạn đầu, vì BHNN đối với cây trồng hay thủy sản là loại hình bảo hiểm khá đặc thù, rủi ro cao. Hiện nay, một số doanh nghiệp bảo hiểm vẫn triển khai bảo hiểm thương mại đối với cây trồng, nhưng đây cũng không phải là nghiệp vụ trọng tâm và việc nhận bảo hiểm cũng được kiểm soát khá chặt chẽ. Trong khi đó, đối với bảo hiểm thủy sản (tôm, cá), đại diện một công ty bảo hiểm cho biết, bảo hiểm thủy sản vẫn có thể được các doanh nghiệp bảo hiểm bán thương mại, các hộ nuôi trồng tự nguyện mua bảo hiểm, tất nhiên với điều kiện các hãng bảo hiểm và các hộ kinh doanh nuôi trồng thủy sản phải đạt được những thỏa thuận về quản lý rủi ro và quy trình nuôi trồng… để có thể triển khai.

Do việc nuôi trồng thủy sản thường gặp rủi ro, nên bảo hiểm cho loại hình này cũng phải được định phí sao cho tương ứng với mức độ rủi ro đó. Có thể thấy, mức phí bảo hiểm cao và phải nuôi trồng theo những quy tắc nhất định, sẽ giúp kiểm soát được rủi ro và hạn chế được tổn thất cho cả người dân và doanh nghiệp bảo hiểm. Vấn đề là sau thời gian thí điểm, vì thua lỗ và có quá nhiều vấn đề phức tạp, liệu các công ty bảo hiểm có còn mặn mà trong việc tiếp tục triển khai loại hình bảo hiểm này? Đây là vấn đề không dễ giải quyết trong thời gian ngắn. Chính vì vậy, bảo hiểm cho các hộ nuôi trồng thủy sản hiện vẫn còn là khoảng trống.

Yêu cầu thực tế đa BHNN tiếp tục được triển khai, các nút thắt của công tác này phải được tháo gỡ ngay.

Tỉnh Cà Mau đề xuất triển khai BHNN đại trà. Trong giai đoạn thực hiện thí điểm BHNN, tỉnh có 1.866 hộ trên địa bàn 9 xã của 2 huyện: Đầm Dơi, Cái Nước và TP. Cà Mau tham gia bảo hiểm. Tổng giá trị bảo hiểm hơn 410 tỷ đồng. Số hồ sơ phải bồi thường thiệt hại là 1.940 vụ, gần 102 tỷ đồng. Qua thực hiện thí điểm, nhận thấy được lợi ích của việc tham gia BHNN trong việc giúp người dân có cơ hội tái sản xuất khi rủi ro, tỉnh kiến nghị Trung ương tiếp tục triển khai Bảo hiểm nông nghiệp đại trà trong thời gian tới; đồng thời rà soát, ban hành văn bản thực hiện phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Tỉnh cũng đề xuất đối tượng nuôi cần được bảo hiểm gồm: Nuôi bán thâm canh và thâm canh tôm sú, tôm thẻ chân trắng; nuôi tôm sú quảng canh cải tiến; bảo hiểm trên con tôm đối với sản xuất tôm - lúa; nuôi cá chình, cá bống tượng, cá sặt rằn thâm canh; nuôi cá lồng trên biển và nuôi nghêu ven biển.