Cảnh giác bệnh đạo ôn trên lúa

Do ảnh hưởng của các đợt không khí lạnh từ phía Bắc tràn xuống, những ngày vừa qua thời tiết ở các tỉnh Nam bộ đã trở lên rất lạnh, nhiều nơi đêm và sáng sớm có sương mù nhiều… rất phù hợp cho bệnh đạo ôn phát sinh, phát triển.

Mặt khác do được giá cao, vụ đông xuân năm nay nông dân Nam bộ đã đua nhau trồng các giống lúa thơm, đây lại là những giống nhiễm với bệnh đạo ôn. Đã thế, hiện nay, lúa đông xuân đa số đang ở giai đoạn đẻ nhánh, làm đòng, khả năng dinh dưỡng đạm rất mạnh, đây là thời kỳ xung yếu nhất của cây lúa đối với bệnh đạo ôn lá (bệnh cháy lá).

Như vậy, tình hình thời tiết và cây trồng đang rất thuận lợi cho bệnh phát sinh, phát triển và gây hại nặng.

Theo Trung tâm BVTV phía Nam thì diện tích nhiễm bệnh đạo ôn tuần qua đã tăng khoảng 5.000 ha so với tuần trước. Như vậy bệnh đang có chiều hướng gia tăng và đang nguy cơ bùng phát dịch nếu không có những biến động đột xuất về thời tiết như khô hanh, nắng nóng trở lại.

Chỉ còn chục ngày nữa là Tết Nguyên đán, bà con Nam bộ đang tập trung cho những công việc chuẩn bị đón Xuân vui Tết. Kinh nghiệm cho thấy thời gian này bà con ta thường mất cảnh giác, ít quan tâm đến ruộng lúa nhà mình, vì thế đã có những năm bị sâu bệnh gây hại rất nặng… trong đó có bệnh đạo ôn.

Để hạn chế tác hại của bệnh một cách chủ động, bên cạnh việc chuẩn bị đón Tết, bà con cần kiểm tra ruộng lúa nhà mình thường xuyên để phát hiện sớm và phun xịt thuốc phòng trị bệnh kịp thời

Bệnh đạo ôn có thể gây hại trên lá (còn gọi là đạo ôn lá hay bệnh cháy lá), trên cổ bông, trên hạt (còn gọi là đạo ôn bông hay bệnh khô cổ bông). Để bà con không bị lầm lẫn giữa bệnh đạo ôn với những bệnh thông thường khác trên cây lúa, chúng tôi xin nêu một số đặc điểm chính về triệu chứng của bệnh trên đồng ruộng, để bà con dễ nhận biết và phát hiện bệnh.

- Trên lá: Nấm bệnh tấn công trên lá lúa, bệnh gây hại chủ yếu ở giai đoạn mạ - đẻ nhánh. Lúc đầu vết bệnh chỉ nhỏ như đầu mũi kim, mầu xám xanh giống như bị nước sôi, sau đó chuyển sang mầu nâu, rồi lan rộng dần ra thành hình thoi (hình mắt én) xung quanh mầu nâu đậm, giữa mầu xám trắng (xem ảnh). Khi bệnh phát triển mạnh nhiều vết bệnh liên kết lại với nhau làm cho chỗ bị bệnh bị cháy khô. Nếu nặng cả lá bị cháy khô, cây lúa bị lụi xuống, gặp trường hợp này ruộng lúa sẽ bị thất thu năng suất nghiêm trọng.

- Trên cổ bông, đốt thân: Nấm bệnh tấn công trên đốt thân, trên cổ bông và trên gié lúa, cản trở việc vận chuyển chất dinh dưỡng từ cây lúa lên nuôi hạt, khiến cho hạt lúa bị lép lửng. Nếu bệnh tấn công sớm có thể làm cho hạt lúa bị lép hoàn toàn. Chỗ bị bệnh lúc đầu cũng có mầu xám xanh sau đó chuyển dần sang mầu nâu, nâu đậm. Trên cổ bông, nếu gặp ẩm độ không khí cao, ẩm ướt chỗ vết bệnh sẽ mọc một lớp nấm mốc mầu xám xanh, nếu trời khô vết bệnh sẽ khô tóp lại. Gặp gió to chỗ vết bệnh bị gẫy gập, ruộng lúa trở nên xơ xác.

- Trên hạt: Vết bệnh có hình đốm tròn, viền nâu, tâm mầu xám trắng, đường kính khoảng 1-2 mm. Nếu bệnh tấn công sớm sẽ làm cho hạt lúa bị lem lép lửng.

Khi đi kiểm tra, bà con phải lội hẳn xuống ruộng kiểm tra nhiều điểm theo đường chéo góc trên ruộng. Tại mỗi điểm bà con cần vạch lá xem xét kỹ từng bụi lúa, nhất là những chỗ lúa tốt lốp gần bờ, xung quanh các đường nước… vì nơi đây thường là những chỗ bệnh phát sinh sớm nhất so với những chỗ khác trong ruộng. Có như vậy mới không bỏ sót bệnh, nhất là khi bệnh mới chớm phát sinh vết bệnh chưa điển hình, chưa rõ ràng.

Nếu ruộng lúa nhà mình đang ở thời kỳ cuối đẻ nhánh làm đòng và thời kỳ trước sau trỗ, hoặc lúa bị tốt lốp, nhất là ruộng nhà mình đã gieo trồng giống lúa nhiễm bệnh như một số giống lúa thơm... thì bà con cần hết sức chú ý.

Khi phát hiện thấy chớm có bệnh bà con phải ngưng ngay việc bón đạm và không được để cho ruộng bị khô nước, đồng thời tiến hành phun xịt thuốc ngay.

Về thuốc bà con có thể dùng một trong các loại thuốc như: Fuji-One 40EC/40WP; Bem eurosuper 750WP; Trizole 75WP/75WDG; Vikita 50ND; Fuan 40EC; Rabcide 30WP...

Ở giai đoạn sắp trỗ đến trỗ lẹt xẹt, nếu thấy thời tiết thuận lợi cho bệnh thì phun một đợt thuốc ngừa bệnh tấn công trên cổ bông, bông và hạt lúa, và phun tiếp lần hai sau đó khoảng 10-15 ngày (bà con nhớ là phải phun vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để không ảnh hưởng đến thụ phấn của bông lúa). Ngoài đạo ôn, đợt phun này còn có tác dụng hạn chế lem lép hạt.

Khi sử dụng thuốc bà con phải tuân thủ nguyên tắc 4 đúng, đặc biệt là phải đủ lượng nước như khuyến cáo của nhà sản xuất để nước thuốc được trải đều trên toàn bộ ruộng và trên cây lúa. Tuyệt đối không pha thêm những loại phân bón lá có tỷ lệ đạm cao phun xịt cùng với thuốc. Để thuốc bám dính tốt, không phun xịt khi lá lúa còn ướt sương.