Chăm sóc cây nhãn chín muộn sau khi thu hoạch

Nhãn sở dĩ thường gặp hiện tượng năm được năm mất mùa là bởi nhà vườn không biết cách chăm sóc phù hợp sau khi thu hoạch, nhất là sau một năm đặc biệt sai quả.

Cây nhãn chín muộn sai quả.

1. Cắt tỉa tạo tán sau thu hoạch

Sau khi thu hoạch khoảng 1 tuần là có thể bón phân để phục hồi cây, giúp cây ra lộc thu trong tháng 9 bằng phân bón hàm lượng cao NPK-S 16.16.8-6 Lâm Thao theo hướng dẫn trên bao bì. Tiến hành cắt tỉa toàn bộ những cành tăm, cành bị sâu bệnh, cành trong tán, cành vượt, cành sát mặt đất tạo cho cây thông thoáng. Ngoài ra trong suốt quá trình sinh trưởng cần phải thường xuyên cắt tỉa những cành vô hiệu cho cây.

Tỉa hoa, tỉa quả: Vào những năm sai quả, cần tỉa bớt đi một số chùm hoa, quả trên cây tạo cho quả to đều, tạo nhiều cành hè và cành thu là cành mẹ cho năm sau. Thời gian tỉa hoa thích hợp là vào tháng 3 khi chùm hoa đã dài khoảng 12 - 15 cm, nụ hoa trông đã rõ nhưng chưa nở. Tuỳ thuộc vào khả năng cho ra hoa của từng cây mà có thể tỉa bỏ 20 - 30% số chùm hoa, tỉa bỏ các chùm hoa bị sâu bệnh và các chùm hoa nhỏ.

Sau khi kết thúc đợt rụng quả sinh lý, khi quả đã lớn bằng hạt đậu tương, tiến hành tỉa bỏ những quả bị sâu bệnh, quả dị hình. Những chùm quả quá lớn cần tỉa bỏ bớt, chỉ để lại 60 - 80 quả non.

2. Cách làm tăng khả năng ra hoa đậu quả

Sử dụng hoá chất, chất điều hoà sinh trưởng tăng khả năng đậu quả:

+ Trước khi ra hoa: Dùng Atonic hoặc kích phát tố Thiên Nông (nồng độ và liều lượng theo chỉ dẫn trên bao bì) phun cho giò hoa 2 lần: lần 1 khi giò mới nhú, lần 2 khi hoa nở 1 tuần, có thể kết hợp với phun thuốc sâu hoặc thuốc bệnh.

+ Sau khi đậu quả: Khi quả non có đường kính 3 - 4mm, phun Atonic hoặc Kích phát tố Thiên Nông với nồng độ và số lần theo chỉ dẫn. Có thể phun phân ure nồng độ 0,1 - 0,2% vào thời kỳ quả non để hạn chế rụng quả.

* Phun hạn chế lộc đông: Với những cây sung sức hoặc những năm thời tiết không thuận lợi thì cây sẽ phát sinh lộc đông và sẽ không ra hoa. Trong trường hợp này, có thể sử dụng biện pháp hoá học để hạn chế lộc đông bằng cách vào cuối tháng 11 hoặc tháng 12, khi lộc đông của một số cây mọc dài 5 - 10cm tiến hành phun 1 lần dung dịch ethrel 400ppm để loại bỏ bớt lộc đông này, sau khi phun 10 - 15 ngày thì lộc khô và rụng đi hoặc Flower 94.

Dùng cuốc làm đứt rễ trong khu vực hình chiếu của tán cây, cuốc sâu từ 20 - 30cm làm cho các rễ nhỏ đứt hẳn. Sau 2 - 3 tuần lấp đất trở lại như cũ. Chú ý biện pháp này chỉ áp dụng trên các cây khoẻ

Sử dụng biện pháp cơ giới:

* Xiết nước trong thời kỳ kích thích mầm hoa: Xiết nước làm cho vùng rễ khô ráo trong thời kỳ kích thích ra hoa, ngăn cản sự sinh trưởng, phát triển giúp cây không phát lộc đông.

* Khoanh vỏ: Vào cuối tháng 11, đầu tháng 12, khi lộc thu đã thành thục, chọn những cây sinh trưởng khoẻ, dùng dao sắc khoanh hết lớp vỏ của cành cấp 1 hoặc cấp 2 với chiều rộng vết khoanh 0,4 - 0,5 cm.

* Cuốc sâu làm đứt rễ: Cuối tháng 11, đầu tháng 12, khi lộc thu đã thành thục, chọn những cây có tình trạng sinh trưởng khoẻ (dễ hình thành lộc đông) tiến hành cuốc sâu làm đứt rễ, đào rãnh sâu 30 - 40cm phía ngoài mép tán, cắt đứt một số rễ và để phơi nắng tự nhiên 30 - 40 ngày, khi lá chuyển mầu thì lấp đất mầu và phân hữu cơ hoai mục, tưới nước cho cây sinh trưởng trở lại.

Ông Trần Văn Bảy ở xã Song Phương, huyện Hoài Đức (Hà Nội) giới thiệu về giống nhãn chín muộn.

Phòng trừ một số đối tượng sâu, bệnh hại chính:

Bọ xít nâu: Bọ xít qua đông trên cây nhãn, sau đó đẻ trứng và sâu non nở từ tháng 2 - 3. Chúng chích hút các đợt lộc non, hoa, quả non và gây hại mạnh nhất vào tháng 4 - 6. Với mật độ cao bọ xít sẽ gây rụng quả non hàng loạt, gây thiệt hại đáng kể tới năng suất

Phòng trừ:

- Bắt bọ xít trưỏng thành qua đông vào các tháng 12 - 1 bằng cách rung cây vào ban đêm, gom lại và đem đốt.

- Ngắt các lá có ổ trứng ở mặt dưới đem tiêu huỷ.

- Sử dụng thuốc hoá học để diệt bọ xít non: Trebon 10EC, Sherpa 25 EC...

Rệp hại hoa và quả non: Rệp thường xuất hiện khi giò hoa vươn dài đến khi quả non ổn định, ban đầu rệp thường xuất hiện rải rác trên một vài cành hoặc một vài cây trong vườn sau đó mới lan rộng ra. Mật độ rệp có thể lên rất cao (vài trăm con/cành) gây cháy đọt, thui hoa quả.

Phòng trừ: Sử dụng thuốc hoá học như: Trebon 10EC, Sherpa 25 EC phun 2 lần. Lần thứ nhất khi rệp xuất hiện, lần 2 sau phun lần đầu 5 - 7 ngày.

Sâu ăn lá: Chủ yếu là sâu đo, sâu khoang, câu cấu, bọ nẹt... chúng thường hại các đợt lộc non và hoa, quả non.

Phòng trừ: Sử dụng các loại thuốc: Trebon 10EC, Sherpa 25 EC và phun ở giai đoạn sâu non.

Sâu tiện vỏ và sâu đục thân: Sâu non thường gặm vỏ trên thân chính, cành chính rồi đục vào phần gỗ. Cây bị hại thường sinh trưởng kém và có thể dẫn đến chết. Nguyên nhân là do hai loài xén tóc hại thân cành nhãn: Xén tóc đốm sao và xén tóc mai rùa, chúng để trứng ở chạc cành hoặc dưới vỏ cành, sâu non sau khi nở sẽ đục cành, gốc cây.

Phòng trừ: Thường xuyên theo dõi vườn cây, khi thấy xuất hiện lớp mùn cưa đùn ra ở thân cây thì tìm lỗ đục để bắt sâu non. Có thể bắt thủ công bằng gai mây, dây thép. Sau khi thu hoạch quả cần vệ sinh vườn cây, quét vôi vào gốc cây để hạn chế trưởng thành đẻ trứng vào các kẽ hở của thân cây.

Bệnh chổi rồng: Xuất hiện ở chồi non, lá, chùm hoa làm cho lá non xoăn lại, chùm hoa sun lại không nở được, dần dần lá và hoa sẽ bị rụng. Nguyên nhân gây hại do virut và nhện hại.

Phòng trừ: Cắt bỏ chùm hoa, cành lá bị bệnh gom lại và đem đốt để tránh lây lan ngay khi bệnh mới xuất hiện. Tăng cường thâm canh để tăng khả năng chống bệnh của cây. Phun thuốc phòng trừ nhện hại và các đối tượng khác.

Bệnh sương mai: Bệnh xuất hiện và gây hại tập trung vào thời kỳ ra hoa và quả non làm chùm hoa biến màu, thối quả và rụng.

Phòng trừ: Sử dụng thuốc hoá học để phun phòng: Rhidomil MZ 0,2%, Boocdo 1%, Oxyclorua đồng 0,2 - 0,3%. Phun lần 1 khi cây ra giò và phun lần 2 khi hoa nở 5 - 7 ngày.

Bệnh xém mép lá: Đầu và mép phiến lá có mầu xám trắng và khô, sau đó sẽ bị rách. Có thể sử dụng các loại thuốc: Zineb 0,4%, VibenC 0,3%, Score 0,05%, Daconil phun khi bệnh mới xuất hiện, phun lại lần hai cách lần đầu 1 - 2 tuần.

Nhãn chín muộn Hà Nội chủ yếu gồm 2 giống: HTM1 và HTM2, có thời gian thu hoạch khoảng từ 20/8 đến 30/9, không trùng với khung thời vụ các loại nhãn khác.

Theo thống kê, toàn thành phố có hơn 600ha nhãn chín muộn, sản lượng 8.000-10.000 tấn, bình quân đạt 300-400 triệu đồng/ha, nhiều nhà vườn đạt từ 700 đến 1 tỷ đồng/ha. So với nhiều tỉnh khu vực phía Bắc, diện tích nhãn của Hà Nội không lớn, song những giống nhãn đang trồng đều cho chất lượng tốt, bán được giá cao...

Tuy nhiên, ngoài diện tích nhãn chín muộn cho hiệu quả kinh tế cao, Hà Nội còn hơn 2.000ha nhãn giống cũ sản xuất theo quy mô hộ và chưa được chăm sóc đúng kỹ thuật. Bởi vậy, đơn vị tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ các nhà vườn thay đổi phương pháp sản xuất, giống, kỹ thuật…