Đây là lối tắt đã giúp thủy sản Singapore bứt tốc! (Phần 1)

Nhiều tiềm năng giúp Singapore trở thành trung tâm R&D và giáo dục cho nuôi trồng thủy sản toàn khu vực. Ở phần 1, chúng ta cùng tìm hiểu tổng quan ngành thủy sản Singapore về điều kiện phát triển và tình hình nuôi trồng thủy sản hiện nay.

Nuôi cá chẽm ở Singapore (theo:BARRAMUNDI ASIA).

Tổng quan ngành thủy sản 

Vấn đề an toàn thực phẩm là rất quan trọng. Với sự gia tăng nhanh chóng của dân số thế giới, kéo theo đó là sự thay đổi các mô hình tiêu dùng, nhu cầu tìm kiếm thực phẩm lành mạnh ngày càng tăng, trong đó có nhu cầu về cá và các loài hải sản. Tuy nhiên sản lượng đánh bắt đang ngày càng giảm mạnh, khi nguồn cá tự nhiên dần cạn kiệt. Do đó nuôi trồng thủy sản có lẽ là cách duy nhất để cung cấp đủ hải sản cho nhu cầu của con người.

Trong 20 năm trở lại đây, nuôi trồng thủy sản đã trở thành lĩnh vực phát triển nhất trong nông nghiệp, với tốc độ tăng trưởng hằng năm hơn 6%. Nhờ vậy, những đóng góp của ngành nuôi trồng thủy sản cho nhu cầu tiêu dùng đã lớn hơn so với việc đánh bắt ngoài tự nhiên. Và dự kiến những đóng góp của ngành này vẫn tiếp tục tăng mạnh trong những năm sắp tới

Sơ lược về điều kiện tự nhiên ở Singapore

Về tự nhiên, quốc gia Singapore được tạo thành từ đảo Singapore và hơn 60 hòn đảo nhỏ. Kể từ khi giành độc lập vào năm 1965, kinh tế và dân số của nước này đã phát triển một cách nhanh chóng. Tuy vậy, diện tích đất và đại dương lại rất hạn chế cho ngành nuôi trồng thủy sản phát triển. Nên Singapore phải phụ thuộc rất nhiều vào việc nhập khẩu thực phẩm  từ các nước khác. Với hơn 90% thực phẩm tiêu thụ ở Singapore được nhập khẩu từ hơn 140 quốc gia. 

Ngành thủy sản ở Singapore vẫn còn nhỏ lẻ, nhưng vẫn không ngừng phát triển và ngày càng trở nên quan trọng. Chủ yếu là mô hình nuôi thủy sản bằng lồng lưới ở khu vực ven biển phía bắc của quốc gia này. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp nuôi cá cảnh với giá trị khoảng 76,7 triệu USD, đã và đang được xuất khẩu sang hơn 60 quốc gia. Từ những năm 1980, Singapore đã trở thành quốc gia xuất khẩu cá cảnh số 1 thế giới. Nhiều tiềm năng giúp Singapore trở thành trung tâm R&D và giáo dục cho nuôi trồng thủy sản miền nhiệt đới.

Tình hình sản xuất của Singapore

Ngành nuôi trồng thủy sản của Singapore chủ yếu phát triển kể từ 1986 với 6 công viên công nghệ nông nghiệp đã được xây dựng. Dọc bờ biển Singapore có hơn 110 trại cá được cấp phép vào năm 2019. Ở đây người ta chủ yếu nuôi cá chẽm, cá mú... Chính phủ Singapore đang tích cực khuyến khích và thúc đẩy các trại nuôi trồng thủy sản công nghệ thấp sang ứng dụng các công nghệ cao. Khoảng 35 triệu USD dự tính sẽ được chính phủ phân bổ để tài trợ cho R&D nuôi trồng thủy sản trong 5 năm tới.

Ngoài ra, cá nước ngọt cũng được nuôi phổ biến bao gồm cá chép, cá rô phi, cá trắm cỏ hay cá mè hoa. Đối với thủy sản biển còn có cá đối, tôm thẻ chân trắng và tôm sú. Trứng và cá con thường được nhập khẩu từ các quốc gia trong khu vực. Mặt khác, hệ thống bè nuôi vẹm xanh ở các vùng nước ven biển đã sản xuất từ năm 1980 với các trang trại nhỏ, đơn lẻ. Việc nuôi lồng lưới truyền thống này tốn nhiều công lao động khi thu hoạch và vệ sinh lưới. Đến nay ở các khu vực này, người ta cũng nuôi thêm cá mú, cá hồng và áp dụng hệ thống cho ăn, làm sạch tự động.

Các chương trình phát triển R&D và chuyển đổi sản xuất giống thường tập trung vào cá chẽm. Để đa dạng hóa các loài thủy sản cung cấp cho nhu cầu tiêu dùng, một số loài cá có giá trị kinh tế cao khác cũng đang được xem xét. Nhưng sẽ dễ dàng hơn nếu biết được nhu cầu dinh dưỡng từng giai đoạn phát triển của những loài này. Đặc biệt, sản lượng tôm ở nước này rất thấp và dự đoán trong tương lai gần, diện tích nhỏ nhoi này có thể sẽ biến mất.

Các yêu cầu về an toàn sinh học là bắt buộc đối với các trang trại ở Singapore. Nhiều vaccine cũng được sử dụng trong các hệ thống nuôi, có thể kể đến vaccine Streptococcus và vaccine iridovirus. Một trong những mục tiêu phát triển của nuôi trồng thủy sản ở Singapore là phát triển và sử dụng hệ thống nuôi thâm canh trên cạn. Và RAS là hệ thống được lựa chọn. Tuy nhiên, hệ thống này đòi hỏi phải có đầu vào và mật độ nuôi cao, dòng chảy mạnh, thức ăn chất lượng cũng như sự giám sát chặt chẽ. Một câu hỏi đặt ra là làm thế nào để xử lý lượng chất thải lớn, mà vẫn giảm chi phí vận hành và có hiệu quả kinh tế?

R&D nuôi trồng thủy sản ở Singapore

Các nghiên cứu gần đây thường tập trung vào sự sinh sản, tiêu hóa, miễn dịch và bài tiết của cá. Ngoài ra còn bao gồm các công nghệ giống mới, lai tạo, chọn lọc di truyền. Ngày càng có nhiều cơ sở giáo dục của Singapore tích cực nghiên cứu về nuôi trồng thủy sản. Tập trung vào phát triển thức ăn cho cá và xử lý nước. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực nghiên cứu, cả chính phủ và các hộ nuôi đều nhận ra rằng, Singapore sẽ không bao giờ trở thành một nhà sản xuất thực phẩm thủy sản  lớn. 

Với các chương trình nhân giống nhằm cải thiện di truyền, tăng khả năng kháng bệnh và tăng hàm lượng omega-3 trong cơ thịt, nhờ vậy tốc độ tăng trưởng của cá chẽm đã tăng hơn 40%. Singapore cũng thành công khi nâng cao khả năng chống chịu độ mặn và hiệu suất tăng trưởng cho cá rô phi. Có nhiều thử nghiệm trong việc chuyển đổi trại giống từ hệ thống ao rộng, ngoài trời với diện tích lớn và dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi thời tiết sang hệ thống sản xuất khép kín, thâm canh, cho phép sản xuất quy mô lớn trên diện tích nhỏ hơn, giảm thiểu xả thải và kiểm soát dịch bệnh chặt chẽ hơn. Singapore cũng đang tiến hành nghiên cứu và phát triển sản xuất thức ăn cho cá cho cả các nước láng giềng lân cận. 

Về giáo dục, ở bậc đại học Singapore, ngành nuôi trồng thủy sản rất mạnh trước năm 2002. Tuy nhiên từ 2002 đến 2015, ngành này bị suy yếu do trọng tâm nghiên cứu về sinh học chuyển sang y sinh học. Những năm gần đây, mối quan tâm về tăng cường an ninh lương thực của Singapore đã thúc đẩy các sinh viên theo học nuôi trồng thủy sản nhiều hơn ở các trường đại học ở địa phương. Sinh viên được trang bị những kỹ năng mới, giúp cách mạng hóa cả ngành thực phẩm thủy sản và cá cảnh, trong các lĩnh vực khác như dinh dưỡng và phát hiện các mầm bệnh gây hại. Chuyên ngành nuôi trồng thủy sản ở các trường đại học là một chương trình tích hợp, cho phép sinh viên không chỉ tìm hiểu khía cạnh khoa học của thủy sản, mà còn đào tạo cả các ngành kinh doanh liên quan. Với cơ sở hạ tầng mạnh mẽ, môi trường chính trị ổn định và chất lượng cao của các khoa trong các trường đại học, Singapore có được vị trí tốt như một trung tâm giáo dục cho cả khu vực.

Sau khi đã nắm bắt được tình hình hiện tại, phần 2 sẽ tiếp tục mở rộng góc nhìn đến những thách thức và hướng phát triển cho ngành nuôi trồng thủy sản Singapore.

Báo cáo gốc: Status, challenges and trends of aquaculture in Singapore của tác giả Yubang Shen, Keyi Ma, Gen Hua Yue.