Độc tố tăng nguy cơ nhiễm bệnh trên cá da trơn

Một nghiên cứu gần đây là sáng tỏ vấn đề tác hại của độc tố từ nguồn nguyên liệu ngũ cốc gây ra trên cá da trơn và cho thấy chúng là nguyên nhân sâu xa gây ra các bệnh nhiễm khuẩn trên cá.

Xuất khẩu cá tra Việt Nam năm 2017 đạt 1,79 tỉ đô la Mỹ, tăng nhẹ (4,3%) so với năm 2016; và trong sáu tháng đầu năm 2018 đạt 1 tỉ đô la Mỹ, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2017. Dự báo năm 2018 xuất khẩu cá tra vượt mức 1,8 tỉ đô la Mỹ, đỉnh cao nhất xác lập vào năm 2011. Sản lượng cá thu hoạch trong bảy tháng đầu năm nay ước tính đạt 800.000 tấn, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm 2017. Đây là nguồn hàng xuất khẩu đóng góp rất lớn vào kinh tế quốc gia. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất, để có được một kg cá tra thương phẩm, người nuôi phải trãi qua rất nhiều những thách thức và rũi ro trong đó có dịch bệnh do vi khuẩn đặc biệt là Edwardsiella ictaluri gây ra bệnh gan thận mủ.

Nhiễm độc tố nấm mốc của các mặt hàng nông nghiệp gây ra nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe động vật, kể cả các loài thuỷ sản nuôi.

Ochratoxin A (OA) là Ochratoxin gây độc miễn dịch mạnh nhất, nhưng ít được biết về tác dụng của nó đối với chức năng miễn dịch ở cá. Chúng được tạo ra bởi các loài Aspergillus và Penicillium khác nhau - đây là một trong những độc tố gây nhiễm độc thực phẩm. Tại Việt Nam, ngộ độc do độc tố của Ochratoxin A gây ra trên gia súc gia cầm hằng năng gây thiệt hại hàng triệu cá thể. 

Polypeptide kháng khuẩn (AMPPs) là một trong những yếu tố phòng thủ mạnh nhất, miễn dịch bẩm sinh và chủ yếu của vật nuôi, nhưng được biết đến rất ít về những tác dụng gây stress mãn tính ảnh hưởng đến biểu hiện của cá khi bị nhiễm độc tố Ochratoxin A. 

Cơ chế gây hại của Ochratoxin A (OA) gây ra trên cá

Trong nghiên cứu này, cá được cho ăn thức ăn có chứa các mức hàm lượng 2, 4, hoặc 8 mg OA/kg. Hoạt tính kháng khuẩn của da và nồng độ HLP-1 được đo vào các ngày thứ 0, 28 và 56 kể từ khi bắt đầu thí nghiệm. Kết quả phân tích cho thấy chế độ ăn có chứa độc tố nấm mốc đều dẫn đến hiện tượng stress tăng lên đáng kể, nhưng mức độ cao hơn khi tăng lượng độc tố OA (4 hoặc 8 mg OA / kg) và đồng thời OA càng tăng thì tỷ lệ chuyển hóa thức ăn càng bị suy giảm. 

Ngoài ra, cho ăn 8 mg OA / kg trong chế độ ăn của cá làm gia tăng tính nhạy cảm với các tác nhân gây bệnh như nấm Saprolegnia, các nhà khoa học đã đưa ra bằng chứng cho thấy rằng độc tính OA gây ra có thể góp phần vào tỷ lệ nhiễm bệnh do nấm và vi khuẩn trên cá.

Độc tố tăng nguy cơ nhiễm bệnh trên cá da trơn

Các dữ liệu của của các nhà khoa học cho thấy sự gia tăng tính nhạy cảm mầm bệnh của cá da trơn khi chúng nhiễm độc tố nấm mốc Ochratoxin A (OA) do cơ chế khác tác động trực tiếp lên biểu hiện polypeptide kháng khuẩn của chúng. Đồng thời cung cấp cho chúng ta một cái nhìn rõ hơn về việc sử dụng các nguồn nguyên liệu đầu vào của quá trình nuôi sao cho đảm bảo chất lượng. 

Có thể những sự nhiễm độc nhẹ do việc sử dụng các nguồn ngũ cốc trong nguyên liệu chế biến thức ăn của cá da trơn sẽ không nguy hại đến sự sống của cá tức thời. Nhưng chúng sẽ gia tăng nguy cơ nhiễm bệnh của cá đối với các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài. 

Bài báo cung cấp cho chúng ta cái nhìn chi tiết hơn về những  mối đe dọa tiềm tàng trong ngành sản xuất cá da trơn nói riêng và thủy sản nói chung. Qua đó gơi ý cho các nhà sản xuất thức ăn đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế tác hại của độc tố do nấm gây ra trên cá.