Giống gà nội thuần nhất

Gà Lạc Thủy là giống gà nội có nguồn gen đặc hữu và quý hiếm. Là một trong những giống gà nội thuần nhất, đồng nhất về ngoại hình, và đang phát triển mạnh.

Giống gà mọc lông "siêu nhanh"

Gà Lạc Thủy (có tên gọi khác là gà ri mận tía) là giống gà có nguồn gen đặc hữu và quý hiếm, được Bộ NN-PTNT công nhận là bộ giống quốc gia (năm 2018). Giống gà này là một trong những giống gà nội thuần nhất, đồng nhất về ngoại hình. Gà có bộ lông mã đẹp, mọc sớm nên sức đề kháng, chống chịu với thời tiết khá tốt, thích hợp nuôi cả 4 mùa trong năm.

Gà con có tốc độ mọc lông “siêu nhanh”, chỉ sau 1 tuần tuổi đã mọc hết lông cánh, sau 4 tuần tuổi có thể phân biệt trống, mái qua đặc điểm ngoại hình. Đây là đặc điểm nổi bật nhất của giống gà Lạc Thủy mà không giống gà nào khác có được.

Khi trưởng thành, con mái có lông màu lá chuối khô nhạt, con trống có bộ lông màu mận chín, chân nhỏ, da chân vàng, da thịt vàng. Thời gian nuôi gà thịt khoảng 4 - 4,5 tháng, tỉ lệ nuôi sống khoảng 90 - 93%.

Theo phòng nông nghiệp huyện Lạc Thủy, những năm gần đây khi gà Lạc Thủy bắt đầu có thương hiệu trên thị trường, người dân đầu tư chăn nuôi bài bản hơn. Nhiều hộ nuôi với quy mô lớn lên tới hàng nghìn, hàng vạn con mỗi năm.

Hiện tại, tổng đàn gà của huyện hơn 1,1 triệu con, trong đó gà Lạc Thủy là 980.000 con. Số lượng hộ chăn nuôi theo hình thức trang trại, gia trại chiếm 80% tổng số hộ chăn nuôi. Tập trung ở các xã như Đồng Tâm, Phú Thành, An Bình, Thống Nhất, An Lạc…

Với lợi thế có hơn 19.000 ha rừng, hầu hết các hộ nuôi trên địa bàn huyện đều chăn thả bán tự nhiên. Những năm gần đây, việc kết hợp nuôi gà dưới tán rừng đang cho hiệu quả kinh tế khá cao. Hình thức này vừa tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên cho đàn gà vừa giúp gà có điều kiện vận động nên chất lượng thịt săn chắc, thơm ngon hơn hình thức nuôi nhốt.

Bên cạnh đó, các hộ chăn nuôi ở nhiều tỉnh lân cận cũng tìm về nhập gà giống tại địa phương thường xuyên như Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Phú Thọ, Thanh Hóa, Ninh bình, thậm chí là cả TP. HCM và một số tỉnh phía Nam. Từ đó, thương hiệu gà Lạc Thủy từng bước được nhân rộng, số lượng đầu con cũng tăng lên theo từng năm trên phạm vi cả nước.

Anh Phan Văn Hùng, thôn Liên Hồng, xã Thống Nhất (Lạc Thủy) cho biết: Gia đình anh nuôi gà Lạc Thủy gần 10 năm, tuy nhiên trước đây số lượng không đáng kể. Từ khi Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp bằng bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận cho “gà Lạc Thủy”, giá bán và sức tiêu thụ đã trở nên thuận lợi hơn. Thương lái các nơi tìm về thu mua với số lượng lớn ngày càng nhiều.

Nắm bắt lợi thế đó, anh mua thêm con giống, nâng số lượng đàn nuôi lên 1,3 vạn con. Trung bình hàng năm anh xuất bán ra thị trường 1 vạn gà. Trọng lượng gà xuất chuồng bình quân từ 2 - 2,2 kg/con (gà trống) và 1,7 - 1,8kg (gà mái). Với giá bán từ 85.000 - 87.000 đ/kg, 110.000 - 120.000 đ/kg (gà không sử dụng cám nuôi công nghiệp) trung bình doanh thu khoảng 1 tỷ đồng/năm.

Ông Quách Công Mười, Chủ tịch UBND xã An Bình (Lạc Thủy) cho biết: Tổng đàn gà của xã tăng nhanh về số lượng qua từng năm. Hiện, toàn xã số hộ nuôi từ 500 con trở lên là 175 hộ, chăn nuôi gia cầm đóng góp 30% tổng thu nhập xã hội của xã.

Vì vậy, công tác bảo tồn và phát triển đàn gia cầm tạo sinh kế bền vững cho người dân được chú trọng quan tâm. Trải qua những lớp tuyên truyền, hướng dẫn về chăn nuôi, người dân càng ý thức rõ hơn về việc giữ thương hiệu cho gà Lạc Thủy, áp dụng các quy trình kỹ thuật nuôi đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh ATTP.

Theo ông Mười, để phát triển chăn nuôi một cách bền vững, tạo được chỗ đứng ổn định cho gà Lạc Thủy trên thị trường, việc phát triển kinh tế tập thể, hình thành các HTX là hướng đi phù hợp nhất. Vừa thay đổi được thói quen chăn nuôi nông hộ nhỏ lẻ, vừa thuận lợi áp dụng các tiến bộ KH-KT vào chăn nuôi đồng nhất, dễ dàng quản lý chất lượng sản phẩm và thương hiệu, nâng sức cạnh tranh trên thị trường.

Quản chặt nguồn gen, phát triển theo hướng hữu cơ

Năm 2018, huyện Lạc Thủy đã xây dựng chứng nhận nhãn hiệu tập thể “gà Lạc Thủy” và đầu tư ngân sách để bảo tồn hệ gen giống gà này. Huyện đã cấp chứng nhận cho 20 hộ đủ điều kiện sản xuất giống, hỗ trợ kỹ thuật, con giống, kinh phí thức ăn ban đầu.

Bên cạnh đó, các hộ kinh doanh đều phải cam kết con giống phải được tiêm đủ các mũi vacxin theo quy định mới được bán ra thị trường. Nếu con giống không đảm bảo, chủ cơ sở phải chịu bồi thường thiệt hại kinh tế cho các hộ nuôi.

Về kỹ thuật, các hộ sản xuất giống tiến hành sàng lọc một cách rất nghiêm ngặt để đảm bảo gà con chuẩn hệ gen Lạc Thủy. Đầu tiên các hộ sản xuất lựa chọn gà bố mẹ phải là những con đầu đàn về chất lượng, tiếp theo là lựa chọn trứng đủ tiêu chuẩn mới đưa vào lò ấp.

Sau 1 tuần, trứng chuyển hóa thành gà con thì tiếp tục sàng lọc lần 3, trứng nào không đủ trống thì sẽ bị loại. Khi gà con ra lò được sàng lọc lần 4 loại bỏ những con ốm, yếu. Những con khỏe mạnh được tiêm vacxin phòng bệnh đầy đủ trước khi đến tay các hộ chăn nuôi.

Ngoài ra, để giữ vững được thương hiệu và nâng sức cạnh tranh trên thị trường, các hộ chăn nuôi gà Lạc Thủy đang từng bước áp dụng các tiến bộ KH-KT vào chăn nuôi theo hướng ATTP, nhiều hộ đã từng bước chuyển đổi theo hướng hữu cơ bằng việc tận dụng nguồn thức ăn từ tự nhiên và sản phẩm nông nghiệp. Vừa giảm thiểu được chi phí thức ăn vừa bảo vệ môi trường.

HTX Nông nghiệp hữu cơ Công nghệ cao Hải Đăng, một trong những HTX tiên phong đi đầu trong việc bảo tồn và phát triển đàn gà Lạc Thủy. Anh Vũ Tiến Sỹ, kiểm soát viên HTX cho biết: HTX có 82 thành viên chính thức và 9 thành viên chưa chính thức. Tổng diện tích chăn thả gà của HTX là 48 ha. Tất cả các thành viên đều kết hợp trồng rừng gỗ lớn và chăn thả gà dưới tán rừng.

Hiện, các thành viên HTX đang dịch chuyển sang chăn nuôi theo hướng hữu cơ bằng việc không sử dụng thức ăn công nghiệp, mà sử dụng bã bia, bột ngô, bèo tấm... ủ lên men rồi cho gà ăn. Điều này vừa giúp thịt gà thơm ngon hơn, vừa giúp môi trường trong và xung quanh khu vực chuồng nuôi sạch sẽ hơn. Cách làm này sẽ giúp các hộ giảm một phần chi phí, nhất là trong bối cảnh giá thức ăn chăn nuôi tăng liên tục như hiện nay.

Cũng theo anh Sỹ, để giữ vững thương hiệu gà Lạc Thủy, thì con giống đóng vai trò then chốt. Bên cạnh đó, người chăn nuôi phải tuân thủ nghiêm ngặt các các yêu cầu về kỹ thuật. Công tác phòng trừ dịch bệnh luôn được chú trọng, gà phải thường xuyên được tiêm phòng theo đúng thời gian sinh trưởng.

Ông Hoàng Đình Chính, Phó trưởng phòng Nông nghiệp huyện Lạc Thủy cho biết: Để quản lý tốt thương hiệu gà Lạc Thủy, nâng sức cạnh tranh trên thị trường, UBND huyện đã ban hành quy chế, quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “gà Lạc Thủy”. Theo đó, hướng dẫn quy trình cấp Giấy chứng nhận Quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận cũng như quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm tới các hộ chăn nuôi.

Thời gian tới, huyện sẽ khuyến khích các HTX xây dựng lò mổ đạt tiêu chuẩn với công suất từ 500 đến 1000 con/ngày. Hướng các hộ chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ. Đưa ra nhiều chính sách khuyến khích như hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ thiết bị sơ chế, bảo quản sản phẩm từ gà như máy vặt lông gà, tủ cấp đông bảo quản… tới đây, huyện Lạc Thủy sẽ tăng cường công tác tuyên truyền để người dân không vào đàn một cách ồ ạt, toàn huyện không vượt quá 1 triệu con/năm, dẫn tới lượng cung vượt cầu, ảnh hưởng tới sức tiêu thụ và giá bán.

Việc bảo tồn được nguồn gen gà Lạc Thủy và nâng giá trị trên thị trường góp phần không nhỏ vào thay đổi nhận thức, phương thức chăn nuôi của người dân. Tạo tiền đề quan trọng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu chăn nuôi, tạo công ăn việc làm cho người dân.