Giống na mới tăng năng suất ở Quảng Ninh

Na thuộc nhóm cây ăn quả chủ lực của Quảng Ninh. Hiện nay, diện tích trồng na của tỉnh khoảng 1.220ha, sản lượng hàng năm đạt 14.000 tấn.

Tại xã Tiền An, thị xã Quảng Yên, cây na được nông dân phát triển, mở rộng với tổng diện tích khoảng 100ha, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.

Tuy nhiên, tại Quảng Ninh cũng như các vùng na khác trên cả nước, việc trồng na đang gặp một số vấn đề như: Các giống na bở, na dai đã được sản xuất nhiều năm, nhiều diện tích na của địa phương bắt đầu có các biểu hiện giảm năng suất, chất lượng do chăm sóc không đảm bảo và khai thác quả chưa hợp lý hoặc khai thác nhiều năm.

Thời gian thu hoạch tập trung, khả năng rải vụ của giống thấp (chủ yếu chín vào tháng 8 – 9, có khả năng cho rải vụ thu hoạch vào cuối năm song quả phát triển kém, mã quả xấu, quả nhỏ) nên luôn phải chịu áp lực về thị trường do thời gian thu hoạch, bảo quản ngắn.

Do đó, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện ghép cải tạo giống na mới có chất lượng tốt, thời vụ thu hoạch không trùng với giống na địa phương sẽ tạo điều kiện để rải vụ thu hoạch, mở rộng thị trường. Đồng thời, thông qua việc thay thế bằng giống na mới có năng suất ổn định, chất lượng tốt sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nông dân trồng na.

Mô hình ghép cải tạo giống na địa phương (na bở, na dai) bằng giống Na QN-D1. Đây là giống na được nhân giống từ phương pháp ghép giống na Dứa Đài Loan lên gốc na dai tại Quảng Ninh. Giống Na QN-D1 có nhiều đặc tính khác biệt: Khả năng sinh trưởng vượt trội, đặc biệt trong vụ đông cây vẫn duy trì khả năng sinh trưởng; thịt quả dày, khi chín có mùi thơm đặc trưng, khả năng chịu vận chuyển tốt; Brix đạt 23-25; trọng lượng quả bình quân đạt 500 gram. Thời kỳ kinh doanh năng suất trung bình đạt 15 – 20 tấn/ha/năm; giá trị kinh tế cao. Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ninh đang quản lý tốt nguồn giống, làm chủ quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc giống Na QN-D1 để chất lượng quả tương đương với Đài Loan.

Phương thức thực hiện: Lựa chọn mỗi cây từ 2-4 cành cấp 1, cấp 2 phân bố đều các hướng, cành bánh tẻ, sinh trưởng, phát triển tốt, có điểm phân cành thấp để ghép tạo các cành cấp 1 thay thế cho giống na địa phương. Đồng thời, đối với các cành còn lại tiếp tục chăm sóc, thụ phấn để thu hoạch quả. 

Cành sau ghép 20 ngày bắt đầu bật mầm, mầm ghép sinh trưởng, phát triển khỏe, khả năng vươn cành nhanh. Sau ghép 40 ngày cành ghép đạt 20-25 cm; sau 3 tháng đạt chiều dài cành ghép đạt  1,0-1,4 m, đường kính đạt 2-2,5 cm; sau 8 tháng đạt chiều cao 1,6-2m, đường kính cành ghép đạt 3,5-4,5 cm. Giống na mới lá có diện tích lớn (dài x rộng = 25x12 cm), gấp 4-6 lần so với na dai, na bở. Căn cứ vào khả năng sinh trưởng, phát triển của cây na ghép năm 2020, dự kiến các cây ghép có khả năng để từ 7-10 quả/cây. 

Đến nay, hộ tham gia mô hình đã thực hiện tốt các biện pháp để thực hiện ghép cải tạo giống na mới thay thế cho giống na địa phương. Cây na sau ghép sinh trưởng, phát triển tốt, khả năng vươn cành nhanh, lá to, có nhiều ưu điểm hơn so với giống na dai, na bở của địa phương, là tiền đề để cho năng suất, chất lượng.

Dự kiến cây na sau ghép cải tạo 2 năm cho thu hoạch 7-10 quả/cây/năm; trọng lượng trung bình 0,5 kg/quả, với giá thị trường hiện nay từ 150-200 nghìn đồng/kg, 1 ha cho thu nhập là: 1.000 cây/ha x 80% x 8 quả/cây x 0,5 kg/quả x 100.000 đồng/kg = 320.000.000 đồng. Từ năm thức 3 trở đi dự kiến năng suất đạt 13- 15 kg/cây cho doanh thu gấp 3-4 lần so với năm thứ 2. Lợi nhuận đạt 30 - 50% doanh thu.

Mô hình áp dụng hỗ trợ hệ thống tưới phun mưa cục bộ dưới gốc bằng béc xoay T900. Đây là loại béc tưới được đánh giá trong nhóm có hiệu quả nhất đối với các loại cây ăn quả lâu năm, cây công nghiệp dài ngày trên thị trường hiện nay; do có khả năng điều chỉnh áp lực, lưu lượng nước tưới ít (30 lít/giờ), hạt tưới phun nhỏ nên ít gây đóng váng bề mặt, có khả năng điều chỉnh được được đường kính vùng tưới, các chi tiết bộ béc tưới có thể tháo rời để vệ sinh trong quá trình bị tắc nghẽn do đó thuận tiện trong quá trình sử dụng. Hệ thống tưới được áp dụng vào sản xuất giúp chủ động cung cấp nước cho cây nhất là đối với giống na mới (QN-D1) là giống na có thời vụ thu hoạch vào thời điểm miền Bắc là mùa khô hanh nên việc cung cấp nước tưới cho cây na có vai trò rất quan trọng để giúp cây sinh trưởng, phát triển, cũng như chủ động hơn trong việc bón phân vô cơ.

Việc ghép cải tạo giống na địa phương bằng giống na mới có năng suất chất lượng tốt giúp tận dụng vườn cây cũ để cải tạo thành vườn cây mới có hiệu quả kinh tế cao hơn, rút ngắn thời gian kiến thiết cơ bản, giảm chi phí đầu tư so với trồng mới.

Giống na này sẽ cho thu hoạch chính vụ vào khoảng tháng 12 đến tháng 1 Dương lịch.