Khai thác cao su chưa qua cơn bĩ cực

Giá cao su thế giới kể từ đầu năm đến nay vẫn chưa thấy tín hiệu khởi sắc. Mặc dù mức giá trung bình trong bốn tháng đầu năm đã tăng khoảng 6% so với quí 4-2014 nhưng so với cùng kỳ năm ngoái thì vẫn thấp hơn khoảng 23%. Cụ thể, vào thời điểm cuối tháng 4, trên thị trường giao dịch Singapore, các hợp đồng cao su RSS3 được giao dịch với giá phổ biến khoảng 1.800 đô la Mỹ/tấn, đã hồi phục nhẹ so với mức thấp nhấp khoảng 1.700 đô la Mỹ/tấn vào thời điểm cuối quí 1 nhưng vẫn cách khá xa mức trung bình năm 2014 (1.950 đô la Mỹ/tấn).

Chịu ảnh hưởng chung của việc giá cao su trên thị trường thế giới sụt giảm, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của nước ta cũng gặp nhiều khó khăn. Trong bốn tháng đầu năm, Việt Nam chỉ xuất khẩu được 268.000 tấn cao su với tổng giá trị đạt 382 triệu đô la Mỹ (tăng 40% về lượng nhưng giá trị chỉ đạt mức tương đương so với cùng kỳ năm ngoái). Trung Quốc, Malaysia và Ấn Độ là ba thị trường tiêu thụ cao su lớn nhất của Việt Nam, chiếm 68% thị trường.

Nguyên nhân khiến cao su mất giá không có gì mới và có thể dự đoán được. Nguồn cung vẫn khá dồi dào khi sản lượng tại các cường quốc cao su như Thái Lan, Indonesia, Malaysia... vẫn ổn định trong khi nhu cầu tiêu thụ của nước nhập khẩu cao su lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc chưa thật sự khởi sắc do quá trình hạ nhiệt kinh tế. Đây sẽ tiếp tục là áp lực không nhỏ đối với diễn biến giá cao su trong các tháng tới.

Diễn biến không thật sự tích cực của giá cao su thế giới đã có ảnh hưởng khá rõ rệt tới kết quả kinh doanh của các công ty khai thác cao su tự nhiên. Ngoài năm doanh nghiệp trong ngành cao su niêm yết trên sàn là các công ty cổ phần Cao su Đồng Phú (DPR), Cao su Phước Hòa (PHR), Cao su Hòa Bình (HRC), Cao su Tây Ninh (TRC) và Cao su Thống Nhất (TNC) đã khá quen thuộc với nhà đầu tư thì trong một vài năm gần đây Hoàng Anh Gia Lai (HAG) với sự chuyển hướng sang nông nghiệp cũng đang có kết quả kinh doanh phần nào phụ thuộc vào giá mặt hàng này.

Với HAG, doanh thu bán mủ cao su trong quí 1-2015 chỉ đạt 30 tỷ đồng, mặc dù không có số liệu cùng kỳ năm ngoái để so sánh nhưng con số này chỉ bằng khoảng 13% so với mức doanh thu thuần của cả năm 2014 mà HAG có được từ việc bán cao su (227 tỷ đồng). Doanh thu thuần từ cao su trong năm 2014 chỉ đạt 67% so với kế hoạch đề ra (341 tỷ đồng) và lợi nhuận gộp là 107 tỷ đồng. Nguồn thu từ cao su của doanh nghiệp này cũng đang trên đà sụt giảm khá mạnh dù diện tích trồng thực tế rất lớn, tổng cộng 42.500 héc ta. Cơ cấu lợi nhuận gộp từ cao su năm 2014 chiếm tỷ trọng 8,7% so với tổng lợi nhuận toàn tập đoàn nhưng dự kiến năm 2015 chỉ số này sẽ sụt giảm hơn một nửa, chỉ còn 4%. Riêng kế hoạch doanh thu thuần từ cao su của HAGL năm 2015 sẽ giảm 6% so với năm trước.

Kết quả kinh doanh quí 1 của Công ty cổ phần Cao su Đồng Phú (DPR) cũng không mấy tích cực khi doanh thu và lợi nhuận đều giảm mạnh. Doanh thu thuần trong quí của công ty chỉ đạt 126,6 tỷ đồng, giảm 28% so với cùng kỳ trong khi lợi nhuận gộp chỉ đạt 21,56 tỷ đồng giảm 61% so với quí 1-2014.

Công ty cổ phần Cao su Phước Hòa (PHR) cũng có kết quả kinh doanh quí 1 kém khả quan. Do sản lượng và giá bán ra giảm sút nên doanh thu thuần trong kỳ chỉ đạt 270 tỉ đồng, giảm 32,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lợi nhuận gộp cũng chỉ đạt 40,3 tỷ đồng so với mức 104,5 tỷ đồng của quí 1-2014, giảm 61,4%.

Nhìn chung, hoạt động trong lĩnh vực chịu sự chi phối lớn của thị trường thế giới, khó khăn trong sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cao su tự nhiên trong quí 1 vừa qua là điều không bất ngờ và có thể nhìn thấy trước. Triển vọng ngành này trong các tháng tới vẫn chưa có nhiều khởi sắc khi cung vẫn có xu hướng vượt cầu trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ... có thể vẫn tiếp tục thu hẹp.

Trước tình hình đó, nhiều doanh nghiệp khai thác cao su tự nhiên ngay từ đầu năm đã đặt kế hoạch kinh doanh khá thận trọng. Điển hình như Cao su Phước Hòa đặt tổng doanh thu ở mức giảm 32% và lợi nhuận sau thuế giảm 57% so với mức thực hiện của năm ngoái. Cao su Hòa Bình (HRC) đặt kế hoạch lợi nhuận năm 2015 giảm 54,3% so với kết quả năm 2014.

Có thể thấy các doanh nghiệp đã nhìn thấy trước được khó khăn và cũng ít nhiều lên kế hoạch chuẩn bị đối phó với thêm một năm giá cao su ở mức thấp. Tuy nhiên, với những người nông dân trực tiếp trồng cao su, khả năng chịu đựng của họ là có hạn. Nếu tình hình giá thấp như hiện nay tiếp tục duy trì, sẽ có thêm nhiều héc ta cao su bị nông dân chặt bỏ để chuyển sang các loại cây trồng mới. Bài toán “nuôi con gì, trồng cây gì” dựa trên dự báo về nhu cầu của thị trường cũng như các biện pháp phòng vệ, giảm thiểu rủi ro cho nông dân khi giá giảm xem ra vẫn chưa tìm ra lời giải hữu hiệu!