Kỹ thuật nuôi thương phẩm cá chạch đồng ao đất

Năm 2019, Trung tâm Khuyến nông Bình Định triển khai mô hình nuôi cá chạch đồng thương phẩm trong ao đất với mật độ 40 con/m2. Đến nay cho kết quả khả quan, cá chạch sinh trưởng và phát triển tốt, tỷ lệ sống cao (trên 85%) và đặc biệt phù hợp với điều kiện nuôi tại địa phương.

Chọn ao nuôi có giao thông thuận tiện, đảm bảo an ninh. 

Lựa chọn địa điểm ao nuôi

Bờ ao chắc chắn, giữ được nước, có cống cấp và cống thoát nước. Đáy ao chất đất bùn bằng phẳng, hơi dốc về phía cống thoát nước.

Nguồn nước chủ động, cấp và thoát nước dễ dàng, không thiếu vào mùa khô và không bị ngập vào mùa mưa lũ. Nguồn nước sạch không bị ô nhiễm do chất thải nông, công nghiệp và sinh hoạt.

Ao nuôi có mực nước sâu trên 1 m. 

Chuẩn bị ao nuôi

Bơm cạn ao, diệt hết cá tạp, cá dữ và làm sạch cây cỏ thủy sinh trong và xung quanh ao. Vét bùn đáy ao, chỉ chừa lại một lớp bùn mỏng khoảng 10 - 20 cm. 

Gia cố cống cấp, thoát nước và lưới chắn. Tu sửa lại những chỗ bờ ao bị sạt lở, rò rỉ, lấp hết hang hốc cua, rắn, chuột.

Dùng vôi bột rải đều đáy và bờ ao với liều lượng từ 10 - 15 kg/100 m2 ao. Sau đó phơi ao 3 - 5 ngày. Cấp nước vào ao qua lưới chắn lọc, mực nước khoảng 50 cm rồi tiến hành gây màu nước. Sau 5 - 7 ngày, nước trong ao có màu xanh lá chuối non thì tiến hành thả cá giống.

TT	Chỉ tiêu	ĐVT	Giá trị
1	Kích cỡ giống	cm	5-6
2	Mật độ	com/m2	40
3	Tỷ lệ sống	%	>70
4	Kích cỡ thương phẩm	g/con	>30
5	Năng suất	tấn/ha	>8
6	Tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR)		1,7
7	Thời gian nuôi	tháng	0,5

Bảng các chỉ tiêu kỹ thuật

Chọn và thả giống

Cá giống phải có kích cỡ đồng đều (5 - 6 cm/con), không mất nhớt, không bị trầy xước, bơi lội linh hoạt, màu sắc sáng bóng, không có dấu hiệu bệnh tật.

Thả giống: Mật độ thả phù hợp từ 30 - 50 con/m2. Thả cá vào lúc sáng sớm hay chiều mát, khi thả nên ngâm túi cá giống xuống ao khoảng 10 - 15 phút để cân bằng nhiệt độ. Trước khi thả giống cần so sánh các yếu tố môi trường (pH, nhiệt độ...) để điều chỉnh, tránh gây sốc cho cá.

Chăm sóc và quản lý

Thức ăn và cách cho ăn 

Cho cá ăn bằng thức ăn công nghiệp, hàm lượng đạm từ 30 - 35%. Tùy vào kích cỡ của cá chọn lựa kích cỡ thức ăn viên cho phù hợp. Lượng thức ăn: 5 - 8% trọng lượng thân cá/ngày. Cho cá ăn ngày 2 lần vào lúc sáng sớm và chiều mát. Tuy nhiên, cá có tập tính ăn chủ yếu vào ban đêm, nên lượng thức ăn cho ăn vào chiều tối chiếm 70 - 80% lượng thức ăn trong ngày. Trộn thêm Vitamin C, men tiêu hóa vào thức ăn với liều lượng 3 - 5 g/kg thức ăn. Định kỳ cho ăn 2 lần/tháng, mỗi lần cho ăn liên tục từ 3 - 5 ngày.

Quan sát khả năng sử dụng thức ăn, tình trạng sức khỏe của cá và thời tiết để điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp. Thường xuyên theo dõi tốc độ tăng trưởng của cá để điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp.

Quản lý ao nuôi

Trong quá trình nuôi, thường xuyên theo dõi màu nước, các yếu tố môi trường để có biện pháp xử lý kịp thời. Cho cá ăn đầy đủ để cá lớn nhanh và tăng sức đề kháng, cá ít bị bệnh.

Định kỳ thay nước trong ao để tránh bị ô nhiễm. Khoảng 5 - 7 ngày thay nước một lần, lượng nước thay từ 30 - 50% lượng nước trong ao. Tùy vào độ lớn của cá mà thời gian thay nước rút ngắn. Định kỳ tháng/lần kiểm tra bệnh tật và tốc độ phát triển của cá.

Trong mùa mưa đánh vôi 2 lần/tháng, mùa nắng 1 lần/tháng để phòng bệnh cho cá (khoảng 2 kg/100 m2). Thường xuyên quan sát hoạt động bơi lội và khả năng bắt mồi để nắm bắt tình hình sức khỏe của cá và có chế độ chăm sóc hợp lý. Trong ao nên thả bèo tây để tạo chỗ trú ẩn và tránh nóng, tránh rét cho cá và làm rào chắn xung quanh ao nuôi để ngăn ngừa địch hại xâm nhập, tránh thất thoát.

Phòng bệnh

Chọn địa điểm nuôi thích hợp, thiết kế công trình nuôi đúng kỹ thuật. Nguồn nước lấy vào ao nuôi phải sạch hoặc đã được xử lý. Cải tạo ao theo đúng quy trình kỹ thuật, vệ sinh ao thật kỹ sau mỗi vụ nuôi. Chọn cá giống tốt tại các cơ sở có uy tín và không mang mầm bệnh. Thả nuôi với mật độ hợp lý. Cho cá ăn vừa đủ, tránh tình trạng thức ăn thừa gây ô nhiễm môi trường ao nuôi. Định kỳ thay nước để cải thiện điều kiện môi trường ao nuôi. Thường xuyên quan sát ao nuôi, kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường để có biện pháp xử lý thích hợp.

Thu hoạch

Sau 5 tháng nuôi cá đạt cỡ 30 - 40 g/con thì tiến hành thu hoạch. Có thể thu một phần trong ao hoặc thu tất cả tùy theo nhu cầu thị trường. Thu toàn bộ cá trong ao bằng cách tháo cạn nước.

Chạch đồng (Misgurnus anguilicaudatus) là loài cá có thịt thơm ngon, đạm nhiều, ít mỡ; là mặt hàng xuất khẩu được nhiều nước ưa chuộng như: Trung Quốc, Nhật Bản...