Kỹ thuật vận chuyển cá giống đảm bảo năng suất, chất lượng khi nuôi

Vận chuyển cá giống là một khâu đóng vai trò quan trọng quyết định phần lớn đến hiệu quả kinh tế của nghề nuôi cá. Do đó, người nuôi cần nắm vững kỹ thuật vận chuyển để đảm bảo năng suất, chất lượng cá sau này.

Vận chuyển cá giống là một khâu quan trọng quyết định chất lượng, năng suất cá sau này

Tuyển chọn cá giống trước khi vận chuyển

Đây là khâu có tính quyết định hàng đầu nhằm đảm bảo tỷ lệ sống của cá khi vận chuyển. Để chọn được nguồn cá giống có chất lượng tốt, ngoài việc chọn mua cá giống ở những cơ sở sản xuất giống có uy tín thì khi mua cá giống vẫn phải chọn những con giống khỏe mạnh, có kích cỡ đồng đều, bơi lội nhanh nhẹn, cơ thể cá không bị xây sát, đảm bảo nguồn cá giống không bị nhiễm bệnh và không có biểu hiện nổi đầu.

Luỵên cá trước khi vận chyển

Trước khi vận chyển cần luyện cho cá giẻo con, tập cho cá có khả năng chịu đựng trên đường vận chuyển. Kinh nghiệm của nhân dân sản xuất cá giống là trước khi vận chuyển 4-5 ngày, sáng sớm nào cũng lội xuống ao dùng vồ cào khua đục nước và vỗ sóng cho cá chạy. Nếu ao rộng thì dùng trâu kéo theo một cành cây, lội nhiều vòng quanh ao. Té hớt sạch rêu rác trên mặt ao và ngừng cho cá ăn 1-2 ngày trước khi vận chuyển.

Cũng có thể dùng lưới luyệc cá bằng cách kéo lưới nhẹ nhàng, dồn cá vào lưới khoảng 15-20 phút sau lại buông ra. Yêu cầu phải làm chậm, nhẹ nhàng không làm cá hoảng hốt, cọ sát vào lưới. Phương pháp này cũng làm vào buổi sáng mát trời và 4-5 giờ chiều. Ngày luyện 2 lần và làm liên tục trong 3 ngày.

Nhốt cá với mật độ dày trong một đêm (khoảng 10-12 giờ). Dùng giai chứa bằngni lon có diện tích từ 2 m 2 trở lên, cắm ở nơi có nước sạch, và có độ sau 1,0-1,5m, thành giai phải cao hơn mức nước 50 cm. Có thể nhốt với mật độ: Cỡ cá 2,5-4 cm, nhốt 1,5-2 vạn con/m3; cỡ cá 5-12 cm, nhốt 1.500-2000 con/m3, cỡ cá 25 cm, nhốt 20-30 con/ m3.

Cũng có thể nhốt cá trong bể đất, bể xi măng hình tròn hoặc hình vuông có mức nước sâu 0,4-0,5 m, tạo dòng nước nhẹ chảy thường xuyên, với nguồn nước sạch ( nếu không tạo được dòng nước lưu thông thì nhốt mật độ thưa hơn. Nếu là bể đất đào chìm thì dưới đáy và thành bể phải đầm nện thật kỹ và lót ni lon chống thấm.

Chọn thời điểm thích hợp khi vận chuyển

Thông thường cá giống được vận chuyển lúc thời tiết mát như buổi sáng, chiều mát hoặc ban đêm (đối với mùa hè). Trong điều kiện thời tiết vụ thu đông có thể vận chuyển cá giống cả ban ngày. Nếu có điều kiện vận chuyển cá giống bằng xe bảo ôn là tốt nhất. Mục đích của quá trình này nhằm ổn định nhiệt độ nước, hạn chế tối đa quá trình hoạt động của cá, giảm quá trình hô hấp và trao đổi chất của cá. Vì vậy sẽ giảm được quá trình tiêu hao lượng ôxy hòa tan trong nước khi vận chuyển. Do đó sẽ làm tăng mật độ và khoảng cách khi vận chuyển.

Giảm hàm lượng khí amoniac khi vận chuyển

Khí amoniac sinh ra trong quá trình phân hủy các chất thải của cá và các chất hữu cơ có sẵn trong nước bởi các vi sinh vật yếm khí. Vì vậy, khi cá thải phân ra ngoài thì các vi sinh vật này sẽ sử dụng ôxy trong nước để phân hủy chất thải, dẫn đến làm giảm nhanh lượng ôxy hòa tan trong nước đồng thời làm tăng lượng khí amoniac, do đó làm ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sống của cá khi vận chuyển. Vì vậy, cần phải tìm cách giảm hàm lượng khí amoniac bằng cách ức chế hoạt động của các vi sinh vật yếm khí trong quá trình vận chuyển cá giống bằng cách:

Phải dùng nước sạch khi vận chuyển cá giống. Trước khi vận chuyển cá phải "luyện cá" từ 1 - 2 ngày, tức là cho cá nhịn đói để hạn chế tối đa các chất thải của cá khi vận chuyển. Khi nhốt cá trong bồn hoặc túi vận chuyển phải có máy sục khí hoặc tạo dòng nước chảy nhẹ bằng máy bơm để tránh hiện tượng cá chết ngạt do thiếu ôxy. Trước khi vận chuyển nên "tắm" cho cá bằng dung dịch muối ăn nồng độ từ 2 - 3% (pha từ 2 - 3 kg muối ăn trong 100 lít nước sạch) trong thời gian từ 7 đến 10 phút. Muối ăn vừa có tác dụng ức chế quá trình hoạt động của các vi sinh vật vừa có tác dụng phòng bệnh cho cá.

Để đảm bảo chất lượng cá sau khi thả, người nuôi cần nắm vững kỹ thuật vận chuyển cá giống

Phương pháp vận chuyển kín

Đây là phương pháp vận chuyển mà cả cá và nước không tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Phương pháp này được áp dụng cho hầu hết các loài cá giống, cá hương, cá bố mẹ. Phương tiện vận chuyển thường là xe máy hoặc ô tô... Dụng cụ vận chuyển là các túi ni-lông có bơm khí ôxy, mỗi túi có thể tích từ 40 - 45 lít. Nếu túi không có đáy thì cần buộc gập để tạo đáy túi, khi buộc cần kèm theo ống dẫn bằng nhựa mềm dài từ 15 - 20 cm ở đáy túi để phòng khi lượng ôxy trong túi  giảm cần phải bơm thêm ôxy vào trong túi. Sau đó đổ nước sạch vào trong túi và cho cá giống vào. Lượng cá giống vận chuyển trong mỗi túi phụ thuộc vào kích cỡ và thời gian vận chuyển cá giống. Nếu kích cỡ cá giống từ 1 - 1,5 cm thì nên đóng từ 3 - 4 kg cá/túi, nếu kích cỡ cá từ 3 - 4 cm thì chỉ nên đóng 2 - 3 kg cá/túi. Sau khi cho cá vào thì buộc chặt miệng túi không cho không khí thoát ra ngoài. Nếu khoảng cách vận chuyển đi xa thì cần bơm thêm không khí qua ống nhựa ở đáy túi.

* Lưu ý: Đối với phương pháp vận chuyển trên thì thời gian vận chuyển không nên quá 7 giờ. Nếu vận chuyển quãng đường xa trên 10 giờ thì cần bảo quản bao chứa cá bằng thùng xốp đậy kín và duy trì nhiệt độ nước từ 22-25oC trong suốt quá trình vận chuyển hoặc có thể sử dụng xe bảo ôn để vận chuyển cá.

Phương pháp vận chuyển hở

Là phương pháp vận chuyển mà cả cá và nước tiếp xúc trực tiếp với môi trường không khí bên ngoài. Phương pháp này chỉ nên áp dụng cho quãng đường vận chuyển ngắn (dưới 20 km) với lượng cá giống ít và chủ yếu để vận chuyển cá bố mẹ. Dụng cụ vận chuyển thường là xô, chậu, sọt có lót ni lon và có trang bị hệ thống sục khí.

*Lưu ý: Trước khi thả cá giống xuống ao cần ngâm túi cá xuống dưới nước ao khoảng 15 - 20 phút để cá không bị sốc do chênh lệch nhiệt độ giữa nước ao và nước trong túi cá khi vận chuyển. Sau đó mở miệng bao cho nước ngoài ao chảy vào túi rồi từ từ cho cá bơi ra ngoài ao. Vào thời gian mùa hè, nên thả cá lúc trời mát vào buổi sáng từ 6 - 8 giờ, buổi chiều từ 16 - 18 giờ hoặc thả cá vào ban đêm.