Mini-pan, sản phẩm hữu hiệu cho nhà nông

Một trong những sản phẩm rất ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất nông nghiệp trên đất cát khô hạn là chảo bốc thoát hơi nước (mini-pan). Phóng viên Báo Bình Thuận có cuộc trao đổi với TS.Nguyễn Thanh Phương -  Phó Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ để giúp hộ nông dân hiểu và nắm các kỹ thuật sử dụng chảo bốc thoát hơi nước (mini - pan) cho cây trồng.

Xin tiến sĩ  cho biết chảo bốc thoát hơi nước (mini-pan) là gì? Tiến sĩ có thể nói cụ thể hơn không?

Mini-pan là công cụ giúp hộ nông dân xác định thời điểm tưới nước hợp lý cho cây trồng, thời điểm mà lượng nước hữu hiệu trong đất vừa hết, cần phải tưới bổ sung để không ảnh hưởng tới sinh trưởng phát triển của cây. Từ đó giảm lượng nước tưới, số lần tưới, công tưới mà vẫn đảm bảo năng suất cây trồng.Trong quá trình triển khai gói thầu tư vấn kỹ thuật các mô hình canh tác nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) tại Bình Thuận, nhóm nghiên cứu đã thực hiện nhiều thực nghiệm trên đất cát trồng lạc, đậu đen và cỏ tại 3 xã Bình Tân, Hoà Thắng, Hồng Phong (Bắc Bình).

Sau khi điều tra, thu thập số liệu về đất đai, khí hậu (lượng mưa, độ ẩm không khí, lượng bốc thoát hơi nước, tốc độ gió… của trung bình nhiều năm), thành phần cơ giới đất, độ ẩm trong đất… nhóm chuyên gia tư vấn đã tính toán, xây dựng lịch trình tưới cho từng loại cây trồng và tập huấn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ nhằm giúp nông hộ thuận tiện quản lý, sử dụng. 

Tiến sĩ có thể nói rõ về thời gian và phương pháp, đặt mini-pan và cách vận hành cụ thể hơn?

Đặt mini-pan ngay khi gieo hạt. Khi gieo, đất phải đảm bảo đủ ẩm để hạt nảy mầm. Đặt mini-pan ở nơi bằng phẳng, thoáng, không bị che bóng. Đồng thời khi đặt bà con nông dân cần bảo vệ mini-pan không để động vật uống nước hay do người lấy nước trong chảo. Đổ đầy nước vào chảo đo ngay sau khi đặt chảo. Cách vận hành, bà con theo dõi mực nước bốc hơi thông qua thước đo đặt trong chảo. Khi mực nước trong chảo rút xuống đến ngưỡng phải tưới thì tiến hành tưới (lượng nước tưới, ngưỡng phải tưới phụ thuộc vào loại cây trồng, khí hậu, thời vụ...). Đổ đầy nước vào chảo sau mỗi lần tưới. Cụ thể áp dụng cho cây lạc như sau: Giai đoạn từ mọc - phân cành (17 ngày đầu): Đổ đầy nước vào chảo đo ngay sau khi gieo hạt, khi thấy mực nước tụt xuống vạch chỉ 43 mm trên thước đo thì tiến hành tưới 15 lít /m2 và lại đổ đầy nước vào chảo ngay sau khi tưới. Nếu lượng nước tưới bình quân là 10 lít/m2 thì khi lượng nước trong chảo tụt xuống 28 mm phải tiến hành tưới lại. Giai đoạn phân cành - ra hoa (15 ngày tiếp theo): Nếu lượng nước tưới bình quân 15 lít/m2, khi thấy mực nước trong chảo tụt xuống vạch chỉ 26 mm trên thước đo thì tiến hành tưới và lại đổ đầy nước vào chảo, nếu lượng nước tưới bình quân là 12 lít/m2 thì mực nước trên chảo tụt xuống 21mm mới phải tưới lại. Giai đoạn ra hoa - hình thành quả (36 ngày tiếp theo): Theo dõi tốc độ bay hơi trên chảo, khi thấy mực nước tụt xuống vạch chỉ 19 mm trên thước đo thì tiến hành tưới và lại đổ đầy nước vào chảo. Giai đoạn chín (23 ngày cuối cùng): Theo dõi tốc độ bay hơi trên chảo, khi thấy mực nước tụt xuống vạch chỉ 32 mm trên thước đo thì tiến hành tưới và lại đổ đầy nước vào chảo. Trong trường hợp là đất cát pha thì các thông số sẽ khác hơn một ít.

Việc áp dụng chảo bốc thoát hơi nước mini - pan mang lại lợi ích gì? thưa tiến sĩ!

Khi áp dụng phương pháp trên thì năng suất cây lạc bình quân tại 3 mô hình trên đất cát ở huyện Bắc Bình đạt 23,6 tạ/ha, tăng 21% khi áp dụng chế độ tưới nước bằng béc phun mưa cố định kết hợp với xác định thời điểm và lượng nước tưới theo mini-pan và so với năng suất điều tra hiện trạng 16,2 tạ/ha thì mô hình tăng hơn 45,7%. Số lần tưới nước/vụ trồng lạc trên đất cát tại huyện Bắc Bình giảm 6 lần khi áp dụng phương pháp tưới bằng béc phun mưa kết hợp mini-pan, giảm 1.040 m3/ha/vụ (tương ứng giảm 21,5% lượng nước tưới cho 1 ha lạc/vụ). Lãi thuần trong sản xuất lạc trên đất cát tăng 33,4% so với chế độ tưới thông thường bằng béc phun của người dân tự trang bị…

Xin cảm ơn tiến sĩ!