Một số phương pháp phòng trị bệnh ở tôm hùm nuôi lồng bè

Trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay, phong trào nuôi tôm hùm lồng bè đang phát triển mạnh, nhất là ở khu vực cửa Vịnh Gành Rái, sông Chà Và và sông Dinh thuộc địa bàn thành phố Vũng Tàu. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, tôm nuôi của bà con tại các khu vực trên bị chết nhiều, gây ra thiệt hại về kinh tế và ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất... Để giúp cho bà con chủ động trong công tác phòng chống bệnh dịch bệnh trên tôm nuôi, xin giới thiệu đến bà con một số phương pháp phát hiện và phòng trị bệnh thường gặp ở tôm hùm mà các địa phương đã triển khai và áp dụng thành công.

1. Bệnh đen mang: Hiện tượng mang tôm có những điểm đen, các tơ mang chuyển màu đen, mang thối rữa toàn bộ. Nếu quan sát bằng mắt thường, sẽ thấy những búi sán lá đơn chủ trắng nhỏ như sợi tóc, các búi sán lá này sẽ đục thủng mang gây hoại tử tế bào, thân tôm cũng xuất hiện những đốm đen, mắt tôm cũng có thể chuyển sang màu đen. Bệnh xuất hiện ở cả tôm con và tôm trưởng thành đang nuôi.

Nguyên nhân gây bệnh đen mang: Mang tôm bị đen là do sắc tố Melanin phát triển tại các mô của mang bị phá hủy do các tác nhân: Ký sinh trùng sán lá đơn chủ (xuất hiện nhiều sau các cơn mưa), nấm Fusarium, vi khuẩn dạng sợi Vibrio, nồng độ khí độc Amoniac và Sulfur hydro trong môi trường cao. Gây hậu quả là tôm bỏ ăn, hô hấp kém, nằm dưới đáy lồng và chết hàng loạt.

Cách phòng trị bệnh: Tắm cho tôm bằng Formol với nồng độ từ 15 - 25ml/m3 nước trong 10 - 15 phút, có sục khí. Thời gian chữa trị từ 5 - 7 ngày; Tắm cho tôm bằng Sulfat đồng, nồng độ 0,5gr/m3 nước trong 5 - 7 phút, có sục khí. Thời gian chữa trị từ 5 - 7 ngày, bà con cũng nên treo thêm những túi vải có chứa vôi ở giữa lồng tôm hoặc đặt ở những vùng đáy lồng nuôi bị ô nhiễm, vôi có tác dụng diệt ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn rất tốt.

Lưu ý: Tôm bệnh sau khi xử lý thuốc cần được thả nuôi ở một lồng khác. Ngoài ra, bà con có thể sử dụng một số kháng sinh như Norfloxacin, Nalidixic acid, Ciprofloxacin để phòng trị bệnh bằng cách trộn vào thức ăn với lượng từ 30 - 50mg/kg thức ăn. Thời gian điều trị từ 5 - 7 ngày.

2. Bệnh đốm trắng trên vỏ: Hiện tượng trên vỏ và dưới giáp đầu ngực tôm hùm nuôi xuất hiện những đốm trắng.

Nguyên nhân: Nếu tôm có đốm trắng song vẫn khoẻ mạnh, hoạt động bình thường thì không phải do dịch bệnh. Nguyên nhân là do hàm lượng Canci, Manhê trong nước cao. Đây không phải là hiện tượng bệnh, tôm lột xác các đốm trắng sẽ mất đi. Ngược lại, trường hợp tôm nhiễm nấm, vi khuẩn đặc biệt nhiều ở vùng đáy, vùng nước bị ô nhiễm sẽ gây ra bệnh đốm trắng trên vỏ. Hậu quả: Tôm giảm ăn, giảm tăng trưởng, không lột xác được hoặc chu kỳ lột xác kéo dài, tôm chết rải rác.

Cách phòng trị bệnh trắng vỏ: Tắm cho tôm nuôi bằng Sulfat đồng với nồng độ 0,5gr/m3, sục khí trong vòng từ 5 - 7 phút. Thời gian chữa trị từ 5 - 7 ngày. Bà con cũng nên treo túi vải đựng vôi ở giữa lồng nuôi để phòng và trị bệnh.

3. Bệnh đỏ thân: Hiện tượng mang tôm và thân tôm đều chuyển sang màu hồng. Bệnh xuất hiện ở tôm con và tôm trưởng thành.

Nguyên nhân: do nước và đáy khu vực lồng, bè nuôi bị ô nhiễm nặng, thức ăn thừa quá nhiều, công tác vệ sinh kém; nhiễm vi khuẩn Vibrio. Hậu quả: Tôm bỏ ăn, kém hoạt động, giảm tăng trưởng và chết hàng loạt.

Cách phòng trị bệnh đỏ thân: Vệ sinh lồng, bè nuôi sạch sẽ, tạo môi trường nước thông thoáng, giảm lượng khí độc. Tắm cho tôm trong dung dịch Oxytetracyline với nồng độ từ 0,5 - 2gr/m3 nước, thời gian tắm khoảng 15 phút, thời gian chữa trị từ 5 - 7 ngày. Trộn thuốc kháng sinh Oxytetracyline cộng với dầu thực vật vào thức ăn với trọng lượng 50mgr/kg thức ăn. Cho tôm ăn liên tục 5 - 7 ngày. Ngoài ra, có thể sử dụng kháng sinh mới có độ nhạy cao như Norfloxacin, Nalidixic acid, Ciprofloxacin với lượng 30 - 50mgr/kg thức ăn liên tục trong 5 - 7 ngày.

4. Bệnh trắng râu: Hiện tượng râu 1 chuyển từ màu nâu sang màu vàng, hồng rồi sang trắng. Bệnh này xuất hiện phổ biến ở giai đoạn tôm con.

Nguyên nhân: Tôm con bị nhiễm nấm Lagenidium sp, Fusarium sp.Hậu quả là tôm hùm con chết hàng loạt.

Cách phòng trị bệnh trắng râu: Treo túi vôi giữa các lồng nuôi, vì vôi có tác dụng diệt nấm tốt. Ngoài ra nên tắm cho tôm bằng dung dịch Formol với nồng độ từ 15 - 25ml/m3 nước, sục khí trong 15 phút. Thời gian điều trị từ 5 - 7 ngày.

5. Bệnh long đầu: Hiện tượng phần giáp đầu ngực và phần thân long ra, trong lớp biểu bì tiết dịch nhầy hôi thối. Bệnh xuất hiện ở tôm con và tôm trưởng thành.

Nguyên nhân: Tôm nhiễm vi khuẩn Vibro sp, Aeromonas. Hậu quả tôm nuôi chết rải rác.

Cách phòng trị bệnh long đầu: Tắm cho tôm trong dung dịch Oxytetracylin với nồng độ 0,5 - 2gr/m3, thời gian tắm 15 phút, thời gian chữa trị từ 5 - 7 ngày. Trộn thuốc kháng sinh Oxytetracylin và dầu ăn với lượng từ 40 - 50mgr/kg thức ăn, cho ăn liên tục 5 - 7 ngày.

Trong thời gian qua, Trung tâm Nghiên cứu thủy sản III đã bắt tay vào nghiên cứu một số bệnh ở tôm hùm như Bệnh to đầu: Xuất hiện ở tôm con và tôm trưởng thành, tôm có hiện tượng là phần giáp đầu ngực tôm rất lớn, khác thường, phần thân và đuôi nhỏ. Bệnh mềm vỏ: Xuất hiện ở tôm trưởng thành, toàn bộ cơ thể tôm mềm, kéo dài ra như lúc mới lột xác, vỏ tôm không cứng lại được. Bệnh đóng hàu, sụn: Xuất hiện ở tôm trưởng thành, sụn, hàu bám đầy giáp đầu ngực, tôm khó lột xác, chết rải rác. Bệnh phồng mang: Xuất hiện ở tôm con và tôm trưởng thành, mang tôm bị phồng lên, có chất dịch vàng dưới lớp biểu bì nắp mang. Những bệnh trên tỷ lệ xuất hiện ít, chỉ gây chết tôm rải rác, không gây thiệt hại cho người nuôi nếu biết ngăn ngừa.

Để quản lý tốt các lồng tôm nuôi của mình, khuyến cáo bà con nên đặc biệt chú ý công tác vệ sinh trong và xung quanh khu vực nuôi, vệ sinh lồng bè sạch sẽ, sử dụng thức ăn còn tươi, cho ăn vừa đủ, bảo đảm chất dinh dưỡng cần thiết cho tôm, không để dư thừa thức ăn làm ô nhiễm nguồn nước, nuôi với mật độ vừa phải và nên sử dụng con giống khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng, việc sử dụng vôi để phòng ngừa bệnh và diệt một số loại nấm cũng mang lại hiệu quả lâu dài, bà com cũng nên bổ sung các loại khoáng tổng hợp trộn vào thức ăn nhằm tăng cường sức đề kháng cho tôm nuôi…Cuối cùng, khi phát hiện tôm có dấu hiệu bị bệnh, cần báo ngay cho cơ quan thú y thủy sản của tỉnh để có các biện pháp phối hợp, kịp thời can thiệp trước khi quá muộn./.