Nguyên nhân cá nổi đầu và biện pháp phòng trừ

Thời tiết trong giai đoạn giao mùa, nắng mưa xen kẽ, những ao thâm canh thường có hiện tượng cá nổi đầu. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này, cần tìm hiểu và có biện pháp khắc phục kịp thời.

Hiện tượng cá nổi đầu Ảnh: Internet

Cá nổi đầu do thiếu ôxy

Biểu hiện

Nguyên nhân của hiện tượng này là do các vi sinh vật háo khí có hại hoạt động mạnh, làm giảm lượng ôxy hòa tan trong nước hoặc có thể do mật độ tảo quá dày về ban đêm khi tảo hô hấp hoặc khi tảo tàn phân hủy mạnh gây ra hiện tượng thiếu ôxy cục bộ vào thời điểm nửa đêm về sáng.

Ôxy trong ao được hình thành từ sự khuếch tán không khí và trong tầng nước, nhờ quá trình quang hợp của tảo, thiết bị sục khí, máy quạt nước… Ôxy bị mất đi chủ yếu do quá trình hô hâp của cá, tảo, vi khuẩn và phân hủy các vật chất lắng tụ ở đáy ao… Ôxy hòa tan có vai trò thiết yếu cho sinh vật thủy sinh phát triển, là điều kiện không thể thiếu của quá trình phân hủy hiếu khí của vi sinh vật. Khi nước bị ô nhiễm bởi các chất hữu cơ dễ bị phân hủy bởi vi sinh vật thì lượng ô xy hòa tan trong nước sẽ bị tiêu thụ bớt.

Thiếu ôxy hòa tan nhẹ: Cá nổi đầu mờ sáng, chỉ nổi ở giữa ao, khi có bóng ngươi hoặc tiếng động mạnh, cá quẫy mạnh rồi chìm ngay khi mặt trời lên thì hết nổi đầu. Cá phân tán ở các nơi trong ao, miệng cá vừa há vừa đớp, trực tiếp hớp lấy ôxy trong không khí trên mặt nước một cách bình tĩnh.

Thiếu ôxy hòa tan nặng: Cá nổi đầu ngay cả ban đêm và nổi ở cả vùng ven bờ ao; khi có tiếng động cá không quẫy cũng không chìm; khi mặt trời lên cá vẫn nổi đầu.

Giải pháp

Để khắc phục tình trạng này, cần kiểm soát lượng ôxy hòa tan trong ao nuôi vào lúc nửa đêm về sáng bằng cách bố trí máy sủi khí tạo ôxy hòa tan, máy thổi khí, quạt nước… Hoặc có thể bơm thêm từ 30 - 50 cm nước vào trong ao và tùy tình hình cá nổi đầu do thiếu ôxy nặng hay nhẹ mà có thể quyết định cho cá dừng ăn 1 - 2 ngày.

Khi cá bị nổi đầu do thiếu ôxy thì tốt nhất là không bón thêm phân hữu cơ, phân chuồng vào trong ao nuôi. Đồng thời, cứ 15 - 20 ngày dùng vi sinh xử lý đáy, vi sinh đáy để kiểm soát vi sinh vật trong ao và lượng hữu cơ tồn đọng ở đáy ao nuôi. Bên cạnh đó, luôn kiểm soát tốt các loại tảo độc trong ao như tảo lam, tảo đỏ, tảo mắt bằng thuốc diệt tảo, vi sinh đáy tránh hiện tượng tảo tàn gây thiếu ôxy hòa tan vào sáng sớm.

Cá nổi đầu do bị trúng độc

Biểu hiện

Cá bơi lội không định hướng, chao đảo rồi hôn mê, khi cá bị nặng thì toàn thân chuyển màu thâm đen, tăng độ nhớt, mất năng lực hoạt động mà chết. Cá bị trúng độc sẽ khiến chết hàng loạt, thậm chí là cả ao nuôi nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. Các ao nuôi hay bè nuôi, cá bị chết do nước thải từ các nhà máy thải ra khu vực nuôi, những chất thải này thường chứa kim loại nặng, độc tố cao làm cá chết nhanh.

Với trường hợp cá nuôi bị nhiễm khí độc từ đáy ao như H2S, NH3, NO2, CH4…; do đáy ao có nhiều mùn bã hữu cơ, quá trình hô hấp yếm khí tạo ra các khí độc.

Giải pháp

Trường hợp cá bị chết do nguồn nước thải, ở mức độ nhẹ có thể ùng chế phẩm giải độc nước bằng BIO-POWER kết hợp ôxy khan, ôxy viên bố trí bơm nước thêm vào ao, thay nước mới, máy sủi, máy sục, máy thổi khí để cung cấp ôxy cho ao, lồng bè nuôi giải độc cho cá.

Với trường hợp cá bị nhiễm khí độc từ đáy ao nuôi, thì cần dừng ngay việc bón phân chuồng, phân xanh nước thải chăn nuôi xuống ao, sục khí đáy ao bằng các loại máy sục khí đáy, sục khí chìm, máy thổi khí đáy giúp cung cấp ôxy, ngăn chặn việc hô hấp yếm khí, giải phóng khí độc đáy ao, dùng các chế phẩm vi sinh xử lý đáy, men xử lý đáy để phân hủy triệt để nguồn hữu cơ, hấp thu khí độc. Thay nước mới với lượng 30 - 50 cm.