Những vấn đề chính trong tổ hợp khẩu phần cho sản xuất thịt heo không kháng sinh

Ngày nay, xu hướng chung trên toàn thế giới đều hướng đến việc giảm sử dụng kháng sinh trong lĩnh vực chăn nuôi. Dinh dưỡng rõ ràng có thể đóng vai trò đáng kể trong việc làm giảm tình trạng tiêu chảy trên heo con sau cai sữa. Câu hỏi đặt ra là – chúng ta nên làm như thế nào? Chúng ta có thể xây dựng khẩu phần dinh dưỡng cho heo nái và heo con tốt hơn, hoàn thiện hơn.

Từ những lo ngại liên quan đến sự bùng phát của vi khuẩn đề kháng thuốc, cùng với nhu cầu của thị trường đối với các sản phẩm “thịt sạch” tăng lên, mở ra cơ hội và nguồn động lực quan trọng cho ngành chăn nuôi heo không kháng sinh. Giờ đây ngành chăn nuôi sạch đang chuyển dần từ thị trường ngách nhỏ lẻ sang một thị trường đầy tiềm năng và triển vọng. Ví dụ, chỉ riêng năm 2016 công ty dinh dưỡng vật nuôi Sanders (Pháp) đã cung cấp cho thị trường đến 105.000 heo thịt “sạch” không dùng kháng sinh, kế hoạch năm 2017 con số này sẽ tăng lên 155.000 và thậm chí là 200.000 vào năm 2018.

Dinh dưỡng đầy đủ chỉ là một phần cho sự thành công của một dự án như vậy; tổng thể những yếu tố như chất lượng con giống, chuồng trại và trang thiết bị, quản lý trang trại, kiểm soát sức khoẻ và phát triển nguồn nhân lực cần được kết hợp thành một chương trình chăm sóc nuôi dưỡng tối ưu để phát triển hệ thống chăn nuôi không kháng sinh toàn diện.

Tuân thủ theo các nguyên tắc cơ bản về khẩu phần thức ăn cho heo con rất quan trọng: bắt đầu từ việc lựa chọn nguyên liệu thô cẩn thận

Những kinh nghiệm thực tế hiện nay chỉ ra 2 vấn đề then chốt cần lưu ý trong quá trình chăn nuôi:

- Vấn đề sức khỏe ở thú non hiện đang là nguyên nhân số 1 làm cho tiêu chuẩn không dùng kháng sinh thất bại, và,

- Để phòng tránh những rối loạn sức khoẻ ở heo, mọi việc nên bắt đầu từ heo mẹ

Kháng thể mẹ truyền cho heo con

Phòng bệnh nhờ miễn dịch mẹ truyền cho heo con là chủ đề được biết đến phổ biển nhất và được nghiên cứu kỹ lưỡng. Quy trình tiêm chủng vắc xin đầy đủ và thiết kế tốt khẩu phần thức ăn cho heo nái sẽ giúp cải thiện globulin miễn dịch truyền cho heo con, thông qua cải thiện thành phần sữa đầu và khả năng sản xuất sữa. Tuy nhiên, để đánh giá chính xác trạng thái sức khoẻ của heo nái ở trại là việc làm không hề dễ dàng. Trước khi có biểu hiện bệnh cụ thể, heo nái thường không thể hiện ra bất kỳ tín hiệu rõ ràng về sự khó chịu hoặc khó thích ứng với những thách thức miễn dịch.

Chính vì thế, vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh hiệu quả cải thiện sức khỏe cho nái tác động như thế nào đến hiệu suất và sức khỏe của heo con. Thông qua ví dụ về giải quyết tình trạng tiêu chảy ở heo con sơ sinh, vai trò sức khỏe trên heo mẹ dần được làm rõ hơn. Trong hầu hết các trường hợp tiêu chảy ở heo con sơ sinh đều có liên quan đến những mầm bệnh phổ biến (như E. coli, C. perfringens, C. difficile, porcine rotavirus). Những trường hợp này thường xuất hiện ở lứa đẻ từ heo nái tơ.

Ở nhiều trang trại, mặc dù công tác quản lý vệ sinh và tiêm chủng khá kỹ càng và cẩn thận, tình trạng tiêu chảy trở lại vẫn tồn tại trong thời gian dài. Trong những trường hợp này, thay đổi trong thiết kế khẩu phần thức ăn và quản lý nuôi dưỡng heo nái, đặc biệt trong những ngày nái sanh, thường giúp giảm được đến 1/3 mức độ nghiêm trọng bệnh tiêu chảy trên heo con theo thời gian. Ngoài ra, biện pháp này cũng phòng ngừa hầu hết các trường hợp tái nhiễm bệnh. Kết quả này có liên quan đến những thay đổi về thành phần vi khuẩn trong phân heo nái; heo ít bài thải mầm bệnh và nội độc tố trong ổ đẻ và tình trạng viêm nhiễm xảy ra nhẹ, cải thiện chất lượng nuôi dưỡng con (thông qua tập tính cho con bú và sản xuất sữa).

Heo con ít bị tiêu chảy biểu hiện tốc độ tăng trưởng cao hơn cho đến khi cai sữa. Nâng cao chất lượng thức ăn cho heo nái là một trong những yếu tố thành công của quy trình sản xuất thịt heo sạch không kháng sinh. Hiện tại, chúng ta cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa để giúp nhà chăn nuôi tự tin đầu tư vào lĩnh vực này.

Kháng sinh và heo con cai sữa

Việc sử dụng kháng sinh cho heo con cai sữa là chủ đề thu hút nhiều sự chú ý. Để giảm bớt rối loạn tiêu hóa, ngày nay người chăn nuôi đã hiểu rõ tầm quan trọng của việc phục hồi lại cơ thể sau giai đoạn cai sữa càng nhanh càng tốt, thông qua các dưỡng chất mà heo con thu nhận.

Thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng cao, tuy nhiên, lại là yếu tố làm cho việc tối đa hóa mục tiêu hồi phục này thất bại. Để kích thích tập tính ăn uống ở heo con, điều cần thiết là nên tối ưu chức năng của ruột và cách làm dễ nhất là làm đầy ruột với thức ăn. Những nguyên liệu cải thiện cấu trúc thức ăn và nguồn xơ thực vật được lựa chọn có thể giúp chúng ta làm được việc này.

Để bù đắp cho việc bổ sung những sản phẩm giàu chất xơ, tuyển chọn những loại thực liệu thơm ngon và phù hợp với thành phần dinh dưỡng của thức ăn là điều rất quan trọng để heo con nhận đủ dưỡng chất cần thiết. Ngoài ra, để cải thiện cấu trúc thức ăn và kích thích tập tính ăn cho heo con, kết hợp bổ sung thức ăn dạng bột cùng với thức ăn viên ở giai đoạn cai sữa đã được chứng minh là thành công. Khi bổ sung khẩu phần có 50% thức ăn dạng bột và 50% thức ăn viên cho heo con trong thời gian cai sữa, hiệu suất thức ăn không bị suy giảm do chức năng của ruột được cải thiện thích nghi với thức ăn dạng bột (xem bảng 1).

Bảng 1 – Ở nhóm heo con sử dụng thức ăn cấu trúc (50% thức ăn viên + 50% thức ăn bột, bao gồm nguyên liệu thô), kết quả cho thấy tỷ tệ tăng trưởng cao hơn và giảm các rối loạn đường ruột.

	Thức ăn viên thông thường	Thức ăn cấu trúc
Số heo con	60	60
Trọng lượng lúc cai sữa (kg)	6.53	6.53
Trọng lượng lúc 21 ngày sau cai sữa (kg)	11.3b	12.6a
Tăng trọng bình quân ngày (g)	228b	289a
Lượng ăn trung bình ngày (g)	291b	362a
FCR	1.28	1.25
Số ngày heo con tiêu chảy	8.2a	5.8b

 

Tuân theo những nguyên tắc cơ bản

Tất nhiên, tuân thủ các nguyên tắc cơ bản về phối hợp khẩu phần thức ăn cho heo con vẫn là yếu tố quan trọng: bắt đầu từ việc lựa chọn nguyên liệu cẩn thận. Thêm vào đó, hàm lượng protein thô cần được duy trì ở mức thấp nhất có thể để ngăn chặn quá trình lên men protein trong ruột, và cần bổ sung thêm nguyên liệu, các chất phụ gia chức năng giúp kiểm soát mầm bệnh và hỗ trợ sức khoẻ đường ruột.

Việc sử dụng kẽm oxit liều cao trong thú y hiện nay vẫn còn phổ biến, nhưng có thể sẽ bị hạn chế trong tương lai, vì kẽm oxit có liên quan đến sự gia tăng các chủng vi khuẩn đa kháng chuyển gen. Tất cả những yếu tố này là động lực để chúng ta định hướng chọn lọc nguyên liệu thức ăn một cách sáng suốt và kết hợp cùng với các axit hữu cơ.

Sử dụng những chế phẩm probiotic để ổn định hệ vi sinh đường ruột; những sản phẩm chống oxy hóa để hỗ trợ hàng rào miễn dịch ruột, cùng với những những sản phẩm giúp kiểm soát các phản ứng viêm sẽ mang đến nhiều lợi ích. Kết quả này có thể đạt được thông qua quá trình tuyển chọn nguyên liệu kỹ lưỡng, kết hợp các nghiên cứu thử nghiệm trong điều kiện sạch và so sánh với điều kiện thử thách thực tế với quy mô lớn. Tiến hành đánh giá kết quả của việc kết hợp các sản phẩm phụ gia và nguyên liệu là việc làm rất quan trọng để kiểm soát chi phí thức ăn.

Định hướng những sản phẩm phụ gia chủ chốt

Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm thấy cơ hội “định hướng” chức năng của những chất phụ gia quan trọng thông qua phương pháp “truyền tải vector”: công nghệ giúp chúng ta kết hợp ưu điểm hiệp lực của nhiều loại nguyên liệu, chất mang và chất vi bọc, kết hợp công thức và công nghệ độc quyền, tạo ra dòng sản phẩm hội tụ tất cả những giải pháp tối ưu hóa thức ăn. Ví dụ với axit hữu cơ hoặc oxit kẽm, với dạng hoạt chất mới được bổ sung vào thức ăn cho heo con có thể kết hợp tính năng của 2 nhóm chất này.

Chăn nuôi sạch không lệ thuộc vào phương pháp điều trị bệnh mà chủ yếu là tăng cường công tác phòng bệnh, xác định chính xác và nhanh chóng những thách thức trong quá trình chăm sóc nuôi dưỡng để chủ động ngăn chặn sự phát triển của mầm bệnh. Tiến trình dự kiến áp dụng từ “Quy trình chăn nuôi chính xác” (Precision Livestock Farming – PLF) vào chăn nuôi heo “sạch” không kháng sinh trong tương lai.

Các dữ liệu thông tin từ chuồng nuôi nên được cập nhật liên tục và phân tích đầy đủ thực tế theo thời gian; nên được kết nối với các thiết bị cho ăn, để cung cấp thức ăn tốt nhất cho vật nuôi dựa trên trạng thái sức khỏe của heo. Thông tin liên quan nào cần được nắm bắt? Thông tin này được xử lý và tổng hợp nhanh ra sao? Điều gì có liên quan đến chi phí sản xuất? Và còn rất nhiều câu hỏi thực tế cần được giải đáp trong các dự án nghiên cứu tiếp theo trong tương lai.