Nuôi dế nghĩ về những mùa bơ

Nhà nông Tiêu Văn Phước ở xã Nam Hà, Lâm Hà với tinh thần dám nghĩ, dám làm, đã mạnh dạn bố trí hàng trăm mét vuông xây nhà nuôi dế và liên tục chuyển đổi từng hecta cà phê sang trồng các loại cây ăn trái chất lượng cao, trong đó có nhiều giống bơ “thượng hạng” của Mỹ đang đơm hoa kết trái, hy vọng những mùa thu hoạch đạt giá trị kinh tế vượt trội. 

Chủ trang trại Tiêu Văn Phước ở xã Nam Hà, Lâm Hà bên cây bơ ghép đầu mùa thu hoạch trái bói. Ảnh: V.V

Chủ trang trại Tiêu Văn Phước ở xã Nam Hà, Lâm Hà bên cây bơ ghép đầu mùa

Mỗi năm ổn định thu nhập 250 triệu đồng/400 m2 nuôi dế

Anh Hoàng Xuân Phổ, cán bộ kỹ thuật Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lâm Hà giới thiệu tôi tiếp cận trang trại 6 ha bơ chất lượng cao, trên đó xen canh cây cam đường và căn nhà nuôi dế thương phẩm ở khu vực Hoàn Kiếm, xã Nam Hà của huyện này. Qua điện thoại được giới thiệu chủ trang trại là anh Tiêu Văn Phước, tuổi bắt đầu ở ngưỡng ngũ thập, lập vườn định canh định cư vùng đất xã Nam Hà, huyện Lâm Hà đã 22 năm. Với phong thái hoạt bát, chưa hết một buổi sáng, anh Tiêu Văn Phước đã đưa tôi khám phá cơ bản mô hình vận hành cây-con đặc trưng của trang trại nơi này. “Giờ thì khẳng định thêm lần nữa rằng đất Nam Hà, Lâm Hà có màu nâu đỏ bazan, khí hậu ôn hòa, có thể chuyển đổi thành công những cây trồng, vật nuôi với lợi thế so sánh khác biệt, tạo nên những bước đột phá của kinh tế hộ gia đình…”, chủ nhân Tiêu Văn Phước nhận định. 

Minh họa cho nhận định vừa nêu, Phước bước sang căn nhà nuôi dế 400 m2 nối liền căn nhà ở của mình, giúp tôi thu thập thông tin về hiệu quả của vật nuôi này. Chuyện bắt đầu từ những năm 2010 trở đi, mong muốn phá thế độc canh cây cà phê và các loại gia súc, gia cầm thông thường, Phước trở ra các tỉnh phía Bắc tìm mua trứng giống dế về ấp nở bằng vật liệu mùn cưa và xơ dừa. Đây là nguồn trứng giống dế nhập từ các vùng nông nghiệp nước Nga, đưa về trong căn nhà lợp tôn ngập đầy ánh sáng ở xã Nam Hà, Lâm Hà; Phước thực hành đúng kỹ thuật hướng dẫn của bên bán sau 15 ngày ấp nở đạt tỷ lệ gần 100%. Bước tiếp theo cũng tuân thủ đúng quy trình chăm sóc 60 ngày hình thức cuốn chiếu với gần 95 thùng nuôi, Phước thu hoạch đều đặn mỗi tháng 500 kg dế sống, cung cấp thức ăn nuôi chim, cá cảnh quy hiếm trong nước, đạt thu nhập khoảng 100 triệu đồng. 

Trong một năm gần đây, thị trường thức ăn dế sống cho chim, cá cảnh tiến dần mức bão hòa, thay vì bỏ cuộc, Phước tập trung sản xuất dế thuần thương phẩm, thâm nhập vào phân khúc của hệ thống nhà hàng, quán ăn đặc sản của Đà Lạt, Bảo Lộc và các huyện trong tỉnh Lâm Đồng. Đồng thời đang dần mở rộng thị trường đến các khu, điểm du lịch ngoài tỉnh Lâm Đồng. Anh Nguyễn Đình Thành, chủ doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng ở tỉnh Bình Dương lên đặt hàng mua dế thương phẩm của anh Tiêu Văn Phước đã chia sẻ: “Thực khách của nhà hàng chúng tôi đang biết đến các món dế chế biến có xuất xứ nuôi tại vùng đất xã Nam Hà, huyện Lâm Hà…”.

Vừa “cơ cấu” lại các thùng nuôi dế thương phẩm, vừa tiếp cận thị trường mới, chủ nhân Tiêu Văn Phước đang giữ mức ổn định thu nhập 250 triệu đồng/400 m2/năm, nhằm tạo ra điểm xuất phát trong thị trường cạnh tranh chất lượng an toàn thực phẩm.

1 mùa bơ hơn 7 mùa cà phê

Hàng ngày sau một lượt chăm sóc các thùng dế thương phẩm chừng một giờ đồng hồ, Phước mở tiếp cánh cửa phía sau để xuống cánh đồng 6 ha bơ có xen canh cây cam đường để điều hành nhân công thâm canh chiều sâu. Lúc tôi đến vào thời điểm cuối tháng 10/2017, mùa bơ sáp các loại khoảng 3.000 cây đậu trái bói năm thứ 3 của trang trại vẫn đang còn thu lác đác, có cây thu đến 20 trái (khoảng 7 kg). Nhưng đây là các giống bơ ghép chọn tạo từ các cây đầu dòng đột biến năng suất và chất lượng tiêu thụ nội địa ở Lâm Đồng, chủ nhân Tiêu Văn Phước vẫn chưa thỏa mãn với kết quả khá cao ban đầu, nên tiếp tục mạnh dạn ghép chồi mới của nhiều giống bơ Mỹ thượng hạng có giá trị xuất khẩu gấp nhiều lần so với giống bơ địa phương thông thường. “Dự kiến 3 năm tới, 3.000 cây bơ ghép giống Mỹ chất lượng cao cấp của trang trại gia đình tôi bước vào vụ thu chính, doanh thu ít nhất 1 mùa bơ gấp hơn 7 mùa cà phê…”, Tiêu Văn Phước dự toán. 

Thực tế mức dự toán như vậy của Tiêu Văn Phước vẫn còn khiêm tốn. Bởi theo giá thị trường mùa bơ sáp giống địa phương Lâm Đồng vừa qua với giá 30.000 đồng/kg, nhân với năng suất trung bình 40 tấn/ha, thành doanh thu 1,2 tỷ đồng. Trừ hết chi phí còn lãi ròng khoảng 1 tỷ đồng/ha. Và trên cùng diện tích này, Phước đã từng thâm canh cây cà phê ghép đạt sản lượng cao nhất đến 4 tấn nhân/ha, nhân với thời điểm giá 40.000 đồng/kg, đạt tổng doanh thu 160 triệu đồng. Trừ khoảng 30 triệu đồng chi phí đầu tư, lợi nhuận cà phê mỗi năm 130 triệu đồng/ha. Như vậy trên 1 ha canh tác thì lợi nhuận cây cà phê đang thấp hơn 7 lần so sánh với cây bơ sáp giống địa phương Lâm Đồng vừa nêu. Trong khi các giống bơ Mỹ thượng hạng đang sinh trưởng ở các vùng sinh thái tương tự như ở xã Nam Hà, Lâm Hà đã cho năng suất tương đương với các giống bơ địa phương, nhưng giá thành sản phẩm lại cao hơn nhiều lần nhờ vào thị trường xuất khẩu luôn luôn hút hàng. 

Đứng bên những hàng cây bơ ghép giống Mỹ cao cấp đã thuần hóa cành lá lên xanh mơn mởn, chủ trang trại Tiêu Văn Phước trao đổi kinh nghiệm của mình: “Chọn cây bơ gốc ghép là cây thực sinh khỏe mạnh, không bị ảnh hưởng các loại bệnh gây hại. Nên ghép chồi bơ trên cây gốc lớn vào mùa khô và trên cây gốc nhỏ vào mùa mưa để đạt tỷ lệ sống từ 70% trở lên. Và phải tuyển lựa chồi bơ ghép cao sản sinh trưởng trong điều kiện sinh thái tương tự với cây gốc ghép về chất đất, khí hậu, nhiệt độ, tưới tiêu…”. 

Theo anh Phước, nhà nông cứ mạnh dạn chuyển đổi các loại cây trồng, vật nuôi chất lượng cao sẽ dần đúc kết những kinh nghiệm kỹ thuật phù hợp điều kiện đất đai canh tác, chăn nuôi hiện có của mình.