Phát Huy Vai Trò Của Kinh Tế Tập Thể Trong Xây Dựng Nông Thôn Mới

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới (NTM), hoạt động của các hình thức tổ chức kinh tế trong nông nghiệp và nông thôn, mà nòng cốt là hợp tác xã nông nghiệp (HTX NN ) đóng vai trò hết sức quan trọng để thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn.

Tuy nhiên, để hoạt động HTX NN đi vào chiều sâu và phát triển đúng hướng, góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, cần có sự nhìn nhận đầy đủ hơn, đồng thời có những bước đi, giải pháp phù hợp để các mô hình HTX NN ngày càng phát triển nhanh và bền vững.

Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM là một chương trình được triển khai trên địa bàn cấp xã trong phạm vi cả nước nhằm phát triển nông thôn toàn diện, bao gồm nhiều nội dung liên quan đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, hệ thống chính trị cơ sở. Tuy nhiên, mục tiêu chủ yếu và xuyên suốt là nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn.

Như vậy, vấn đề đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông thôn là một trong 19 tiêu chí để xem xét, đánh giá xã đạt chuẩn nông thôn mới theo qui định. Trong xây dựng NTM, Nhà nước chỉ đóng vai trò định hướng, ban hành các tiêu chí, quy chuẩn và đề ra các chính sách, cơ chế hỗ trợ và hướng dẫn, các hoạt động cụ thể do chính cộng đồng người dân ở thôn, xã bàn bạc dân chủ để quyết định và tổ chức thực hiện.

Qua triển khai thực hiện Nghị quyết 26-Hội nghị lần thứ bảy BCHTƯ Đảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và triển khai thực hiện Quyết định 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng NTM ở Quảng Trị trong hơn 3 năm qua đã khẳng định các thành phần kinh tế tập thểởnông thôn, mà nòng cốt là các HTX NN nếu phát triển đúng hướng, sẽ là một yếu tố và động lực cơ bản để đổi mới tư duy, nâng cao trình độ sản xuất trên mọi phương diện cho người nông dân và đem lại hiệu quả kinh tế cao trong khu vực nông nghiệp, nông thôn, tạo nền tảng để thúc đẩy quá trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.

Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (2003-2013) trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã khẳng định: Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và sự chỉ đạo của chính quyền các cấp; sự vận động hợp tác, phối hợp, giúp đỡ, hỗ trợ của Mặt trận Tổ quốc, các sở, ban, ngành, đoàn thể các cấp và hệ thống Liên minh HTX từ tỉnh đến huyện, thị xã, thành phố; cùng với sự nỗ lực, phấn đấu vượt khó, vươn lên của cán bộ, xã viên và người lao động trong các Tổ hợp tác, HTX, Liên hiệp HTX, tình hình phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực.

Số lượng Tổ hợp tác tăng nhanh, thành lập mới được nhiều HTX, các HTX chuyển đổi đã được củng cố một bước về phương thức quản lý, về trách nhiệm và quan hệ giữa xã viên với HTX. Nhiều HTX vốn quỹ được tăng thêm, tư cách xã viên được xác lập một cách đích thực.

Các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ của Tổ hợp tác, HTX không ngừng nâng cao chất lượng, thiết thực hỗ trợcho kinh tế hộ, kinh tế trang trại phát triển đúng hướng; tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp hàng hóa, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tham gia giải quyết có hiệu quả các vấn đề xã hội ở nông thôn, phát triển cộng đồng, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, góp phần đắc lực trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an ninh thôn xóm, góp phần thực hiện có hiệu quả các tiêu chí về xây dựng NTM tại địa phương.

Điển hình như HTXNN Phú Hưng, Câu Nhi, Hưng Nhơn (huyện Hải Lăng), HTXNN Lệ Xuyên, Bố Liêu (huyện Triệu Phong), HTX Tiên Lai, Tân Trại Thượng (huyện Vĩnh Linh), HTX Cam An (huyện Cam Lộ)…

Mặc dù vai trò của các hình thức tổ chức sản xuất trong xây dựng NTM đã được khẳng định, là một trong 19 tiêu chí để được công nhận là xã đạt chuẩn nông thôn mới; tuy nhiên quá trình phát triển của kinh tế tập thể nói chung và HTX NN nói riêng trên địa bàn tỉnh còn gặp không ít khó khăn, trở ngại.

Trước hết, đó là nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp, kể cả cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường còn nhiều hạn chế. Sự lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp tổ chức phát triển kinh tế tập thể của các cấp, các ngành chưa thật đồng bộ, cụ thể và kịp thời.

Bên cạnh đó, người dân, do tập tục sản xuất nhỏ lẻ nên khi tham gia vào HTX chưa thực sự mạnh dạn trong việc đầu tư, góp vốn; việc huy động nguồn nhân lực để đảm đương quá trình phát triển của thành phần kinh tế này gặp rất nhiều khó khăn; phần lớn các HTX đều không có trụ sở, nhà xưởng sản xuất ổn định; không có đất thuê lâu dài, đồng nghĩa với việc các HTX chưa thể yên tâm đầu tư đổi mới công nghệ nên hiệu quả sản xuất chưa cao.

Ngoài ra, hầu hết các HTX đều rất khó khăn về vốn hoạt động, chưa tiếp cận được nhiều với các tổ chức tín dụng, thiếu thông tin tư vấn về chính sách tín dụng và không có tài sản thế chấp…

Đặc biệt, việc triển khai chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2012 chưa cóhướng dẫn thực hiện của các bộ, ngành Trung ương nên các HTX còn lúng túng...

Để kinh tế tập thể nói chung và HTX NN nói riêng phát triển nhanh và bền vững trong những năm tới, góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, trước hết cần đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền về Luật HTX năm 2012 trên cơ sở triển khai thực hiện kế hoạch chuyển đổi HTX theo luật nhằm làm cho mọi người tự nhận thức được quyền lợi, nghĩa vụ và tự nguyện tham gia vào HTX; phải có sự bàn bạc dân chủ và tính toán công bằng, hợp lý trong quá trình hình thành và tổ chức các hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo các HTX sau chuyển đổi phát huy được hiệu quả SXKD cao nhất.

Bên cạnh đó, phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt và sâu sát của các cấp, các ngành và chính quyền cơ sở trong việc rà soát, đánh giá thực trạng hoạt động của HTX trên địa bàn. Nếu thuộc diện HTX yếu kém thì kiên quyết không thực hiện chuyển đổi mà bàn bạc để tìm phương án chuyển đổi sang loại hình khác phù hợp.

Ngoài các chính sách của Trung ương ban hành kèm theo để triển khai thực hiện Luật HTX, tỉnh và các địa phương cần cụ thể hóa các chủ trương, chính sách phù hợp nhằm kích cầu đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể trong thời gian tới như: tăng thêm quỹ hỗ trợ phát triển, tín dụng vay vốn, đất đai, liên doanh, liên kết, tham gia làm dịch vụ xây dựng cơ bản...; đồng thời chú trọng đẩy mạnh phát triển đa dạng các loại hình kinh tế tập thể ở vùng miền núi và trung du của tỉnh là những địa bàn còn quá ít HTX và Tổ hợp tác.

Trong tiến trình thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM hiện nay, vị trí và vai trò của kinh tế HTX lại càng quan trọng hơn bao giờ hết. Vìvậy, các cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở, trong khi tập trung nỗ lực để xây dựng NTM, cần nhận thức một cách đúng đắn về vị trí và vai trò của HTX.

Từ đó, dành sự quan tâm, đầu tư về mọi mặt để phát triển kinh tế HTX lên một bước mới, làm nền tảng vững chắc để đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh trong những năm tới.