Phòng trừ ốc bươu vàng

Để trừ ốc bươu vàng (OBV) hiệu quả và lâu dài chúng ta nhất thiết phải áp dụng nhiều biện pháp mang tính tổng hợp./ Đặc điểm sinh học và cách phòng trị ốc bươu vàng

B. Phòng trừ

Trước hết cần nhấn mạnh để trừ ốc bươu vàng (OBV) hiệu quả và lâu dài chúng ta nhất thiết phải áp dụng nhiều biện pháp mang tính tổng hợp chứ không phải chỉ dựa vào một vài biện pháp riêng lẻ, cần phải làm sớm từ đầu vụ, làm liên tục, rộng khắp và điều quan trọng là mọi người phải ý thức đây là trách nhiệm chung của toàn cộng đồng.

Chúng ta cần tham khảo kinh nghiệm ở Thái Lan, tuy diện tích nhiễm lên tới 640.000 ha vào năm 1996, cao nhất trong khu vực các nước Đông Nam Á, nhưng hiện nay tình hình khá sáng sủa do nông dân áp dụng các biện pháp tổng hợp như chúng tôi trình bày dưới đây:

1. Đặt lưới mắt cáo bằng kim loại hay bằng lưới nylon hay bằng tre nứa ở cống, bộng dẫn nước để ngăn chận ốc lây lan đồng thời dễ thu gom. Nên đặt lưới sớm ngay từ đầu vụ đến khi thu hoạch.

2. Bắt ốc bằng tay. Nên bắt ốc sớm và liên tục từ lúc sạ đến 2, 3 tuần sau, nên làm lúc sáng sớm hay chiều mát. Ốc thu gom có thể dùng để ăn hay bán cho các trại nuôi vịt, nuôi cá bè, nuôi tôm, hay làm phân bón.

3. Vét rãnh trên ruộng để khi tháo nước, ốc gom xuống rãnh dễ thu gom.

4. Cắm cọc rải rác trên ruộng để ốc lên đẻ rồi thu gom trứng bằng tay.

5. Ở nhiều nơi nông dân có kinh nghiệm không đưa nước vào ruộng sớm, chỉ giữ ruộng đủ ẩm, để hạn chế OBV di chuyển và gây hại. Giai đoạn chuẩn bị làm đất nếu cày bừa kỹ, cày sâu thì có thể diệt được OBV nằm vùi dưới ruộng. Ở nhiều nơi sau khi thu hoạch, bà con cày lật ngay để hạn chế OBV lứa sau.

6. Cho nước vào ruộng sớm (trước khi sạ) để nhử ốc trồi lên, sau đó tiến hành cày diệt ốc.

7. Ở nhiều nơi bà con dùng cây xương rồng, cành lá đu đủ, lá thầu dầu, lá mướp, xơ mít, thân lá khoai mì… chặt thả xuống nước, nhựa cây dẫn dụ ốc làm ốc say, nổi lên mực nước giúp thu nhặt ốc dễ dàng hơn.

8. Vôi: Dùng vôi tuy tốn công nhưng rất hiệu quả trừ OBV ngoài ra còn giúp cải tạo đất, liều dùng 500 kg/ha. Có thể xử lý vôi kết hợp với bón lót lân vào giai đoạn chuẩn bị ruộng.

9. Thuốc hoá học: Tại Việt Nam, hiện có nhiều hoạt chất trừ OBV bán trên thị trường như Deadline Bullet 4%, Helix 500WP… (a.i: Metaldehyde), Dioto 250EC (Diệt ốc tốt), Snail 700WP… (a.i: Niclosamide), Gà nòi 4G (a.i: Cartap)…

Trong chuyên mục này chúng tôi giới thiệu một trong những loại thuốc được ưa chuộng hiện nay là thuốc DIOTO 250EC (Diệt ốc tốt) là thuốc đặc trị OBV có hoạt chất là Niclosamide, hàm lượng a.i: 250g/L, dạng nhũ dầu, thơm mùi cồn, thuộc nhóm độc III (WHO).

Khi phun trên ruộng thuốc tan và loang nhanh trong nước, thuốc xâm nhập vào ốc qua đường “miệng”, ngăn cản chức năng hô hấp và tiêu hoá khiến ốc không hấp thu được oxy và dưỡng chất mà chết. Thuốc diệt tốt cả ốc lớn, ốc nhỏ và cả trứng nhờ đó tiết kiệm chi phí phòng trừ (thuốc + công lao động).

DIOTO 250EC phân hủy nhanh trong môi trường, dễ phân huỷ bởi ánh sáng, do đó về lâu dài không ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của lúa và hệ sinh thái trong nước. Có thể phun thuốc trên ruộng có thả vịt ăn ốc.

Theo các báo cáo trong và ngoài nước, đến nay chưa ghi nhận tính kháng của ốc với hoạt chất Niclosamide. Theo kinh nghiệm của nông dân, chỉ cần phun 1 lần, đúng theo hướng dẫn, diệt ốc cả vụ. Ngoài ra thuốc an toàn cho nông dân sử dụng nên được nhiều nước cho phép sử dụng trên ruộng lúa.

* Liều dùng: Liều khuyến cáo sử dụng kinh tế và hiệu quả là 1 lít/ha, pha 50 ml cho bình 8 lít hay 100 ml cho bình 16 lít, phun 2 bình 8 lít hay 1 bình 16 lít cho 1.000 m2.

* Thời điểm phun: Tùy điều kiện ruộng có thể phun vào các giai đoạn sau:

(1) Phun nhử: Trước sạ vài ngày, dẫn nước vào ruộng, nhử ốc trồi lên rồi phun thuốc, sau đó làm đất tiến hành sạ bình thường.

(2) Phun ngay khi lấy nước vào ruộng chuẩn bị rước phân đợt 1 (khoảng 7 - 8 ngày sau sạ).

(3) Tuy nhiên nhiều khi mới sạ, mưa lớn, ruộng nổi nước, ốc trồi lên cắn phá, phải phun ngay khi thấy ốc xuất hiện nhiều trên ruộng.

*Một số điểm cần lưu ý khi sử dụng:

+ Trước khi phun phải đảm bảo có ốc trên ruộng.

+ Khi phun mực nước khoảng 3 - 5 cm là vừa. Sau phun tiếp tục giữ nước 1 -2 ngày để diệt hết ốc còn sót lại.

+ Để đảm bảo hiệu quả trừ ốc cao: Không phun khi ruộng không có bờ bao, sạ ngầm hay mực nước trên ruộng quá sâu (trên 5 cm).

+ Nên phun thuốc lúc chiều mát hay sáng sớm. Tuy nhiên theo kinh nghiệm phun chiều mát tốt hơn, vì ốc thường nổi lên và cắn phá mầm lúa vào lúc chiều và tối.

+ Để tăng hiệu quả phòng trừ, nên pha DIOTO 250EC với rỉ đường để tăng tính dẫn dụ.

+ Ruộng nuôi tôm, cá, 7 ngày sau phun có thể thả tôm, cá vào.