Thuốc trừ sâu đang giết chết đất đai

Các nghiên cứu khoa học chứng minh, thuốc trừ sâu gây hại đáng kể cho giun đất, bọ cánh cứng, ong đất và hàng nghìn loài sinh vật sống dưới lòng đất quan trọng khác.

Máy phun thuốc trừ sâu trên cánh đồng ở Mỹ. Ảnh: Getty

Sức khỏe đất bị gạt ra rìa 

Nếu bạn xúc một xẻng đất lành lên khỏi mặt đất, có nghĩa là bạn đang nắm giữ nhiều sinh vật sống hơn cả số người trên hành tinh Trái đất.

Giống như những công dân của một thành phố dưới lòng đất không bao giờ ngủ, hàng chục nghìn loài động vật không xương sống như giun tròn, vi khuẩn và nấm sống dưới lòng đất liên tục làm nhiệm vụ lọc nước cho chúng ta, tái chế chất dinh dưỡng và giúp điều hòa nhiệt độ Trái đất.

Tuy nhiên ở bên dưới những cánh đồng được bao phủ bởi bạt ngàn là ngô, đậu nành, lúa mì và nhiều loại cây trồng độc canh khác có một thứ được gọi là “món súp độc hại”, bao gồm thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thuốc diệt nấm vẫn đang âm thầm tàn phá đất đai.

Đây là nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Frontiers in Environmental Science, được đánh giá là “toàn diện nhất” từng được thực hiện về cách mà thuốc trừ sâu ảnh hưởng đến sức khỏe của đất. Nó sẽ góp phần kích hoạt những thay đổi ngay lập tức và thực chất trong cung cách hoạt động của các cơ quan quản lý như Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) khi đánh giá rủi ro từ gần 850 thành phần thuốc trừ sâu đang được chấp thuận sử dụng ở Mỹ.

Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Trung tâm Đa dạng Sinh học, tổ chức Những người bạn của Trái đất và Đại học Maryland thực hiện, trải qua gần 400 nghiên cứu đã được công bố khi họ cùng thực hiện hơn 2.800 thí nghiệm về cách mà thuốc trừ sâu ảnh hưởng đến sinh vật đất.

Hiện tại, các cơ quan quản lý hoàn toàn phớt lờ tác hại của thuốc trừ sâu đối với giun đất, côn trùng chân khớp, bọ cánh cứng và hàng nghìn loài sống dưới lòng đất khác.

Trách nhiệm của EPA?

Sự gia tăng liên tục của loại hình nông nghiệp thâm dụng thuốc trừ sâu và ô nhiễm là những yếu tố chính thúc đẩy sự suy giảm nhanh chóng của nhiều sinh vật đất, như bọ cánh cứng và ong làm tổ trên mặt đất. Chúng đã được xác định là nguyên nhân gây mất đa dạng sinh học đất đáng kể nhất trong thập kỷ qua. Tuy nhiên, các công ty thuốc trừ sâu và các cơ quan quản lý thuốc trừ sâu của chúng tôi đã bỏ qua nghiên cứu đó.

“Đánh giá của chúng tôi bao gồm 275 loài hoặc loại sinh vật đất độc nhất và 284 loại thuốc trừ sâu hoặc hỗn hợp thuốc trừ sâu khác nhau. Chỉ trong hơn 70% các thí nghiệm đó, thuốc trừ sâu đã được phát hiện gây hại cho các sinh vật quan trọng để duy trì sức khỏe của đất- những tác hại mà đến nay vẫn chưa được xem xét trong các đánh giá an toàn của EPA”, nhóm nghiên cứu cho biết.

EPA, cơ quan chịu trách nhiệm giám sát thuốc trừ sâu ở Mỹ từng công khai thừa nhận rằng khoảng từ 50% đến 100% các loại thuốc trừ sâu được áp dụng trong nông nghiệp sẽ đến hồi kết. Tuy nhiên, để đánh giá tác hại của thuốc trừ sâu đối với hệ sinh thái đất, cơ quan này vẫn sử dụng một cách thử nghiệm duy nhất – dùng loài sống trên mặt đất cả đời đưa vào trong các hộp nhân tạo để đại diện, rồi đưa ra phép tính rủi ro chung cho tất cả các sinh vật trong đất.

Thực tế là đã cung cấp một cái nhìn đáng lo ngại về cách hệ thống quản lý thuốc trừ sâu của Mỹ được thiết lập để bảo vệ ngành công nghiệp thuốc trừ sâu, thay vì bảo vệ các loài và hệ sinh thái đất. Điều này có nghĩa là việc phê duyệt thuốc trừ sâu không hề quan tâm đến hậu quả mà nó có thể gây hại cho sinh vật đất như thế nào.

Chưa kể là khi các nguyên tắc về nông nghiệp tái sinh và sức khỏe của đất ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới, các công ty thuốc trừ sâu đã nhảy vào cuộc gây hiệu ứng nhằm đánh bóng các sản phẩm của họ.  

Hiện các công ty thuốc bảo vệ thực vật lớn đều có tài liệu Web chào hàng, quảng bá vai trò của họ trong việc thúc đẩy sức khỏe của đất, thiên về việc giảm xới xáo đất và trồng cây che phủ. Về nguyên lý chung, cả hai phương pháp này đều thực sự tốt cho sức khỏe đất và nếu được áp dụng một cách có trách nhiệm đều là những bước tiến tuyệt vời cần thực hiện.

Tuy nhiên các công ty sản xuất thuốc bảo vệ thực vật đều thừa biết rằng, những thực hành này thường đi kèm với việc gia tăng sử dụng thuốc trừ sâu. Một khi ruộng không được xới, thuốc trừ sâu thường được sử dụng để diệt cỏ dại, và các loại cây che phủ thường bị thuốc trừ sâu tiêu diệt trước khi xuống giống mùa vụ.      

Cách tiếp cận “tiến một bước, lùi một bước” này đang cản trở tiến trình có ý nghĩa nhằm bảo vệ đất đai của chúng ta. Các công ty thuốc bảo vệ thực vật cho đến nay đã thành công trong việc áp dụng thông điệp “đất lành” bởi các cơ quan quản lý nhà nước đã chứng tỏ họ không mong muốn hoặc sẵn sàng bảo vệ sinh vật đất khỏi thuốc trừ sâu.

Không thể phớt lờ mãi

Đất đai là một trong những hệ sinh thái đa dạng và phức tạp nhất trên Trái đất, chứa gần một phần tư sự đa dạng của hành tinh. Chính vì vậy, bảo vệ chúng nên được ưu tiên, trước khi quá muộn.

Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng, để đạt được điều này đòi hỏi chúng ta phải đối mặt với nhiệm vụ giảm thiểu tình trạng “nghiện thuốc trừ sâu” đang ngày càng gia tăng và không bền vững trên thế giới.

Các nhà khoa học cho biết sẽ yêu cầu EPA thực hiện các bước đi tích cực để bắt đầu chiến dịch bảo vệ sức khỏe của đất, bằng cách giải quyết các tác hại đã được ghi nhận rõ ràng của thuốc trừ sâu đối với các loài sống dưới đất mà chúng ta đã bỏ qua từ lâu.