Tiềm ẩn nhiều rủi ro khi dân Tây Nguyên đổ xô trồng bơ Booth

Giống bơ chín muộn - bơ Booth bán được giá mang lại giá trị kinh tế cao, chính vì vậy thời gian gần đây bà con ở các tỉnh Tây Nguyên đổ xô tìm mua loại bơ này về trồng.

Điều đáng nói, đây là giống bơ ngoại với nhiều đặc tính kỹ thuật riêng nên không phải trồng đại trà được, đặc biệt là thị trường sẽ bão hòa khi diện tích tăng lên đột biến.

Đổ xô trồng bơ Booth

Nếu như trước đây cây bơ ở Tây Nguyên, bà con nông dân chủ yếu trồng các giống truyền thống có nguồn gốc trong nước thì thời gian gần đây loại bơ ngoại (bơ Booth của Mỹ) trở nên hút hàng bởi mang lại thu nhập khá cao: Trung bình 1 ha bơ Booth chỉ trồng xen trong vườn cà phê, mỗi năm cho thu hoạch từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng. Dù chưa có số liệu thống kê chính xác về diện tích bơ Booth nhưng chính vì giá trị kinh tế hơn các giống bơ bản địa nên khoảng 4 năm trở đây nhà nhà bảo nhau tự trồng bơ Booth.

Đang là mùa mưa, có mặt tại xã Hòa Thắng, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk (vị trí đóng chân của Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên), nơi có nhiều cơ sở kinh doanh bày bán cây giống, chúng tôi nhận thấy hầu hết bà con đến đây đều tìm mua giống bơ Booth.

Đang tìm mua giống, ông Nguyễn Bá Khẩn, buôn Ma Tha, xã Ea Nuôl, huyện Buôn Đôn cho biết: “Gần nhà chúng tôi có rất nhiều người trồng bơ Booth cho thu nhập cao, có gia đình trồng một trăm cây, hàng năm cho thu trên 200 triệu đồng. Chính vì giá trị kinh tế cao như vậy nên tôi tính mua mấy chục cây về trồng xen canh trong vườn cà phê, nếu cho hiệu quả cao sẽ đầu tư trồng hết cả vườn luôn…”.

Cũng như ông Khẩn, chị Lan ở tỉnh Đăk Nông, đang loay hoay xếp cây bơ giống cho vào sọt, gặp chúng tôi chị cười nói: “Nghe thông tin loại bơ ngoại này là dòng bơ muộn, giá bán cao hơn hẳn so với bơ chính vụ, đặc biệt để cả tuần bơ mới chín nên tiện cho việc vận chuyển đi xa. Do vậy tôi dự định sẽ mua hơn 100 cây về trồng trong rẫy cà phê”.


Giống bơ Booth đang mang lại giá trị kinh tế cao

Trao đổi với chúng tôi, ông Đức - chủ cơ sở cây giống trên đường Nguyễn Lương Bằng, xã Hòa Thắng, TP Buôn Ma Thuột, cho biết: “Mới đầu mùa mưa nhưng mỗi tuần cơ sở của tôi cung ứng ra thị trường khoảng 10.000 cây giống, trong đó bơ Booth chiếm đến 50%, tăng gần gấp đôi số lượng bơ Booth bán ra so với cùng kỳ mùa mưa năm 2015. Nguyên do bơ Booth vụ vừa rồi giá bán ra đến 100.000 đồng/kg nên nhu cầu cây giống rất lớn. Giá giống bơ Booth dao động từ 50.000 - 60.000 đồng/cây”.

Hãy cẩn trọng

Giống bơ Booth sinh trưởng khỏe, phát triển mạnh, nhiều cành nhánh; thu hoạch muộn trong tháng 9, 10, giá bán quả dao động từ 35.000 đ - 65.000 đ/kg, một số vườn (chấp nhận rụng) để neo quả đến tháng 11 đôi khi bán được giá lên đến 100.000 đ/kg trong vài năm gần đây.

Đặc biệt đây là loại bơ thịt dày, vàng, dẻo, ít hoặc không xơ, chất lượng tốt, thời gian chín sau hái từ 5-6 ngày; tỷ lệ thịt quả đạt 68-75%, thịt quả vàng, dẻo, béo vừa, không xơ; hạt khít với thịt quả nhưng dễ tách; vỏ quả già màu xanh, vỏ dày, quả hình tròn, trọng lượng 330 - 420 g/quả, mỗi quả đều có một cuống riêng, năng suất trung bình: 160 – 220 kg/cây, đạt tương đương với giống bơ chính vụ… Đó là đánh giá của nhiều chuyên gia nông nghiệp về những ưu điểm của giống bơ Booth.

Là một kỹ sư nông nghiệp trước đây từng công tác ở Viện Cây ăn quả miền Nam, anh Huỳnh Ngọc Tư (PGĐ Cty TNHH MTV Đăk Fam) - "cha đẻ" của nhiều dòng bơ trái vụ, chia sẻ: Bơ Booth quả thật có rất nhiều ưu điểm vượt trội so với các dòng bơ thông thường, mang lại giá trị kinh tế cao.

Đây là loại bơ muộn, hoa nở từ chính vụ và nở rộ bên ngoài tán khá đẹp, thời gian phơi hoa kéo dài trong mùa tưới tháng 2-3 nên chịu ảnh hưởng rất lớn của yếu tố nắng nhiều, gió lớn ở thời điểm nở hoa (chậm hình thành chồi lá non để che hoa như một số giống khác) nên năng suất biến động, đậu tốt ở vùng ẩm, mát nhưng đậu kém ở vùng đồi, gió nhiều, nắng lớn hoặc đậu quả một bên tán nơi khuất nắng và gió.

Đặc biệt, vùng khí hậu nóng như ở miền Đông Nam bộ, bơ Booth quả nhỏ hơn, chất lượng giảm hơn và thu sớm gần chính vụ so với Tây Nguyên.


Ảnh: Văn Thanh

Ngoài ra, lượng quả (bán được giá cao thời gian vừa qua) được thu hoạch từ những vườn trồng từ 2012 về trước - thời điểm chưa có nhiều người trồng bơ và quy mô của mỗi hộ khá nhỏ (30 - 120 cây/hộ); không như hiện nay rất nhiều hộ trồng, quy mô lớn, có hộ đã có vài chục ha bơ Booth nên thị trường tiêu thụ sẽ rất khó lường.

Các cơ sở sản xuất cũng không có giống được công nhận nên không thể đảm bảo chất lượng giống. Hiện giống này được tư vấn phát triển ồ ạt với quy mô lớn ở 5 tỉnh Tây Nguyên, Đồng Nai và một số tỉnh phía Bắc, có nguy cơ thu hoạch rộ trong 3 - 4 năm tới.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp Đăk Lăk, cây bơ Booth dù có rất nhiều tiềm năng nhưng hiện nay sản phẩm mới chủ yếu tiêu thụ nội địa. Trong tương lai, khi cây bơ với diện tích đủ tạo thành quy mô hàng hóa, cần phát triển thêm các công nghệ chế biến, bảo quản tốt (chiết xuất dầu bơ, bột bơ, xuất khẩu trái tươi...) mới đảm bảo hiệu quả kinh tế. Việc phá cà phê hay các loại cây trồng khác để thay thế bằng bơ cần cân nhắc kỹ.

Booth là tên của người tìm chọn ra giống này, cả 2 giống bơ Booth 7 và Booth 8 có nguồn gốc từ Florrida, Mỹ, được Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam đưa về trồng thử nghiệm tại Tiền Giang năm 1998 và sau đó ghép để đánh giá tại Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả miền Đông Nam bộ (Tân Thành - Bà Rịa Vũng Tàu), nhưng không được Viện khuyến khích trồng ở miền Đông hay Tây Nam bộ.

Năm 2000, giống được Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên và Đại học Tây Nguyên đưa về triển khai khảo nghiệm tại địa bàn Đăk Lăk. Với điều kiện đất đai và khí hậu tại Tây Nguyên, kết quả cho thấy giống bơ Booth 7 sinh trưởng, phát triển tốt và cho thu hoạch muộn từ tháng 9 - 11 (dương lịch), giá bán rất cao và hoàn toàn phù hợp cho hiện trạng sản xuất tại Tây Nguyên, được công nhận giống vào năm 2013.