Tiêu giố­­ng giá cao, chất lượng tùy... may rủi

Mức “siêu lợi nhuận” này đã khiến cơ sở sản xuất giống mọc lên như nấm, ươm các loại giống không đảm bảo chất lượng để cung cấp cho nông dân…

Mua giống tiêu như đi đánh bạc

Sắp tới, khi Bộ NNPTNT công bố danh mục giống hồ tiêu được phép trồng và sản xuất ở Việt Nam thì Sở NNPTNT mới có cơ sở để duy trì và phát triển cây đầu dòng ở mỗi huyện nhằm đảm bảo chất lượng cũng như tiện lợi cho nhu cầu sản xuất của người dân”.

Ông Trần Xuân Khải

Mùa trồng tiêu mới đã đến, nhưng anh Lê Thành Nam (thôn Brêp, xã Đăk Djrăng, huyện Mang Yang, Gia Lai) vẫn băn khoăn chưa biết mua cây giống ở đâu. “Năm trước, gia đình tôi mua 300 bầu tiêu giống với giá 10.000 đồng/bầu về trồng. Sau một thời gian, cây tiêu cứ còi cọc rồi chết. Ban đầu, tôi cứ nghĩ do đất vườn bị nhiễm độc, nhiễm khuẩn, nhưng sau khi hỏi thăm một số người mới vỡ lẽ là do giống không đảm bảo. Những người này cho biết. họ cũng mua tiêu giống tại cơ sở này và khi trồng đều bị chết. Có lẽ do chủ vườn ươm dùng thuốc kích thích để phun nên nhìn bề ngoài cây rất đẹp nhưng bộ rễ thì chưa phát triển…”.

Tương tự, vườn hồ tiêu 500 trụ của chị Nguyễn Thị Huệ (thôn Hòa Lộc, xã Ia Phang, huyện Chư Pưh) dù đã trồng được 3 năm nhưng vẫn chưa phủ trụ do chị mua phải giống tiêu đã bị nhiễm bệnh xoắn lá (tiêu điên). Chị Huệ nói: “Năm nay tôi phải phá bỏ toàn bộ, cải tạo lại đất để trồng lại, nhưng vẫn khá lo lắng trong việc chọn mua giống đảm bảo chất lượng vì bữa nay đi mua giống tiêu như đi đánh bạc vậy”.

Chẳng phải người mua, ngay cả những những chủ vườn giống với nhiều năm kinh nghiệm ươm giống cũng không thể khẳng định giống cây mà mình ươm có đảm bảo được lấy tại vườn tiêu khỏe mạnh hay không. Ông Nguyễn Đức Minh- chủ vườn ươm giống tiêu (tổ dân phố 9, thị trấn Chư Sê, huyện Chư Sê) cho biết: “Tôi đã có hơn 6 năm kinh nghiệm làm nghề ươm giống tiêu, năm nay gia đình tôi ươm khoảng 20.000 bầu để bán cho người dân trong huyện cũng như những huyện lân cận. Một phần dây giống tôi đặt mua ở huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước gửi về, còn phần lớn tôi mua ở chợ Chư Sê về ươm, còn  chất lượng giống thì chỉ có khi cây lên mới đánh giá được”.

Không chỉ ở Chư Sê, các vườn ươn tiêu giống ở các huyện như Chư Pưh, Đăk Đoa, Mang Yang… đều chung thực trạng này. Dạo qua các vườn ươm giống trên địa bàn huyện Mang Yang, có khá nhiều vườn ươm giống tiêu nhưng hầu hết chất lượng giống tiêu vẫn đang là vấn đề đáng lo ngại đối với người dân.

Ông Kiên, chủ một cơ sở bán cây tiêu giống ở thị trấn Kon Dỡng, huyện Mang Yang cho biết: Năm nay, gia đình tôi ươm khoảng hơn 50.000 bầu tiêu giống. Việc ươm giống gia đình tôi chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và học hỏi cách ươm giống từ bạn bè. Còn dây giống thì tôi đặt mua dây tiêu lươn ở các vườn tiêu gần nhà. Bây giờ nhiều nơi ươm giống nên gia đình tôi phải thu mua dây từ tháng 10-11 năm ngoái mới đủ. Còn chất lượng cây giống có đảm bảo không thì gia đình tôi không chắc”.

Kiểm tra chất lượng giống bằng... mắt thường

Đợt kiểm tra đã thực hiện ở 2 địa phương là TP.Pleiku và huyện Chư Păh. Kết quả, 10 cơ sở được thanh tra thì chỉ có 3 cơ sở đảm bảo điều kiện sản xuất kinh doanh, còn lại 7 cơ sở sai phạm…

Thực trạng các cơ sở sản xuất giống hồ tiêu tự phát mọc lên nhan nhản, người mua giống chỉ biết dựa vào niềm tin và sự may rủi. Câu hỏi đặt ra là: Cơ quan quản lý đã làm gì để ngăn chặn.

Trao đổi với PV NTNN/Dân Việt, ông Trần Xuân Khải – Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt Gia Lai cho biết: “Mới đây đã có một đoàn liên ngành do Giám đốc Sở NNPTNT thành lập để thanh, kiểm tra công tác sản xuất cây giống trên địa bàn. Đợt kiểm tra đã thực hiện ở 2 địa phương là TP.Pleiku và huyện Chư Păh. Kết quả, 10 cơ sở được thanh tra thì chỉ có 3 cơ sở đảm bảo điều kiện sản xuất kinh doanh, còn lại 7 cơ sở sai phạm… Một số sai phạm cụ thể như không có giấy phép kinh doanh cây giống, cây giống không rõ nguồn gốc xuất  xứ…  Một số cơ sở sai phạm đã bị đình chỉ kinh doanh hoặc hướng dẫn đăng ký điều kiện sản xuất kinh doanh cây giống, đủ điều kiện mới cho phép hoạt động…

Tuy nhiên điều đáng nói là việc kiểm tra chủ yếu chỉ ở mặt thủ tục hành chính; chất lượng cây giống chỉ dựa trên mắt thường. Còn nếu như giống đã nhiễm hoặc đang mang trong mình mầm bệnh thì rất khó nhận biết. “Do chu kỳ kinh doanh dài, thời gian kiến thiết cơ bản trước khi thu hoạch mất từ 3-4 năm nên khâu chọn giống là đặc biệt quan trọng. Nếu có thiếu sót trong khâu chọn giống ban đầu thì sẽ gây thiệt hại nặng về sau này. Vì vậy vấn đề tiên quyết là vấn đề chọn giống” – ông Khải nói và khuyến cáo người trồng tiêu nên mua giống ở các vườn ươm có uy tín như Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hồ tiêu Gia Lai hoặc Trung tâm Nghiên cứu giống cây trồng tỉnh Gia Lai…