Tôm Sinh Thái Cần Một Cú Hích Mạnh Mẽ Hơn

Với điều kiện tự nhiên ưu đãi, mô hình tôm sinh thái của Cà Mau đang mở ra một hướng đi mới cho người dân vùng rừng ngập mặn. Tuy đã có nhiều bước tiến đáng kể nhưng trên thực tế mô hình này vẫn chưa thật sự mang lại lợi ích cho người dân như mục tiêu ban đầu đặt ra.

Thực phẩm sạch đang là nhu cầu bức thiết hiện nay, do đó, con tôm sinh thái đang được nhiều nước trên thế giới, nhất là thị trường châu Âu đặc biệt quan tâm. Do vậy, thời gian qua nhiều doanh nghiệp và tổ chức trong, ngoài nước đã chọn rừng ngập mặn Cà Mau để triển khai nhân rộng mô hình nuôi tôm sinh thái.

Đầu đã xuôi…

Nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng là một trong những mô hình kinh tế hiệu quả của huyện Ngọc Hiển.

Mô hình nuôi tôm sinh thái xuất hiện ở vùng đất Cà Mau cách đây hơn 10 năm. Đầu tiên là dự án do đại sứ quán Thuỵ Sĩ tài trợ được triển khai tại Lâm ngư trường 184 thuộc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Ngọc Hiển.

Tiếp theo đó, Công ty CP XNK thuỷ sản Năm Căn làm đối tác để bao tiêu sản phẩm tôm sinh thái cho gần 350 hộ dân trong khu vực rừng phòng hộ Kiến Vàng với diện tích hơn 2.500 ha. Mới đây nhất, dự án nuôi tôm sinh thái có chứng nhận quốc tế, được thực hiện bởi Tổ chức phát triển Hà Lan (SNV) và IUCN (viết tắt M&M) đã được triển khai cho hơn 780 hộ dân trong tổng số gần 2.000 hộ gia đình đang sinh sống trong rừng ngập mặn Nhưn Miên.

Người dân đã được tư vấn, hướng dẫn kỹ thuật nuôi tôm sú sinh thái kết hợp việc bảo vệ và trồng mới rừng. Để bảo đảm lợi nhuận cao nhất cho người dân, trong tháng 3/2013 SNV đã đàm phán với Công ty Cổ phần Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú cam kết mua toàn bộ sản phẩm tôm được chứng nhận với giá cao hơn giá thị trường 10%.

Để bảo đảm số lượng lớn nhất có thể các hộ dân được cấp chứng nhận, đã có 27 nhóm nông dân được thành lập, mỗi nhóm khoảng 30-40 người. Việc chứng nhận sẽ được tiến hành theo nhóm hộ dân thay vì từng hộ để giảm chi phí và tăng cường sự tuân thủ đúng các tiêu chuẩn đã đề ra.

Ông Tăng Thiện Tính, Phó Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Ngọc Hiển, cho biết, huyện đã quy hoạch vùng nuôi tôm sinh thái với diện tích trên 10.270 ha. Hiện nay đã có trên 5.270 ha diện tích trên được công nhận tôm sinh thái, còn lại khoảng 5.000 ha đang đề nghị công nhận trong thời gian tới.

Để giúp người dân nắm bắt quy trình nuôi tôm sinh thái đúng chuẩn quốc tế, thời gian qua huyện đã tổ chức nhiều lớp tập huấn nuôi tôm sinh thái cho người dân trên địa bàn. Chỉ riêng trong năm 2013 đã mở trên 25 lớp với trên 781 hộ tham gia.

Ngoài ra, SNV còn tổ chức tập huấn cho 1.000 hộ dân nuôi tôm, trong đó 783 hộ đồng ý đăng ký tham gia dự án. Từ mô hình nuôi tôm sinh thái, có hàng trăm héc-ta rừng ngập mặn chất lượng thấp được phục hồi bằng việc tái trồng và bảo vệ rừng từ dự án này. Đây là lợi ích kép mô hình nuôi tôm sinh thái mang lại.

Trong kế hoạch phát triển rừng vùng ngập mặn và nuôi tôm sinh thái thời gian tới, ông Lê Văn Sử, Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết, để bảo vệ rừng ngập mặn, tỉnh đã tận dụng nhiều nguồn vốn và sự tài trợ phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng, khoán rừng cho các hộ gia đình trồng mới và kết hợp kinh doanh.

Tỉnh phấn đấu mở rộng việc chứng nhận tôm sinh thái đạt 20.000 ha nuôi tôm kết hợp trồng rừng và trên 43.000 ha tôm - lúa vào năm 2020. Mục tiêu của tỉnh là xây dựng một vùng sản xuất tôm sạch được chứng nhận với giá trị cao, vừa bảo vệ rừng, vừa hạn chế tác động của biến đổi khí hậu như triều cường, nước biển dâng.

... Nhưng đuôi chưa lọt

Để tiếp tục mở rộng diện tích tôm sinh thái, Công ty CP XNK Thuỷ sản Năm Căn đang xúc tiến mở rộng diện tích thêm khoảng 500 ha thuộc rừng phòng hộ Kiến Vàng và thị trấn Năm Căn.

Ngoài việc bao tiêu sản phẩm, công ty sẽ đàm phán với phía đối tác để tập huấn quy trình, tiêu chí và kỹ thuật nuôi cho nông dân. Rừng ngập mặn Cà Mau chiếm diện tích trên 67.500 ha, thuận lợi để phát triển nghề nuôi thuỷ sản, nhất là con tôm, một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh.

Tuy nhiên, để được công nhận tôm sạch, người nông dân phải tuân thủ quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt. Ông Tính cho biết, điều kiện đầu tiên của mô hình tôm sinh thái là vuông nuôi tôm phải có tỷ lệ rừng chiếm 60%. Ngoài ra, hộ nuôi còn phải xây dựng nhật ký dưới sự kiểm soát gắt gao, không sử dụng hoá chất, phân bón,...

Do đây là hình thức nuôi còn khá mới mẻ, thị trường tiêu thụ còn nhiều hạn chế, năng suất đạt được chưa cao, cộng thêm giá thành chưa thật sự vượt trội đã khiến nhiều nông dân chưa thiết tha với mô hình này.

Ông Tính thừa nhận, nếu nông dân bán trực tiếp cho các đại lý chuyên thu mua tôm sinh thái ở thị trấn Năm Căn mới có giá cao hơn mặt bằng chung khoảng 3-4%. Nhưng đến tận Năm Căn thì phải tốn thêm chi phí vận chuyển, do đó đa phần người dân vẫn bị thương lái ép giá.

Vì thế, việc bảo đảm đầu ra ổn định với giá thành tốt nhất cho người nông dân là vấn đề cần được các ngành chức năng, các doanh nghiệp và đối tác quan tâm trong thời gian tới.