Trở lại bãi vàng nghêu

Một thời gian dài, việc khai thác nghêu giống nơi đây bị cho là trái phép. Trở lại lần này ngay mùa nghêu giống, mọi chuyện lại khác, chính quyền địa phương đã cho dân khai thác nghêu giống, không cấm đoán như trước.

Dòng người tham gia cào nghêu giống đông nhất ở làng ấp Kinh Đào Tây, đối diện trung tâm hành chính của xã Đất Mũi. Dân xóm này cất nhà tựa lưng vào những vạt rừng phòng hộ, mặt trước ngó ra con sông Rạch Tàu ăn thông ra biển Đông. Mùa này nước kiệt, con lộ bê tông độc đạo trong xóm không bị ngập như trước, nhiều căn đã được thay vách lá bằng vách thiếc, còn mới toanh. Hỏi ra mới biết, hơn tháng nay, nghêu giống xuất hiện ven bãi biển Khai Long, bà con cào nghêu có tiền sửa sang nhà cửa lành lặn trước khi mưa sòng ập đến. Nơi đây, gần 50% trong tổng số hơn 200 hộ dân của ấp sinh kế nhờ "ăn mót" sản vật ven rừng, ven biển, như: bắt ốc len, giăng lưới mé, đăng cua-cá kèo giống, đặc biệt là cào nghêu. Anh Lê Văn Bon vui mừng cho hay, bãi nghêu Khai Long đã bình yên, không còn cảnh tranh giành như trước. "Tôi đi cào nghêu được 2 con nước, thu nhập hơn 6 triệu đồng" – anh Bon phấn khởi cho biết.

Nắm bắt thời cơ, nhiều hộ dân trong vùng đào ao, khoanh ương nghêu giống bán kiếm lời. Trưởng ấp Kinh Đào Tây, thành viên Hợp tác xã (HTX) nuôi nghêu Đất Mũi - ông Phan Văn Dũng cho biết, ngoài 2 đứa con trai là thành viên đội khai thác trong hợp tác xã tham gia cào nghêu giống, kiếm được từ 500.000 - 600.000 đồng/ngày, thì bản thân ông còn thu mua nghêu tạp chất (nghêu giống còn lẫn tạp chất) để ương (thuần dưỡng) lại. Chỉ riêng trong tháng 5 vừa rồi, ông xuất bán nghêu giống được 2 đợt, thu lời trên 20 triệu đồng.

Chính quyền xã Đất Mũi cho biết, nghêu giống xuất hiện ở "bãi vàng" – người dân gọi bãi nghêu này như vậy, từ cuối tháng 4 dương lịch. Vào cao điểm, có trên 500 phương tiện với hàng ngàn người tham gia cào nghêu. Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn chưa có vụ việc tranh giành, xung đột phức tạp xảy ra ở bãi nghêu. "Nguồn lợi tự nhiên từ biển ban tặng giúp cho hàng ngàn hộ dân trên địa bàn và nhân dân một số xã lân cận có thêm sinh kế, thu nhập, cải thiện cuộc sống" - ông Võ Công Trường, Phó Chủ tịch UBND xã Đất Mũi, cho biết.

* Hợp nhất các HTX

Một phần lớn mặt nước ven biển Khai Long giờ đây do HTX nuôi nghêu Đất Mũi quản lý, khai thác sau ngày chính quyền địa phương hợp nhất 16 HTX nuôi nghêu kém hiệu quả ở Đất Mũi thành 1 HTX vào giữa tháng 5 năm 2013. Ông Tư Sánh (Lê Phú Sánh), nguyên Bí thư Đảng ủy xã Đất Mũi cùng 15 thành viên khác cả đời gắn bó với mảnh đất cuối cùng cực Nam Tổ quốc tham gia vào Hội đồng quản trị, Ban Chủ nhiệm HTX nuôi nghêu Đất Mũi, quyết tâm vực dậy tiềm năng kinh tế từ con nghêu.

Ngay khi thành lập, các thành viên Hội đồng quản trị vận động 1.409 xã viên tham gia nhưng chỉ một số ít hộ xã viên chịu hùn vốn, số tiền thu về chỉ khoảng 100 triệu đồng. Không cam chịu, ông Tư Sánh cùng cộng sự ngồi lại, tìm rõ căn cơ vì sao xã viên còn hoài nghi, không mặn mà với loại hình kinh tế tập thể này và biết được do xã viên chưa tin tưởng vào sự quản lý, điều hành của ban chủ nhiệm mới. Sau nhiều lần vận động, thuyết phục, 129/1.409 xã viên trong HTX tham gia hùn vốn, được 5 tỉ đồng. Nhờ số tiền ấy, cuối quý III năm 2014, HTX mua được 150 tấn nghêu giống (hết 3,8 tỉ đồng) ở Cần Giờ, Tiền Giang, Bến Tre về thả xuống vùng nghêu đã được bao ví 100ha, chia thành 10 "tổ nuôi nghêu cộng đồng". Sau thời gian quản lý, bảo vệ, nghêu lớn dần. Đến cuối tháng 5 vừa qua, HTX thu hoạch dạng "tỉa thưa", xuất bán được 40 tấn nghêu lớn, thu về 800 triệu đồng và dự kiến sẽ thu hoạch dứt vụ nghêu thương phẩm vào cuối năm 2015 này.

Vào con nước ròng ban đêm, đứng trên lớp cát ở đây sẽ có cảm giác như đứng trên đống vỏ nghêu vì lượng nghêu nhỏ còn dày đặc, nếu lớn hết thì cỡ từ 2.000 - 2.500 tấn nghêu. Chừng ấy nghêu chưa thu hoạch, chỉ cần mỗi ký bán được 20.000 đồng, thì vụ này HTX thu về không dưới 40 tỉ đồng. Nếu trừ hết chi phí, 129 hộ hùn vốn ban đầu mỗi hộ thu lợi không dưới 190 triệu đồng – ông Tư Sánh nhẩm tính.

Từ căn chòi canh nghêu của ông Tư Sánh, phóng tầm mắt chung quanh, có hơn chục chòi canh tương tự, lúc nào cũng có các thành viên trong đội bảo vệ của HTX túc trực, từ 2 - 3 người/chòi canh. Đêm xuống, một vài chòi còn cử người chạy xuồng ra tận ranh giới vùng nuôi được rào chắn bằng kẽm gai để kiểm tra, tiện thể cảnh báo người lạ không được vào khu nuôi nghêu thương phẩm. Trong số 3.000ha mặt nước mà HTX nuôi nghêu Đất Mũi đang quản lý, khai thác hiện chỉ mới khoanh nuôi có 100ha. Diện tích còn lại để xã viên trong HTX tự do cào nghêu, ương nghêu giống. Cách làm để cộng đồng cùng hưởng lợi ấy góp phần giúp xã viên có thêm công ăn việc làm, thu nhập, bảo vệ bình yên "bãi vàng" Khai Long.

Vụ nghêu 2015 - 2016, chúng tôi dự tính sẽ mở rộng vùng nuôi nghêu thịt lên 400ha, lượng nghêu giống thả nuôi khoảng 400 tấn (tương đương 10 tỉ đồng), dự tính thu hoạch từ 5.500 - 6.000 tấn nghêu thương phẩm. Nếu bán được giá 20.000 đồng/kg như hiện nay, nguồn thu không dưới 100 tỉ đồng. Song, khó nhất là nhiều hộ xã viên nghèo của HTX chưa có vốn để hùn. Bởi 15 ấp của Đất Mũi với hơn 3.700 hộ, thì có tới 325 hộ nghèo hộ và 337 hộ cận nghèo đều là xã viên của HTX - ông Tư Sánh chia sẻ.