Vì Sao Bưởi Năm Roi Lại Có Hạt?

Bưởi năm roi xuất xứ từ Vĩnh Long nổi tiếng là giống bưởi có vị ngọt, chua thanh, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng của nhiều thị trường, nhất là khách châu Âu. Bưởi năm roi còn đặc biệt ở chỗ là không hạt. Tuy nhiên, ưu điểm này bị thách thức bởi hệ thống canh tác chưa phù hợp.

Không khó để giải thích vì sao cách nay mươi năm, hệ thống siêu thị Metro Vietnam đã chọn vùng bưởi năm roi thuộc huyện Bình Minh (Vĩnh Long) để xây dựng vùng nguyên liệu đầu tiên về mặt hàng bưởi, nhắm tới việc hòa vào dòng sản phẩm cao cấp toàn cầu của tập đoàn này.

Nhưng sau vài ba năm đầu tư, Metro Vietnam đành bỏ dở. Ngoài chất lượng trái bưởi không đạt mức chuẩn đồng đều cho đủ những lô hàng theo định kỳ, một trong những nguyên nhân là bưởi năm roi lại… có hạt. Trên thị trường, người tiêu dùng cũng thường gặp bưởi năm roi có hạt, tại sao?

Nguyên nhân ở chỗ có hiện tượng thụ phấn chéo giữa bưởi năm roi với các giống cây có múi có hạt. ĐBSCL hiện tồn tại hàng chục giống bưởi có hạt như: bưởi đường, bưởi ngọt, bưởi chua, bưởi hồng đào, bưởi ổi, bưởi lông dẹt, bưởi ngang. Các giống bưởi, cam trồng xen với nhau.

Con đường phấn và nhụy gặp nhau có thể nhờ ong, bướm, ruồi hay gió. Có những mùa vườn bưởi năm roi không hạt, mùa khác nhiều hạt là do có ong, có gió. Cơ cấu trồng trong vườn, hệ canh tác bất hợp lý tạo ra hàng loạt trái bưởi năm roi đầy hạt, bán mất giá.

Nhóm chúng tôi đến tham quan một vườn bưởi ở Vĩnh Long, vườn bưởi phủ kín lá, trái đã chín (8 tháng sau hoa nở), những cây cam còm cõi sống trong bóng râm có vài ba trái còn non (4 - 5 tháng sau hoa nở). Như vậy, khi hoa cam nở, hoa bưởi đã tàn hoặc ngược lại (lệch pha) nên hoa bưởi vẫn không bị phủ phấn của các cây có múi có hạt, trái bưởi vụ ấy chắc chắn không có hạt, nhưng vụ sau chưa chắc.

Ông Linh, một cán bộ khuyến nông nói: “Trong mỗi múi bưởi, chỗ bám sát tâm trái có dấu vết của những hạt lép mềm và mảnh, phủi nhẹ là bay, chứng tỏ khả năng thụ tinh phấn ngoại lai rất tốt. Nếu khi hoa nở, phấn của “hàng xóm” có hạt lọt vào nhụy sẽ xảy ra tình trạng trái bưởi năm roi có hạt”.