Xây dựng mô hình cà phê cảnh quan kết nối du lịch

Dự án VnSAT đang hỗ trợ tỉnh Đăk Nông xây dựng mô hình cà phê cảnh quan bền vững, kết hợp với khai thác hoạt động du lịch. Đây là hướng đi rất mới mẻ.

Phát triển cà phê cảnh quan kết hợp du lịch giúp người dân nâng cao thu nhập, phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững. Ảnh: Quang Yên.

Nhiều lợi thế phát triển cà phê cảnh quan kết hợp du lịch

Ông Trần Hữu Trung, Giám đốc HTX Nông nghiệp Dịch vụ Tân Phú Nông, xã Đăk Nia (TP Gia Nghĩa, Đăk Nông) cho biết, đơn vị có hơn 100 ha cà phê trồng theo hướng cà phê cảnh quan. Thời gian qua, đã có những đoàn chuyên gia của dự án VnSAT đến HTX khảo sát để hỗ trợ xây dựng mô hình cà phê cảnh quan bền vững kết hợp du lịch.  

“Nếu áp dụng theo mô hình cà phê cảnh quan, HTX có lợi thế vì cà phê của đơn vị đang trồng theo mô hình xen tiêu, xen cây ăn quả. Đặc biệt, cà phê cảnh quan phát triển theo mô hình 3 tầng, trong đó thảm thực vật là cỏ đơn vị đang nuôi dưỡng rất tốt. Cà phê của các thành viên HTX không sử dụng thuốc BVTV, phân bón hóa học mà sử dụng phân bón từ đạm cá, đậu nành… Qua đó, giúp các thành viên HTX tiết kiệm chi phí đầu tư, cây phát triển tốt, cho năng suất cao”, ông Trung nói.

Theo ông Trung, hiện đơn vị mới thành lập nên còn thiếu nhiều về cơ sở vật chất. Hiện HTX mới đầu tư được một số nhà kính phơi cà phê nhưng số lượng không nhiều. Do đó, dự án VnSAT có hướng hỗ trợ HTX xây dựng kho bãi, nhà xưởng, sân phơi…

Từ khi thành lập HTX, đơn vị đã có mục tiêu xây dựng theo mô hình cà phê cảnh quan. Nếu được dự án VnSAT hỗ trợ cơ sở vật chất, đơn vị sẽ phát triển nhanh hơn. Ngoài định hướng phát triển cà phê bền vững, HTX cũng định hướng đến việc chế biến sâu.

“Muốn nâng cao doanh thu, đời sống thành viên, vị thế của HTX thì phải thực hiện chế biến sâu, có được những sản phẩm giá trị. Nếu được dự án VnSAT hỗ trợ phát triển mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch, đây sẽ là mô hình quá hay, phù hợp với định hướng phát triển của HTX trong thời gian tới”, ông Trung nói.

Ông Phạm Văn Thạch, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hữu cơ Đăk Nông (TP Gia Nghĩa) cho biết, toàn bộ diện tích 250 ha cà phê của đơn vị này được đầu tư theo mô hình cà phê cảnh quan với 3 tầng sinh thái. Nếu dự án VnSAT triển khai được mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch sẽ rất tốt. Hiện HTX có lợi thế là đơn vị đang sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ, nên việc triển khai ý tưởng kết hợp với du lịch sẽ rất khả thi.

Trước đây, HTX có định hướng đưa sản phẩm cà phê xuất khẩu. Tuy nhiên qua thời gian hoạt động, HTX nhận thấy thị trường nội địa hiện nay vẫn còn nhiều dư địa, nhất là với các dòng cà phê hữu cơ, chất lượng cao. 

Do đó, HTX đã xác định thời gian tới sẽ chế biến, đóng gói, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm cà phê hữu cơ tại thị trường nội địa thông qua các hệ thống siêu thị, hội chợ, trang thương mại điện tử... Đơn vị cũng mong muốn tất cả các doanh nghiệp, HTX, nông dân cùng kết hợp với nhau để đưa sản phẩm hữu cơ, chất lượng cao đến tận tay người tiêu dùng. Để làm được việc này, mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch là một hướng đi đúng đắn.

“Ngành du lịch phát triển tốt sẽ lan tỏa rất lớn vì một người dân có thể đi du lịch nhiều nơi. Từ đó họ có thể giúp sản phẩm truyền thông, marketing. Tuy nhiên, để phát triển cà phê cảnh quan kết hợp du lịch thì HTX, người dân còn thiếu nhiều thứ, trong đó có vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng. Do đó, rất mong dự án VnSAT hỗ trợ HTX tiếp cận nguồn vốn, giúp được mô hình triển khai nhanh hơn”, ông Thạch chia sẻ.

Khai thác không gian văn hóa cà phê Tây Nguyên

Ông Phạm Hùng Vỹ, Phó Giám đốc dự án VnSAT Đăk Nông cho biết, dự án VnSAT đang hỗ trợ 2 HTX tại xã Đăk Nia và Đăk R’Moan trên địa bàn TP Gia Nghĩa xây dựng mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch.

Theo ông Vỹ, 2 địa phương trên chiếm hơn 85% diện tích cà phê của toàn TP Gia Nghĩa. Đối với HTX Nông nghiệp Hữu cơ Đăk Nông (xã Đăk R’Moan), trong giai đoạn từ 2015 - 2020, dự án VnSAT đã hỗ trợ xây dựng nhà kho, sân phơi, máy móc, thiếu bị sơ chế cà phê… Với HTX Nông nghiêp Dịch vụ Tân Phú Nông, dự án VnSAT hỗ trợ xây dựng 20 km đường giao thông nội đồng để đi vào khu sản xuất.

Ông Vỹ cho biết, trước đây, những khu vực này là đường đất, việc đi lại, vận chuyển nông sản rất khó khăn. Khi có đường giao thông, sẽ giúp người dân vật chuyển nông sản, vật tư nông nghiệp thuận lợi hơn, từ đó nâng cao đời sống. Các tuyến đường đang xây dựng ngoài việc giúp nông dân đi lại thuận lợi, còn kết nối các điểm cao, tầm nhìn tốt. Đây là yếu tố giúp hình thành các mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch.

Cũng theo ông Vỹ, xã Đăk Nia và Đăk R’Moan có nhiều lợi thế để triển khai mô hình cà phê cảnh quan kết hợp du lịch. Cụ thể, tại xã Đăk R’Moan là mặt nước của hồ thủy điện Đăk R’tit len lỏi trong các khe suối rất lớn, tạo nên một cảnh quan sản xuất cà phê rất ổn định.

Hiện nay, bon Đăk R’Moan đang được UBND tỉnh đưa vào xây dựng làm bon điểm, nhà trưng bày các dụng cụ của người M’nông. UBND tỉnh đang tiếp tục đầu tư vào đây để phát triển địa phương này. Ngoài ra, tại xã Đăk R’Moan cũng hình thành HTX nông nghiệp theo hướng hữu cơ hoạt động rất hiệu quả.

Còn tại Đăk Nia, nhiều điểm du lịch có thế kết nối trong chuỗi du lịch cà phê cảnh quan. Hiện tại xã Đăk Nia có các địa điểm du lịch như thác Lưu Ly, Di tích lịch sử cấp Quốc gia bon Cây Xoài. Ngoài ra, tại xã Đăk Nia còn có khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã được dự án VnSAT hỗ trợ xây dựng vườn ươm để làm nơi cung cấp cây giống chất lượng cho toàn tỉnh.

Ngoài ra, vị trí của 2 xã khá gần trung tâm, giao thông thuận lợi kết nối với các tuyến đường. Trục đường qua xã Đăk Nia kết nối với Lâm Đồng, đường vào khu lịch Tà Đùng nên rất thuận lợi để phát triển cà phê cảnh quan kết hợp du lịch.

“Địa phương đang hướng đến xây dựng một chuỗi liên kết khép kín từ khâu sản xuất giống, HXT chế biến sản phẩm tươi, đến sản phẩm bán ra thị trường. Cà phê của Đăk Nông năng suất đã đạt gần 3 tấn/ha. Do đó, địa phương đang hướng sản xuất cà phê theo hướng có chiều sâu. Cụ thể là nâng cao chất lượng sản phẩm và giá trị.

Khi thưởng thức cà phê, ta không chỉ uống cà phê mà uống cả văn hóa trong quả cà phê của người địa phương. Đặc biệt, xã Đăk Nia và Đăk R’Moan đều nằm trong khu vực thuộc Công viên địa chất toàn cầu nên rất thuận lợi cho việc sản xuất cà phê cảnh quan kết hợp du lịch”, ông Phạm Hùng Vỹ, Phó Giám đốc dự án VnSAT Đăk Nông nói.

Ông Vỹ cũng cho hay, hiện địa phương đang tập trung làm điểm mô hình cà phê cảnh quan tại xã Đăk Nia và Đăk R’Moan. Khi xây dựng thành công mô hình này, Đăk Nông sẽ tiếp tục nhân rộng ra các địa phương khác theo định hướng của tỉnh.

Tiến sỹ Phan Việt Hà, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, mô hình cà phê cảnh quan làm một trong những biện pháp tốt nhất để ứng phó với biến đổi khí hậu hiện nay.

Tuy nhiên, cà phê cảnh quan phải đa dạng các hệ sinh thái và được triển khai trên diện tích lớn. Cà phê cảnh quan hướng tới phát triển bền vững, đa dạng về thu nhập, tác động tốt đến môi trường, xã hội.

“Theo ý nghĩa cảnh quan, không chỉ là trồng cây mà phải bố trí con người, công trình hỗ trợ hợp lý để phát triển hiệu quả. Hiện trên thế giới đang ưu tiên phát triển cà phê cảnh quan phát triển du lịch. Đây là hướng đi đúng giúp cà phê phát triển bền vững. Cà phê là cây trồng chính nhưng không thể đạt được năng suất cao nên cần có những biện pháp hỗ trợ để tăng giá trị, tăng thu nhập cho người dân”, ông Hà chia sẻ.