Xuất khẩu cá tra cần giành lại tăng trưởng từ Mỹ và EU

Hai quý đầu năm 2017, tổng giá trị XK cá tra đạt 836,4 triệu USD, giảm 0,3% so với cùng kỳ năm trước. Giá trị XK giảm liên tiếp tại hai thị trường lớn là Mỹ và EU buộc các DN chuyển hướng đẩy mạnh sang một số thị trường tiềm năng lớn như: Trung Quốc, Brazil, Mexico, Colombia và Ảrập Xêut. Quý II/2017, sản xuất cá tra đã đi vào ổn định, giá cá tra nguyên liệu đã giảm sau khi tăng đột biến vào tháng 4/2017. Diễn biến XK tại các thị trường tác động và ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất trong nước.

6 tháng đầu năm, XK cá tra sang Mỹ đạt 176,4 triệu USD, giảm 5,7% so với cùng kỳ năm trước. Tuy vậy, với kết quả XK tăng 8,4% trong quý II/2017. Mỹ tiếp tục là thị trường dẫn đầu XK cá tra của Việt Nam.

Cho đến nay vẫn có 14 doanh nghiệp cá tra tham gia XK sang thị trường Mỹ. Tuy nhiên, chỉ có 3 DN XK chính sang thị trường này với khối lượng và giá trị đáng kể là Vinh Hoan Corp, Hung Vuong Corp và Bien Dong Seafood do thuế chống bán phá giá cao.

Đầu tháng 7/2017, Cơ quan Thanh tra và An toàn thực phẩm Hoa Kỳ (FSIS) thông báo về việc sẽ áp dụng chính thức điều 9CFR557 (quy định về nhập khẩu) tại Chương trình thanh tra bắt buộc đối với cá và sản phẩm cá bộ Siluriformes từ ngày 02/8/2017 thay vì 01/9/2017 (thời điểm chính thức áp dụng như quy định tại Chương trình và các thông báo của FSIS trước đây). Như vậy, tất cả các lô hàng cá bộ Silurformes nhập khẩu vào Hoa Kỳ sẽ được FSIS thực hiện kiểm tra tại các Cơ sở kiểm tra nhập khẩu chính thức (I-Houses) do cơ quan thẩm quyền nước này chỉ định. Dự báo, trong thời gian đầu áp dụng cho đến hết năm 2017, XK cá tra sang thị trường Mỹ sẽ giảm do sự chuyển giao giữa FDA sang FSIS sớm trong khi năng lực kiểm tra của hai cơ quan này khác nhau.

Hiện nay, có 54 cơ sở kiểm tra NK chính thức đã được cơ quan thẩm quyền phía Hoa Kỳ chỉ định. Tuy nhiên, nhiều DN không khỏi lo ngại bởi những I-Houses trước đây chuyên giám sát các sản phẩm về thịt chứ không sản phải sản phẩm cá. Khả năng cao các DN xuất hàng qua kiểm tra sẽ phải chờ đợi do năng lực chuyên trách của các I-Houses chưa đủ.

Ngày 31/7 tới sẽ kết thúc giai đoạn rà soát hành chính lần thứ 14 của Vụ kiện chống bán phá giá đối với sản phẩm cá tra, basa NK (POR14) từ ngày 1/8/2016 - 31/7/2017 và ngày 1/8/2017 sẽ là ngày các DN XK cá tra Việt Nam bước sang kỳ POR mới. Dự kiến khoảng tháng 9/2017, Bộ Thương mại Mỹ sẽ có kết quả sơ bộ của kỳ POR13, các DN XK Việt Nam đang trông mong vào mức thuế cải thiện và khả quan hơn để hoạt động XK sang Mỹ tăng trưởng tích cực.

Quý II/2017, giá trị XK cá tra sang thị trường Trung Quốc - Hong Kong tiếp tục tăng 40,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính đến hết tháng 6/2017, giá trị XK sang thị trường này đạt 171,4 triệu USD, tăng 46,5% so với cùng kỳ năm 2016. Dự báo, trong thời gian tới, XK cá tra sang Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng từ 25 - 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, các DN vẫn cần thận trọng hơn khi đẩy mạnh XK sang thị trường này.

XK giảm ở thị trường Mỹ và EU trong 6 tháng đầu năm nay khiến các DN XK đẩy mạnh giá trị XK sang một số thị trường tiềm năng khác như: Brazil, Mexico, Colombia và Ảrập Xêut. Do đó, giá trị XK sang các thị trường này tăng trưởng khá so với cùng kỳ năm trước. Brazil tăng 46,3%; Mexico tăng 31,3%; Colombia tăng 15,8% và Ảrập Xêut tăng 12,8%. Dự báo nửa cuối năm 2017, XK sang các thị trường này tiếp đà tăng trưởng tốt.

Có thể nói, nửa đầu năm nay, XK cá tra Việt Nam sang các thị trường lớn gặp rất nhiều rào cản và khó khăn. Điều này đã tác động ngược lại sản xuất trong nước, giá cá tra nguyên liệu và cá giống tăng giảm thất thường. Để tăng giá trị XK sang Mỹ và EU, các DN XK cá tra cần thay đổi tư duy và chiến lược để lấy lại cân bằng và bứt phá.