Xuất khẩu nhiều mặt hàng thủy sản chủ lực giảm

Trong 9 tháng năm 2019, xuất khẩu (XK) thủy sản của cả nước ước đạt gần 6,3 tỷ USD, giảm nhẹ gần 0,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, trừ cá ngừ vẫn tăng khả quan 20%, XK các mặt hàng chủ lực đều sụt giảm.

Cá ngừ xuất khẩu tăng cao trong 9 tháng qua. Ảnh: T.H

XK tôm tiếp tục giảm

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), do nguồn cung tăng, giá XK thấp, khiến kim ngạch XK tôm trong 9 tháng năm 2019 giảm 7% so với cùng kỳ. Theo đó, trong nửa đầu năm, sản lượng tôm tăng, giá tôm nguyên liệu giảm, trong khi lượng tồn kho tôm tại các thị trường cao, nguồn cung tôm từ các nước khác cũng tăng khiến giá tôm NK tại các thị trường hạ thấp hơn so với năm ngoái, do vậy XK tôm tiếp tục xu hướng sụt giảm từ năm 2018. XK giảm chủ yếu do kết quả XK nửa đầu năm kém, từ tháng 7, XK có dấu hiệu hồi phục dần dần.

XK sang các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN đều giảm, trong khi chỉ tăng nhẹ tại một số thị trường như Trung Quốc, Mỹ, Australia.

XK sang EU vẫn tăng trưởng âm 19%, trong đó XK sang các nước tiêu thụ chính trong khối như Anh, Đức, Hà Lan đều giảm, giá trung bình XK tôm sang các thị trường này đều giảm 1 USD/kg so với năm 2018.

Tại thị trường Nhật Bản, tuy khối lượng XK vẫn ổn định và nhu cầu của thị trường không tăng, nhưng giá trung bình XK giảm 1 USD/kg, từ 12 USD xuống 11 USD khiến cho giá trị XK sang thị trường này giảm. Trong khi đó, giá tôm từ Thái Lan, Indonesia ổn định ở mức 11 USD/kg, giá tôm Ấn Độ giảm nhẹ xuống 9,3 USD/kg.

Nhờ XK từ tháng 7 tăng mạnh nên XK tôm sang thị trường Mỹ trong 9 tháng qua tăng 3% so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi giảm liên tục 6 tháng đầu năm do lượng tồn kho cao.

Theo dự báo của VASEP, trong những tháng cuối năm, XK tôm có chiều hướng khả quan hơn tại các thị trường Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản vào nửa cuối năm khi lượng tồn kho giảm, nhu cầu tăng và sản lượng tôm ở Ấn Độ được dự báo giảm 20 -30% do ảnh hưởng thời tiết và do giá giảm, ngoài ra các DN Việt Nam có thể đã kịp nắm bắt tình hình và điều chỉnh kế hoạch XK tại các thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, cạnh tranh về giá tôm vẫn là áp lực lớn đối với DN XK tôm trong những tháng cuối năm. Dự báo XK tôm năm 2019 sẽ đạt 3,4 tỷ USD, giảm 4% so với năm 2018.

Thừa nguồn cung, giá giảm

Cũng giống như tôm, mặt hàng XK chủ lực cá tra cũng có kim ngạch giảm hơn 8% trng 9 tháng năm 2019 do nguồn cung dư thừa, giá XK giảm.

Theo phân tích của VASEP, sản lượng cá tra tăng từ năm 2018 và đầu năm 2019 dẫn đến dư thừa nguồn cung, một số hộ nuôi tôm gặp khó chuyển sang nuôi cá tra, dẫn đến giá cá nguyên liệu và giá XK giảm trong thời gian gần đây.

XK cá tra sang thị trường Mỹ sụt giảm mạnh 40% còn 221 triệu USD, do thuế chống bán phá giá giai đoạn POR14 ở mức cao. Theo kết quả cuối cùng thuế chống bán phá giá đối với cá tra phile đông lạnh NK từ Việt Nam vào Mỹ trong đợt rà soát lần thứ 14 giai đoạn từ ngày 1/8/2016 đến 31/7/2017, mức thuế cuối cùng được công bố hồi tháng 4/2019 cao hơn nhiều so với kết quả sơ bộ đã được công bố hồi tháng 9/2018.

Sau khi có kết quả trên, XK cá tra sang thị trường Mỹ liên tục sụt giảm. Việt Nam có 62 DN cá tra đủ chuẩn xuất khẩu vào Mỹ nhưng phần lớn không thể XK vì thuế chống bán phá giá cao. Những năm qua, chỉ vài DN, như: Vĩnh Hoàn, Biển Đông,… không chịu thuế chống bán phá giá hoặc thuế suất thấp có thể xuất khẩu sang Mỹ. Đây đều là những DN cá tra lớn chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu XK cá tra của Việt Nam.

Trừ XK sang Trung Quốc trên đà hồi phục mạnh, tăng 71% trong tháng 7 và tiếp tục tăng mạnh trong tháng 8, XK sang các thị trường khác đều đảo chiều theo hướng xấu đi. Tăng trưởng sang EU sau 9 tháng đã chững lại so với kết quả 6 tháng đầu năm, chỉ còn tăng 7%, XK sang ASEAN tăng gần 1%, sang Mexico tăng gần 6%.

Đứng đầu các thị trường NK cá tra, Trung Quốc đã bỏ xa Mỹ và EU. Trước đây, Việt Nam chỉ xuất khẩu cá tra nguyên con tới một số tỉnh biên giới phía Nam Trung Quốc, nhưng hiện nay sản phẩm cá tra philê đã có mặt tại những thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Đại Liên. Dự báo nhu cầu tiêu thụ của Trung Quốc sẽ còn cao hơn nữa.

XK cá tra sang thị trường Trung Quốc những tháng đầu năm bị ảnh hưởng bởi việc siết chặt thương mại mậu biên và kiểm soát chất lượng, tuy nhiên, từ tháng 6 đã tăng trở lại và những tháng tiếp theo, các DN XK cũng như nhà NK Trung Quốc đã bắt kịp yêu cầu và có sự điều chỉnh tốt hơn, do vậy XK sẽ tiếp tục tăng mạnh hơn trong nửa cuối năm.

Với mức thuế chống bán phá giá cao, thị trường Mỹ sẽ chỉ có một vài công ty XK cá tra Việt Nam có thể thâm nhập, những rủi ro về thuế vẫn là rào cản khiến kể cả những DN này cũng phải chủ động mở rộng sang các thị trường khác. Do vậy, XK sang Mỹ trong nửa cuối năm khó có thể phục hồi. Dự báo XK cá tra cả năm 2019 đạt 2,23 tỷ USD, giảm 3% so với năm 2018.

Với kết quả dự báo từng sản phẩm chủ lực, tổng kim ngạch XK thủy sản cả năm 2019 sẽ đạt 8,9 triệu USD, tăng 1,4% so với năm 2018.