Nuôi cá heo nước ngọt

Cá heo nước ngọt mới bắt đầu nuôi thử nghiệm từ 3 năm nay nhưng rất thành công, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Người duy nhất nuôi cá heo nước ngọt ở ĐBSCL là anh Bùi Chí Linh (32 tuổi) ở ấp Vĩnh Phú, xã Vĩnh Hội Đông, huyện An Phú (An Giang). Theo các chuyên gia thủy sản, cá heo nước ngọt có tên khoa học là Botia modesta Bleeker, thường xuất hiện nhiều trên sông Hậu và sông Tiền. Cá heo mình hơi xanh bóng, đuôi màu đỏ cam trông rất đẹp, đầu có 2 ngạnh nhọn. Con lớn nhất bằng ba ngón tay và dài khoảng 10cm. Khi bắt lên khỏi mặt nước cá kêu nghe eng éc giống như tiếng heo nên gọi là cá heo.

Hiện nay, anh Linh có 10 lồng bè nuôi cá heo đang trong thời kỳ thu hoạch. Mỗi bè rộng 3 x 4 m, dự kiến thu hoạch trên 600 kg cá thương phẩm. Nhờ có kinh nghiệm nuôi cá chình, cá chạch lấu từ nhiều năm nay nên khi chuyển sang nuôi cá heo anh Linh đã nắm chắc kỹ thuật về con giống, kích thước lồng bè và quá trình chăm sóc. Cá heo giống xuất hiện nhiều vào mùa lũ từ tháng 8 đến 11 âm lịch. Thời gian đó cũng là lúc anh bắt đầu thu mua cá giống về thả nuôi.

Ban đầu anh Linh nuôi thử nghiệm cá heo với cá chình thấy phát triển tốt, bán được giá cao nên năm 2010 bắt đầu nuôi thật đã mang lại doanh thu trên 700 triệu đồng. Từ thành công đó nên năm 2011 anh nuôi 10 lồng bè, dự kiến lãi trên 1 tỷ đồng. Anh Linh cho biết thả cá heo bắt đầu từ đầu mùa lũ và thu hoạch vào tháng 8 năm sau, mỗi năm chỉ nuôi một đợt. Con giống phải mua thêm từ Campuchia với giá 50.000 đồng/kg (khoảng 180 con). Có những năm nước lũ nhỏ khan hiếm con giống, giá tăng lên từ 70.000-100.000 đồng/kg.

Theo anh Linh cá heo dễ nuôi, tỷ lệ hao hụt không đáng kể, nhưng muốn đạt năng suất cao, người nuôi phải nắm vững kỹ thuật. Trước hết là lồng bè phải đặt ở những nơi có dòng chảy mạnh, nước sạch và thường xuyên làm vệ sinh, tuyệt đối không để cho bè bị ô nhiễm dễ làm cho cá bị bệnh đường ruột. Theo kinh nghiệm của anh Linh, lồng bè phải được bao bằng 2 lớp lưới thật chắc chắn, lưới chì bên ngoài và lưới Thái Lan loại mắt nhỏ bên trong mới bảo đảm an toàn. Cá heo là loại cá da trơn, trên đầu có 2 nanh nhọn nên việc cá đào tẩu rất dễ, lồng bè chỉ cần thủng một lỗ nhỏ cá có thể xổng đi hết cả đàn.

Thức ăn chính của cá heo là cám trộn với cá sống (cá biển hoặc cá đồng) xay nhuyễn pha cùng với cám. Nếu có hèm rượu trộn thêm 30%, cá sẽ tăng trọng rất nhanh. Một ngày tốt nhất cho ăn 2 lần vào buổi sáng sớm và buổi chiều lúc mặt trời lặn. Về mật độ thả nuôi, bè nuôi từ 3 x 4m, tốt nhất là nên thả 150 kg giống cho một bè. Nếu nuôi chật cá sẽ chậm lớn và tỷ lệ hao hụt sẽ cao. Sau 10 tháng nuôi, trọng lượng cá thương phẩm đạt 30 con/kg và giá bán ra hiện nay tại bè là 300.000 đồng/kg. Anh Linh cho biết thêm: Nếu nuôi cá heo thương phẩm cho thu hoạch vào tháng mùa nghịch giá có thể lên 400.000-450.000 đồng/kg, còn tại nhà hàng 500.000- 550.000 đồng/kg.

Vào những ngày cuối tháng 8 khi con nước lũ đổ về huyện đầu nguồn An Phú (An Giang) cũng là lúc các làng bè nuôi cá trên sông Hậu sầm uất hơn. Trong số các làng bè nuôi cá ba sa, cá chình, cá lăng nha, cá chạch lấu truyền thống, gần đây nổi lên một làng bè nuôi cá heo nước ngọt thu lãi bạc tỷ.

Theo tính toán của anh Linh, nuôi cá heo nếu đạt hiệu quả sẽ lời hơn tất cả các loại cá khác ở vùng nước ngọt. Bình quân mỗi bè, sau khi trừ hết chi phí thức ăn, con giống còn lời từ 70- 90 triệu đồng. Năm nay, giá cá heo cao hơn năm rồi từ 80.000-120.000 đồng/kg, nhưng nguồn cung không đủ cầu. Trước đây, cá heo cũng như cá linh, cá chốt chỉ là những sản vật bình thường, ít ai quan tâm nhưng gần đây nó đã nâng lên thành đặc sản, đặc biệt là cá heo da xanh, đuôi đỏ lại cực kỳ ngon nên giá bán ngày càng hấp dẫn.

PGS. TS Dương Nhựt Long, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản của Trường Đại học Cần Thơ cho biết: Nhằm tạo nguồn giống chủ động cung cấp cho người nuôi cá vùng ĐBSCL, năm 2010 thông qua chương trình hợp tác, tài trợ kinh phí của Sở KHCN An Giang, cùng sự phối hợp của Trung tâm Giống thủy sản tỉnh An Giang và nhóm cán bộ nghiên cứu Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản đã thực hiện thành công sinh sản nhân tạo cá heo nước ngọt (Botia modesta Bleeker). Đây là 1 trong 8 loài cá nước ngọt thuộc giống Botia phân bố khá phổ biến ở vùng hạ nguồn sông Mêkông như Thái Lan, Lào, Campuchia và vùng ĐBSCL của Việt Nam.

Hiện nguồn cung cá heo giống tự nhiên cho các bè nuôi cá ở An Giang giảm sút, trong khi nhu cầu của các nhà hàng tăng cao, việc sinh sản nhân tạo thêm giống cá heo sẽ tạo thêm sự chủ động cho người nuôi cá vùng ĐBSCL. Hiện nay, cá heo sau khi nuôi đạt kích cỡ thương phẩm 30 con/kg. Cá có thể nuôi với thức ăn viên thời gian từ 8 tháng đến 1 năm đạt 20- 25 con/kg. 

Bà Nguyễn Thị Ngọc Trinh, GĐ Trung tâm Giống thủy sản An Giang:

Đây là mô hình đầu tiên thực hiện thí điểm thành công của tỉnh An Giang. Vừa qua Trung tâm Giống thủy sản An Giang cùng Khoa Thủy sản trường của ĐH Cần Thơ đã cho sinh sản nhân tạo thành công giống cá heo nước ngọt. Từ việc có con giống chủ động, tới đây tỉnh hướng đến nuôi cá thương phẩm từ bè sang ao bằng thức ăn công nghiệp tránh làm ô nhiễm môi trường, đồng thời tránh khai thác nguồn cá giống trong tự nhiên quá mức. Đây là loại cá triển vọng có giá trị kinh tế cao gấp 10 lần so với cá lóc.