Thương hiệu Gà đồi Tiên Yên

Được biết, dự án bảo tồn giống gà đồi Tiên Yên bản địa từng được đồng chí Kiều Quốc Huy, nguyên Bí thư Huyện uỷ (nay là Chánh Thanh tra tỉnh) ấp ủ từ hồi ông còn công tác tại đây. Nhưng việc này gặp phải vô vàn khó khăn vì lý do gà là giống lai tạp rất nhanh, khó tìm giống thuần chủng. Nếu muốn tìm giống gà Tiên Yên “gốc” chẳng khác gì “đãi cát tìm vàng”. Thời ấy, lên Tiên Yên, gặp Bí thư Huyện uỷ Kiều Quốc Huy, ông kể với chúng tôi câu chuyện về những tháng ngày vất vả lặn lội đi tìm gà giống. Mỗi lần đi công tác cơ sở, ông phải mò mẫm vào các bản làng xa xôi tìm xem nhà ai có gà Tiên Yên đẹp để mua. Cứ thế, ngày qua ngày, tháng tiếp tháng, ông gom lại, đàn gà đông lên, gà bố mẹ nhiều thêm. Lúc này là cơ hội để tuyển lựa một lần nữa những con gà đẹp nhất làm giống…

Có thể nói, những việc làm ấy của ông Bí thư Huyện uỷ là tiền đề cho việc xây dựng đề án bảo tồn giống gà đồi Tiên Yên. Huyện đã triển khai liên tiếp 2 dự án bảo tồn và phát triển đàn gà Tiên Yên trên 11 xã, thị trấn trên địa bàn với khoảng 70.000 con gà giống và trên 20.000 con gà thịt nguồn gốc bản địa được nuôi từ năm 2012 đến 2014. Các trang trại quy mô lớn hình thành được bố trí xa các khu dân cư. Các chính sách quảng bá đưa thương hiệu gà Tiên Yên được làm quyết liệt và mạnh mẽ.

Cuối tháng 3-2015, huyện đã có cơ chế đặc thù khuyến khích phát triển đàn gà Tiên Yên tại các xã, thôn 135 trên địa bàn. Phòng NN&PTNT huyện đã hướng dẫn các xã xây dựng dự án theo hướng dẫn của Sở NN&PTNT về trình tự lập, thẩm định và phê duyệt dự án phát triển nuôi gà Tiên Yên.

Theo đó, người dân các xã theo diện 135 của huyện khi mua gà giống được hỗ trợ một nửa giá tiền. Các hộ nuôi gà cũng được hỗ trợ một phần chi phí xây dựng chuồng trại. Nhiều cơ sở tự lập khu chế biến thức ăn, như trang trại của ông Phạm Văn Bình ở xã Yên Than chẳng hạn. Thức ăn cho gà ở cơ sở ông Bình tự chế biến ra không những quản lý được quy trình, chất lượng sản phẩm mà còn tránh được sự lây lan nguồn bệnh và giá thành lại thấp hơn mua ngoài thị trường.

Vì giống gà Tiên Yên hơi nhút nhát nên rất khó nuôi theo kiểu công nghiệp. Vì thế, trang trại nuôi gà được làm dựa vào các sườn đồi nhưng cũng không được làm quá sơ sài mà phải đầu tư hiện đại một số hạng mục như: Khu chế biến thức ăn, nhà kho, hệ thống lò ấp, chuồng úm gà con, chuồng nuôi gà sinh sản, chuồng nuôi gà thương phẩm, máy đo nhiệt độ, độ ẩm cho gà v.v.. Nền chuồng nên trải bằng lớp đệm sinh học vừa không xước chân gà, vừa khử mùi hôi lại còn tạo lớp phân vi sinh rất tốt để tận dụng trồng cây…

Nhờ quy trình chăm sóc đặc biệt như thế nên chất lượng gà Tiên Yên hơn hẳn gà ở nơi khác. Thịt gà vàng ươm, săn chắc mà vẫn giòn, béo mà không ngậy, mềm mà không nát, có mùi thơm ngọt một cách rất đặc biệt.

Nhưng cũng vì những đặc tính nổi trội ấy, hiện nay thương hiệu “gà đồi Tiên Yên” đang có nguy cơ bị “làm nhái”. Để bảo vệ thương hiệu gà Tiên Yên, huyện đã đặt một loại thẻ chống hàng giả để gắn vào chân gà. Trên mỗi thẻ đều in hình con gà Tiên Yên theo mẫu (tạm coi là chuẩn) và có đánh số thứ tự rõ ràng. Số thẻ này sẽ được chuyển giao cho các xã, thôn bản các cơ sở nuôi gà để đeo vào chân gà. Và trưởng các thôn, bản có trách nhiệm quản lý chặt chẽ việc này.