Xây dựng NTM ở Hải Hậu trao cho người dân quyền tự quyết

Từ những lúng túng ban đầu

Ông Phạm Văn Chiến - Chủ tịch UBND huyện Hải Hậu cho rằng, theo Quyết định số  800/QĐ-TTg, thì Nhà nước hỗ trợ 90% các công trình như trường học, y tế, giao thông nông thôn, bãi rác thải, nhà văn hóa xã.

Trên cơ sở đó, các xã xây dựng quy hoạch các công trình và tổng vốn đầu tư cho một xã lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Đến khi có Quyết định 695/QĐ-TTg điều chỉnh bổ sung chỉ hỗ trợ một phần cho trụ sở và môi trường.

Do vậy phải tự chủ động trong huy động nguồn lực và triển khai.

Hải Hậu có được thuận lợi là có xã Hải Đường được trung ương chọn làm điểm và xã hải Lộc được tỉnh chọn làm điểm XDNTM.

Mỗi xã điểm được tỉnh hỗ trợ 8 tỷ đồng, riêng Hải Đường Trung ương, tỉnh huyện hỗ trợ trên 20 tỷ, tuy nhiên sau 3 năm Hải Đường cũng chưa đạt  chuẩn NTM.

Ông Chiến cũng cho biết thêm: Khi mới triển khai, do chưa có cơ chế một đơn vị làm điểm được bao nhiêu, chỉ biết là năm nay được rót bao nhiêu tiền thì làm bấy nhiêu, chủ yếu các công trình hạ tầng, công ích.

Lúc đó đúng là có tư tưởng trông chờ nguồn vốn của Nhà nước, hai đơn vị điểm của Trung ương và của tỉnh đều trông chờ mà chưa nghĩ đến việc huy động sức dân.

Có tư tưởng  là đơn vị làm điểm thì được nhà nước đầu tư, làm bao nhiêu thì Nhà nước hỗ trợ.

Qua kết quả đầu tư vào Hải Đường, vẫn có suy nghĩ là nhà nước đầu tư và địa phương có đối ứng.

Trên cơ sở nguồn vốn đầu tư của Trung ương sẽ huy động nguồn đóng góp của nhan dân đối với giao thông (30%) còn trường học, y tế nhà nước đầu tư.

Điều đó dẫn tới thực trạng là khi đường làm xong rồi, Nhà nước đã đầu tư rồi mà tiền đối ứng thì vẫn chưa thu xong.

Sau đó đến bài học của Hải Lộc, khi đầu tư cho sản xuất nội đồng, nhưng khi đó chỉ được những trục chính và một vài cánh đồng chính trong khi kinh phí đầu tư chỉ được vài công trình.

Nếu không tháo gỡ nút thắt này, xây dựng NTM của Hải Hậu khó mà đạt mục tiêu đề ra.

Nội lực từ sức dân

Từ thực tế đó, huyện vận động quan điểm: Phát huy nội lực là chính và nhân dân là chủ thể.

Quan điểm này tuy đã được đặt ra từ đầu, nhưng thực hiện, triển khai thế nào là cả vấn đề.

Mọi khó khăn được tháo gỡ sau khi Hải Hậu nhận thấy: 19 tiêu chí của Trung ương là cho xã NTM, rất khó huy động sự tham gia của người dân.

Bởi XDNTM nếu chỉ là trách nhiệm của Đảng ủy và UBND xã thì sẽ không phát huy được nội lực.

Do vậy Hải hậu đã cụ thể hóa thành 12 tiêu chí xóm NTM và 8 tiêu chí giá đình NTM để phát huy nội lực và phát huy  vai trò chủ thể của nhân dân.

Và để thực hiện được quan điểm này, Hải Hậu còn đưa ra một số phương châm thực hiện như việc phân cấp thực hiện, xã lo công trình của xã, xóm lo công trình của xóm và từng hộ gia đình tham gia chỉnh trang nhà cửa, ao vườn theo tiêu chí NTM, mọi việc đều phân cấp và có lộ trình cụ thể.

Hải Hậu còn đưa ra cơ chế hỗ trợ 30% kinh phí làm giao thông nông thôn và trao quyền tự bàn bạc và tự quyết cho người dân.

Người dân tự nguyện bàn và đề ra các mức đóng góp phù hợp chứ không phải do chính quyền tự đặt ra do vậy tránh được những khúc mắc, và người dân tự nhận thấy đây là việc làm của mình và làm cho chính mình.

Theo ông Phạm Văn Chiến, Hải Hậu lựa chọn các tiêu chí thiết thực với người dân để ưu tiên triển khai trước như: Phát triển sản xuất nông nghiệp, đầu tư hạ tầng giao thông nông thôn và được người dân đồng tình.

Khi Hải Hậu dồn điền đổi thửa (DDĐT), vận động nhân dân góp công, hiến đất người dân hưởng ứng ngay vì đường ra đồng và kênh mương được đầu tư thuận tiện hơn cho sản xuất.

Đồng ruộng chỉnh trang, cơ giới hóa giúp giảm chi phí, công sức và tăng năng suất.

Huy động được sức dân lớn bởi nó đáp ứng được nguyện vọng của người dân vì họ thấy được đây là làm cho chính mình chứ không phải là cho xã.

Chỉ trong một thời gian ngăn nguồn vốn được huy động rất lớn, tạo nên phong trào sôi động tại tất cả các xóm.

Năm 2013, Hải Hậu chưa có xã nào đạt 19 tiêu chí NTM, thì đến 2015, 100% xã đạt chuẩn NTM.

Hải Hậu là 1 trong 5 huyện đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận huyện đạt chuẩn NTM (tháng 6.2015).

 Nông nghiệp cũng khởi sắc hơn khi Hải Hậu xây dựng được 21 cánh đồng mẫu lớn.

Những diện tích trồng lúa, làm muối kém hiệu quả được khuyến khích chuyển đổi sang trồng dược liệu, trồng hoa cây cảnh và nuôi thủy sản… Huyện đã hình thành được các vùng chuyên canh cây dược liệu, vùng trồng màu, trồng lúa chét, lúa chất lượng với giá trị sản xuất khoảng 350 triệu đồng/ha,  giá trị nuôi trồng thủy hải sản đạt 1,5 tỉ đồng/ha.

Năm  2014, thu nhập bình quân đầu người đạt 30,1 triệu đồng, tăng 12,6 so với năm 2010, tỷ lệ hộ nghèo còn 2,83%, giảm 8,37% so với 2010.

Ông Đoàn Hồng Phong - Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định, nay là Bí thư Tỉnh ủy đánh giá: Việc huyện Hải Hậu lấy thôn, xóm làm đơn vị cơ sở, gia đình là hạt nhân của cuộc vận động xây dựng NTM thực sự là cách làm hay, thể hiện được nhận thức sâu sắc đối với Chương trình xây dựng NTM và sự vận dụng sáng tạo các quan điểm chỉ đạo của Trung ương và của Tỉnh vào điều kiện thực tế ở nông thôn hiện nay.