Phòng bệnh chết nhanh, chết chậm hồ tiêu

Theo các tài liệu của Cục BVTV, bệnh chết nhanh do nấm Phytophthora spp gây ra. Trong đó, 2 loài nấm Phytophthora tropicalis và Phytophthora capsici gây hại nặng nhất.

Bệnh chết chậm do sự kết hợp gây hại của tuyến trùng và nấm trong đất. Một số loài tuyến trùng nội ký sinh, ngoại ký sinh gây hại như Meloidogyne spp, Meloidogyne incognita, Rotylenchulus reniformis, Tylenchus sp, trong đó gây hại chủ yếu là giống Meloidogyne spp gây ra các nốt u sưng trên rễ; các loài nấm trong đất gây hại như Fusarium solani, Lasiodiplodia theobromae, Rhizoctonia solani, Pythium sp,… ngoài ra, rệp sáp hại rễ làm tăng mức độ bệnh.

Theo TS Bùi Xuân Phong, Cục BVTV, tính chất quyết định trong việc phòng bệnh, hạn chế bệnh chết nhanh, chết chậm là biện pháp canh tác phù hợp. Cần chú ý thoát nước trong mùa mưa. Nên đào hệ thống thoát nước theo ô bàn cờ, độ sâu 40 - 50cm (3 hàng ngang một rãnh, 3 hàng dọc 1 rãnh). Nếu đất có độ dốc cao đào theo hình xương cá, rãnh thoát nước chính sâu trên 50cm xung quanh vườn. Vào đầu mùa mưa phải phá bồn giữ nước quanh gốc tiêu (nếu có) để chống đọng nước.

Trụ tiêu tốt nhất nên trồng trụ sống bằng các loại cây cây keo dậu, bông gòn, muồng, lồng mức,... thay thế trụ bê tông hoặc trụ gỗ.

Bón phân NPK cân đối, chú trọng bón phân hữu cơ, tủ xác thực vật vào gốc tiêu để bổ sung chất hữu cơ cho đất, vừa có tác dụng giữ ẩm đất vào mùa khô, vừa phát huy hệ vi sinh vật có ích và hạn chế bệnh.

Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện bệnh sớm, thu gom tàn dư cây bị bệnh mang ra khỏi khu vực vườn tiêu rồi đốt tiêu hủy, xử lý đất tại các gốc tiêu bị bệnh bằng vôi bột. Cắt cành, dây lươn sát mặt đất để gốc tiêu thông thoáng, hạn chế lây lan nguồn nấm bệnh từ đất lên.

Sau khi thu hoạch, tiến hành dọn vườn, khử trùng bề mặt và nâng cao độ pH của đất bằng vôi bột với lượng 1.000kg/ha, chia làm 2 lần, mỗi lần 500kg (không rắc trực tiếp vào gốc và rễ cây) hoặc rắc xuống hệ thống rãnh thoát nước (500 - 700kg/ha) để khử trùng nguồn bệnh.

Song song với các biện pháp canh tác, cần ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học, thuốc BVTV an toàn để phòng, trừ bệnh.

“Trường hợp trong vườn tiêu có trụ bị bệnh chết nhanh hoặc bệnh chết chậm cần xử lý bằng các loại thuốc có hoạt chất Fosetyl aluminium, Azoxystrobin + Difenoconazole, Dimethomorph, Phosphorous acid, … liều lượng và cách sử dụng thuốc theo khuyến cáo ghi trên bao bì. Những trụ tiêu bị bệnh nặng và cây tiêu đã chết cần thu gom, tiêu hủy cây bệnh và vệ sinh đồng ruộng; phải xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học trước khi trồng lại”, TS Bùi Xuân Phong.

Cũng theo TS Bùi Xuân Phong, Cục BVTV khuyến cáo nên phòng bệnh cho tiêu bằng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma, xạ khuẩn Streptomyces,…; Các sản phẩm thảo mộc trừ tuyến trùng chứa hoạt chất Saponin, Ankanoid,…; Phòng chống rệp sáp gốc bằng các chế phẩm nấm ký sinh côn trùng Metarhizium, vi khuẩn Bacillus, …

Các chế phẩm sinh học trên kết hợp với các đợt bón phân cho cây, rắc chế phẩm trong vùng rễ tiêu rồi phủ lớp đất lên, tưới đủ ẩm.

Đặc biệt, cần lưu ý sử dụng các thuốc BVTV an toàn, thời gian cách ly ngắn như hoạt chất Phosphorous acid,… để phòng chống bệnh và tăng sức đề kháng cho cây tiêu, liều lượng và cách sử dụng theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

Nếu trụ tiêu bị bệnh chết chậm cần xử lý trừ tuyến trùng bằng thuốc chứa hoạt chất Chitosan, Ethoprophos, Carbosulfan, Clinoptilolite, Diazinon,…; trừ nấm gây bệnh bằng thuốc có hoạt chất Fosetyl aluminium, Dimethomorph, Chlorothalonil + Mandipropamid, Copper Hydroxide, Cuprous oxide + Dimethomorph,... Cần xử lý vào đầu hoặc giữa mùa mưa, liều lượng và cách sử dụng thuốc theo khuyến cáo ghi trên bao bì.

Sau xử lý thuốc BVTV 7 ngày, tiếp tục xử lý kích thích ra rễ bằng một trong các loại thuốc kích thích sinh trưởng, phân bón có khả năng kích thích ra rễ hoặc phân hữu cơ sinh học. Trường hợp xử lý trụ tiêu bệnh bằng thuốc BVTV có hoạt chất Phosphorous acid cần tuân thủ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

Riêng đối với các trụ tiêu bị bệnh nặng, năng suất không đáng kể (2 năm liền chỉ thu được dưới 1 kg/trụ/năm) hoặc cây chết, nên thu gom, tiêu hủy để vệ sinh đồng ruộng; xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học tối thiểu 30 ngày trước khi trồng lại.

Cục BVTV đã ban hành Quy trình kỹ thuật quản lý bệnh chết nhanh, chết chậm hại hồ tiêu để các địa phương tiếp tục phổ biến, tuyền truyền, hướng dẫn nông dân áp dụng phòng chống bệnh hiệu quả, an toàn và bền vững. Bà con nông dân liên hệ Trạm Trồng trọt và BVTV huyện hoặc tải trên website của Cục BVTV tại địa chỉ http://www.ppd.gov.vn/.