Dân “Kêu Trời” Vì Sắn Ứ Đọng

Do có quá nhiều nông dân thu hoạch sắn cùng một lúc đã dẫn đến tình trạng Nhà máy không tiêu thụ hết, sắn ứ đọng có nguy cơ phải đổ bỏ.

Giá sắn lên cao ngất ngưởng trong năm ngoái đã khiến cho hàng nghìn nông dân mở rộng diện tích sắn. Tuy nhiên, những ngày mưa vừa qua, nhiều diện tích sắn có nguy cơ thối củ, áp lực thu sắn chạy lũ trong khi việc tiêu thụ khó khăn đang khiến cho người trồng sắn kêu trời.

Sắn thối chờ nhà máy

Đến Sông Hinh (Phú Yên) những ngày này, ở đâu cũng thấy sự hiện diện của sắn. Sắn dồn ứ trên ruộng, sắn chất đống bên các vệ đường chờ xe và sắn chờ hàng dài trước cổng Nhà máy chế biến tinh bột sắn Sông Hinh.

Sau đợt mưa lũ đầu mùa năm 2011, nông dân trồng sắn các địa phương thuộc các huyện Tây Hoà, Sông Hinh ồ ạt thu hoạch sắn chạy lũ. Hiện sắn củ chỉ đạt từ 22 - 25 chữ bột, nhưng nông dân vẫn thu hoạch. Ông Đặng Văn Lý, thôn Bình Sơn, xã Sông Hinh, huyện Sông Hinh cho biết: Dù biết sắn còn non, nhưng mấy ngày nay mưa quá, các rẫy sắn ven các suối đã bắt đầu ngập nước, nếu không thu hoạch kịp sẽ thối củ hết. Còn ông Ma Tem, ở buôn Ma Sung, xã Eabia, huyện Sông Hinh thì cho biết: “Dẫu biết sắn non, nhưng trong nhà không còn gạo ăn nên phải thu hoạch sắn để mua gạo và chi tiêu. Mưa dầm không làm gì được thì lấy gì mà sống”.

Do có quá nhiều nông dân thu hoạch sắn cùng một lúc đã dẫn đến tình trạng sắn củ không tiêu thụ hết. Nhiều xe sắn vận chuyển về nhà máy hơn 3 ngày nhưng vẫn chưa nhập được. Bà Nguyễn Thị Hạ, nông dân buôn Đức, xã Eatrol, huyện Sông Hinh cho biết: “Tôi thuê xe chở sắn, mua gom của bà con được 20 tấn, về Nhà máy đã 3 ngày, sắn bắt đầu thâm đen mà chưa nhập được vì không có lệnh, đành chờ ở đây. Mưa gió thế này, chừng 2 ngày nữa là sắn thối hết”.

Ông Đoàn Thanh Trung, Trưởng Phòng Kế hoạch kinh doanh Công ty Chế biến tinh bột sắn Sông Hinh cho biết: Nhà máy sắn Sông Hinh hiện có công suất 450 tấn củ tươi/ngày, trong khi đó, do áp lực thu hoạch sắn chạy lũ và tâm lý giải phóng đất để chuyển đổi sang cây trồng khác và có tiền chi tiêu trong những ngày mưa, nên dù không có lệnh, bà con vẫn bất chấp thu hoạch. Sản lượng sắn thu hoạch vận chuyển về Nhà máy tương đương 700 - 800 tấn/ngày, vượt gần gấp đôi so với công suất. Dù Nhà máy có cố gắng đến mức nào, cũng không thể thu mua hết theo nguyện vọng của dân.

Diện tích tăng nhanh, giá xuống thấp

Năm 2010, giá sắn tươi có thời điểm tăng lên gần 3.000đ/kg, sắn lát khô đến 6.000đ/kg, người nông dân thu lãi lớn. Vì lợi nhuận trước mắt, nhiều nơi nông dân đã ồ ạt phá rừng non, rừng phòng hộ để mở rộng diện tích sắn, bất chấp các biện pháp ngăn cản của chính quyền địa phương và ngành chức năng. Tại tỉnh Phú Yên, diện tích sắn vụ này đã lên trên 20.000 ha. Riêng khu vực vùng nguyên liệu của Nhà máy sắn Sông Hinh đã tăng lên 12.000 ha, trong khi Nhà máy chỉ có thể tiêu thụ khoảng 6.000ha.

Diện tích tăng, giá sắn trên thị trường hạ, điệp khúc “sắn ế” xảy ra ở tất cả các vùng trồng sắn. Nếu như thời điểm này năm ngoái, giá sắn củ tươi tại ruộng đã là 2.600đ/kg, thì hiện nay, sắn 30 chữ bột được mua tại ruộng với giá 1.100đ/kg, sắn dưới 20 chữ bột chỉ còn 1.000đ/kg. Nếu vận chuyển về nhà máy, giá thu mua cũng chỉ dao động từ 1.400 - 1.500đ/kg. Sắn non, năng suất, chữ bột thấp cộng với giá sắn quá thấp đã khiến người trồng sắn thất thu. Nhiều nông dân cho biết, nếu với tình hình như hiện nay, một ha may lắm thì người trồng sắn lãi từ 2 - 3 triệu. Nếu bị thối thì xem như mất cả tiền công.

Giải thích về lý do giá sắn năm nay xuống thấp, ông Đoàn Thanh Trung, Trưởng Phòng Kế hoạch kinh doanh Công ty Chế biến tinh bột sắn Sông Hinh cho biết: Lâu nay, hầu hết các nhà máy chế biến sắn trong nước chủ yếu tiêu thụ tinh bột sắn ở thị trường Trung Quốc thông qua đường tiểu ngạch. Nếu xuất đường chính ngạch thì gặp phải các rào cảng thương mại từ phía Trung Quốc và chịu mức thuế khá cao, đến 17%. Tuy nhiên việc xuất qua đường tiểu ngạch hiện nay gặp rất nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp không tiêu thụ được hàng hoá, hoặc nếu có tiêu thụ được cũng ở mức giá rất thấp, chỉ bằng một nửa năm ngoái nên không có cách nào khác doanh nghiệp phải hạ giá mua đầu vào. 

Hiện tại, để hạn chế thiệt hại cho nông dân, Nhà máy Chế biến tinh bột sắn Sông Hinh đang phối hợp với các địa phương rà soát các diện tích có khả năng bị úng ngập để cấp lệnh cho dân thu hoạch, ưu tiên cho 3 xã Eabia, Đức Bình Đông và Đức Bình Tây (huyện Sông Hinh) nơi có nhiều diện tích sắn bị úng ngập nhiều nhất do xả lũ thuỷ điện Sông Hinh và sông Ba Hạ. Cân đối lượng sắn thu hoạch mỗi ngày tương đương với công suất Nhà máy để tránh tình trạng dồn ứ cục bộ, gây thiệt hại cho cả Nhà máy và nông dân.

Về lâu dài, Nhà máy sắn Sông Hinh kiến nghị các địa phương cần rà soát lại diện tích trồng sắn, tránh việc phát triển diện tích sắn ồ ạt như thời gian qua, làm phá vỡ quy hoạch sản xuất của các địa phương và gây áp lực cho nhà máy khi việc tiêu thụ trên thị trường gặp khó khăn.