Hiệu Quả Từ Chuyển Đổi Mô Hình Lúa - Cá

Từ năm 2003, xã Yên Thắng đã có chủ trương chuyển đổi diện tích ruộng trũng cấy lúa kém hiệu quả sang cấy lúa kết hợp nuôi thuỷ sản. Mô hình đầu tiên được xây dựng với quy mô 11 ha tại khu ao cá cũ ở HTX Vân Trà. Toàn bộ diện tích của các hộ được hướng dẫn cải tạo theo đúng yêu cầu kỹ thuật, đối tượng chăn nuôi ngoài cá truyền thống còn thả thêm cá chim trắng và cá chép lai 3 máu. Những diện tích thực hiện chuyển đổi chỉ cấy một vụ lúa xuân, vụ mùa để lúa tái sinh.

Kết quả thu hoạch cuối năm 2003 cho thấy, năng suất lúa bình quân đạt 59 tạ/ha và trong suốt cả vụ không phải sử dụng bất kỳ một loại thuốc bảo vệ thực vật nào, năng suất cá bình quân đạt 1,4 tấn/ha, nhiều hộ đầu tư thêm thức ăn tinh cho thu hoạch 1,7 - 1,8 tấn cá/ha; giá trị thu nhập trên 1 ha canh tác từ 16 - 17 triệu đồng/năm đã nâng lên 25 - 26 triệu đồng/năm, trong khi chi phí cho sản xuất lúa giảm đi từ 10 - 15% so với không thả cá. Trên cơ sở kết quả đã đạt được, phong trào chuyển đổi ruộng trũng cấy lúa kém hiệu quả sang mô hình lúa - cá đã phát triển rộng ở các thôn, xóm trên địa bàn xã Yên Thắng

Đến hết năm 2011 toàn xã đã chuyển đổi được 53,95 ha. Diện tích chuyển đổi được thực hiện theo 2 loại hình canh tác chủ yếu là: 1 vụ lúa, 1 vụ cá, kết hợp chăn nuôi trên bờ chiếm 74% diện tích chuyển đổi; xen canh 2 vụ lúa và 1 vụ cá chiếm 26,5% diện tích.

Với mô hình luân canh 1 vụ lúa, 1 vụ cá và kết hợp chăn nuôi trên bờ thì các hộ chỉ sản xuất 1 vụ lúa xuân sau đó để lúa tái sinh vụ mùa, năng xuất lúa xuân đạt bình quân trên 60 tạ/ha. Hình thức chuyển đổi này có hiệu quả kinh tế cao nhất, các biện pháp kỹ thuật được áp dụng tương đối đồng bộ và phát huy được mối quan hệ tương hỗ giữa các yếu tố sản xuất. 

Tuy nhiên đầu tư ban đầu khá lớn vì các hộ đều xây dựng kiên cố chuồng chăn nuôi lợn và gia cầm trên bờ; bờ bao được xây dựng chắc chắn đảm bảo trong mùa mưa bão, có kết hợp trồng cỏ trên bờ để bảo vệ bờ và tận thu cỏ để chăn nuôi. Bên cạnh việc sử dụng các phế phụ phẩm nông nghiệp và phân hữu cơ cho cá ăn, các hộ còn sử dụng thêm thức ăn tinh và cám công nghiệp, do vậy năng suất cá ở các diện tích này đạt cao.

Mô hình xen canh 2 vụ lúa, 1 vụ cá, tập trung đối với các hộ có diện tích ít và khả năng kinh tế còn hạn hẹp, ít lao động.

Từ kết quả thu được trong những năm qua cho thấy, việc chuyển đổi ruộng trũng cấy lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản là đúng hướng và có hiệu quả, giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích đất canh tác tăng từ 1,4 - 1,7 lần so với chuyên cấy lúa, cá biệt có nhiều diện tích cho thu nhập cao hơn trước đây từ 2,1 - 5,4 lần. 

Qua việc chuyển đổi đã tận dụng được mối quan hệ tương hỗ giữa V.A.C.R nhằm giảm chi phí cho sản xuất (do ít hoặc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giảm lượng phân đạm so với không thả cá). Giảm thiểu ô nhiễm môi trường do hạn chế hoặc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất lúa; hạn chế ô nhiễm môi trường trong khu dân cư do các hộ chăn nuôi có quy mô lớn trong thôn, xóm đã chuyển ra chăn nuôi ở khu vực chuyển đổi.

Việc chuyển đổi đã tạo thêm việc làm, tăng thu nhập và là cách thức làm giàu hiệu quả hiện nay của nhân dân trong xã.