Kỹ thuật trồng dầu rái

Dầu rái có tên khác là dầu con rái, dầu nước, dầu sơn. Tên khoa học Dipterocarrpus alatus Roxb. ex G.Don, thuộc họ dầu (Dipterocarpaceae). Dầu rái là cây gỗ lớn, cao 40 - 45 m, thân thẳng tròn đầy, phân cành cao, vỏ lúc còn non dày, khi cây lớn vỏ mỏng màu xám vàng. Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng, đóng đồ mộc, chế biến vecni, sơn, mực in, gắn kính. Lá, hoa, vỏ cây có thể tinh chế tanin và dược liệu. Dầu rái được trồng trong công viên, ven đường, trồng rừng và làm giàu rừng.

1. Hạt giống

Dầu rái ra hoa vào tháng 12 đến tháng 2, quả chín tập trung vào tháng 4. Hạt giống lấy từ cây mẹ chưa khai thác nhựa. Thu hái khi quả bắt đầu rụng, cánh quả chuyển màu sẫm, hạt có nội nhũ chắc, trắng. Có thể cắt bỏ cánh quả, 1 kg hạt có khoảng 425 hạt. Hạt có hàm lượng nước ban đầu khoảng 23%. Để bảo quản, có thể phơi hạt trong nắng nhẹ cho tới hàm lượng nước 14%. Hạt bảo quản trong cát ẩm ở nơi mát mẻ. Thời hạn bảo quản ngắn, dưới 3 tháng.

Ngâm hạt trong nước ấm 6 giờ trước khi gieo. Hạt có tỷ lệ nảy mầm ban đầu đạt 48% do có nhiều hạt hỏng ngay khi còn ở trên cây. Hạt nảy mầm nhanh trong 9 - 30 ngày. Cắt cánh, ủ rơm rạ lên luống gieo và tưới đủ ẩm, hạt nứt rạn hoặc cây mầm không quá 5 ngày, đem gieo hoặc cấy vào bầu. Ruột bầu là đất tầng mặt dưới rừng lá rộng thường xanh hoặc nửa rụng lá, trộn với 10 - 15% phân chuồng hoai và 1 - 2% supe lân, nếu ít phân chuồng có thể tăng 0,1 - 0,5% đạm urê.

Đặt hạt nằm ngang hoặc nghiêng 450, lấp đất dày 2 cm, dùng trấu hoặc vỏ cà phê đốt để nguội, rắc kín mặt bầu để chống đóng váng và cỏ dại, tưới đủ ẩm cho cây. Giàn che bằng tre nứa có tỷ lệ che bóng 50% từ lúc gieo đến khi cây được 3 - 4 tháng tuổi. 2. Tiêu chuẩn cây giống

• Cao 25 - 30 cm, đường kính cổ rễ trên 0,4 cm nếu trồng bằng cây con 3 tháng tuổi.

• Cao 50 - 60 cm, đường kính cổ rễ trên 0,6 cm nếu trồng bằng cây con 14 tháng tuổi.

• Thời vụ gieo từ 15 tháng 4 đến 15 tháng 5 ngay sau khi quả chín.

3. Kỹ thuật trồng

Dầu rái thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Độ cao dưới 100 – 200 m so với mực nước biển. Độ dốc dưới 10 - 150. Đất sâu dày, ẩm mát, thoát nước, thành phần cơ giới trung bình, pH4,5 - 5,5. Trồng tập trung hoặc phân tán đều được. Chọn đất đỏ nâu trên đá badan, đất xám trên đá granit và phù sa cổ dưới rừng thứ sinh nghèo kiệt để trồng rừng dầu rái là thích hợp.

Tuỳ theo phương thức trồng bằng cây con có bầu 3 tháng tuổi, hoặc 14 tháng tuổi để xử lý thực bì và áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp.

Trồng cây con 3 tháng tuổi phải áp dụng biện pháp nông lâm kết hợp. Phát dọn hoặc đốt toàn diện trước tháng 4. Cày hoặc cuốc toàn diện. Kích thước hố 30 x 30 x 30 cm. Cự ly 3 x 4 m. Mật độ 800 - 850 cây/ha. Giữa hai băng trồng lúa, đỗ, lạc hoặc sắn. Cách gốc dầu rái 0,5 m cần gieo 2 hàng đậu, hoặc dầu tràm để làm cây phù trợ.

Trồng cây con 14 tháng tuổi phải áp dụng trồng theo rạch. Chặt bỏ tầng trên, tận dụng củi và dọn thực bì tuỳ theo băng, giữ lại lớp thảm tươi cao không quá 4 - 5 m. Mở rạch có chiều rộng bằng chiều cao của lớp thảm tươi. Kích thước hố 40 x 40 x 40 cm. Mật độ trồng 500 - 800 cây/ha.

Thời vụ trồng sớm nhất vào 15 tháng 7 và kết thúc chậm nhất là 30 tháng 7 nếu trồng cây con 3 tháng tuổi. Trường hợp trồng bằng cây con 14 tháng tuổi thì thích hợp nhất là vào tháng 5 và tháng 6.

Khi trồng phải xé vỏ bầu và thực hiện đúng kỹ thuật đặt cây, lấp hố, nén đất theo quy định.

4. Chăm sóc và bảo vệ

Sau khi trồng, rừng non cần chăm sóc ít nhất 3 năm đầu.

- Năm thứ nhất: 2 lần, lần thứ nhất hai tháng sau khi trồng, lần thứ hai vào đầu mùa khô, chủ yếu là phát bỏ cây cỏ xâm lấn và vun gốc.

- Năm thứ hai: 3 lần, vào đầu, giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn.

- Năm thứ ba: 2 lần, vào giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn. 

Phải có biện pháp phòng chống cháy rừng trong mùa khô. Sau 8 - 10 năm, tỉa thưa lần đầu để mở tán cho cây sinh trưởng thuận lợi.