Mô Hình Sản Xuất Giống Lươn Đồng Bằng Phương Pháp Sinh Sản Bán Nhân Tạo

An Giang là một trong những tỉnh có diện tích nuôi lươn thương phẩm tương đối lớn trong vùng ĐBSCL. Người dân vùng ĐBSCL bắt đầu nuôi từ những năm cuối của thế kỷ 20. Riêng diện tích nuôi của An Giang dao động từ 80.000 - 120.000 m2/năm trong 3 năm trở lại đây.

Với mật độ thả 50 - 70 con/m2. Số lượng con giống đáp ứng cho diện tích nuôi trong tỉnh lên đến 5 - 10 triệu con giống/năm.

Điều này có nghĩa lượng giống cần khai thác cung cấp cho nhu cầu hộ nuôi lươn thương phẩm trên địa bàn khoảng 80 - 130 tấn đã dẫn đến việc khai thác lươn giống với nhiều hình thức “tận thu tận diệt”. Việc khai thác “vô tội vạ” này không những làm suy giảm sản lượng ngoài tự nhiên mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của mô hình.

Từ nhiều năm nay, hộ nuôi trong vùng thường tận dụng diện tích đất quanh nhà xây bể và lợi thế của mùa nước nổi, khai thác một số giống loài thủy sản như ốc bươu vàng, cua, cá tạp… làm thức ăn cho lươn đồng nhằm giảm giá thành và tăng hiệu quả kinh tế cho gia đình.

Tỷ suất lợi nhuận của mô hình nuôi lươn thương phẩm dao động từ 40 - 60%. Đây còn là mô hình nuôi thủy sản có ý nghĩa xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm và dễ thực hiện.

Mặc dù nghề nuôi này đã phát triển hơn 10 năm nhưng con giống chủ yếu vẫn phải thu gom ngoài tự nhiên và hiện nay trong cả nước, chưa có cơ sở chuyên sản xuất loại con giống này, do lươn đồng có đặc điểm sinh sản tương đối đặc biệt so với những loài thủy sản khác.

Tháng 9/2009, Trung tâm Giống thủy sản An Giang tiếp nhận công nghệ sản xuất giống bán nhân tạo từ đề tài “Tập huấn kỹ thuật và sản xuất thử nghiệm giống lươn đồng (Monopterus albus)” từ Trung tâm Giống thủy sản nước ngọt Nam bộ (trực thuộc Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản II) và đến tháng 11/2010 đã nghiệm thu kết thúc.

Xuất phát từ việc bảo tồn nguồn lợi thiên nhiên quý báu này và nhu cầu giống lươn đồng của các nông hộ, Trung tâm Giống thủy sản An giang triển khai tổ chức các lớp dạy nghề về sản xuất giống lươn đồng bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo, từ nguồn kinh phí của Sở Lao động Thương binh & Xã hội. Năm 2010, Trung Tâm đã tổ chức được 13 lớp, tại huyện Thoại Sơn, Châu Thành, Châu Phú, TP Long Xuyên và Tân Châu, thu hút hơn 300 nông dân tham gia lớp học.

Phối hợp cùng Hội Nông Dân, Trạm Khuyến nông, Phòng Nông Nghiệp & PTNT các huyện thị chiêu sinh nông dân có nhu cầu học nghề. Ngoài phần tập huấn lý thuyết, học viên còn được hướng dẫn thực hiện mô hình để ứng dụng quy trình vào thực tiễn.

Khi thực hiện mô hình, chủ hộ được hỗ trợ kinh phí nhất định và một số trang thiết bị cần thiết để phục vụ mô hình như máy sục khí, test đo yếu tố môi trường, thuốc… từ nguồn kinh phí của chương trình dạy nghề.

Sau 1 năm triển khai tại huyện Châu Thành, Tân Châu và Thoại Sơn, một số mô hình thực hiện đạt hiệu quả nhất định. Riêng mô hình của hộ anh Nguyễn Ngọc Hân ngụ ấp Phú Hùng xã Tây Phú huyện Thoại sơn với số lượng 20 kg tương đương 200 con, sau 6 tháng, ông Hân đã thu được 4.000 lươn giống với kích cỡ 10 gram/con (đạt kết quả tương đương với kết quả tiếp nhận công nghệ của Trung tâm).

Đây là mô hình sản xuất giống lươn đồng đầu tiên tại An Giang đã ứng dụng thành công. Tuy số lượng lươn chưa lớn lắm nhưng cũng là bước chuyển mình mới cho nghề nuôi lươn thương phẩm.

Nguyễn Ngọc Hân, 31 tuổi, là thanh niên chưa học hết cấp 2 nhưng có tinh thần tiến thủ, ham học hỏi, đã tham gia nhiều khóa tập huấn về sản xuất nông nghiệp nhưng tâm đắc nhất sản xuất lúa và nuôi lươn.

Trong quá trình nuôi lươn thương phẩm, anh cảm nhận nỗi vất vã khi thu gom giống tự nhiên, tỷ lệ sống lươn nuôi không cao, do hao hụt lúc nhập giống. Từ đó, anh có ý nghĩ muốn nghiên cứu để sản xuất giống lươn.

Tháng 7/2010, vào đúng dịp Trung tâm Giống thủy sản An Giang triển khai mở lớp dạy nghề sản xuất giống lươn đồng, anh mừng “như mình bắt được vàng” và đăng ký tham gia lớp. Sau khi tham khảo ý kiến của lớp và địa phương, Ban Tổ chức lớp quyết định chọn anh Hân là chủ hộ thực hiện mô hình thực hành.

Từ kết quả của mô hình thực hành, vợ chồng anh (thuộc diện hộ nghèo) tích cóp số vốn ít ỏi cùng với vốn vay từ nguồn Ngân Hàng Chính sách, anh đầu tư mở rộng mô hình với diện tích 100 m2 và bố trí 45 kg lươn bố mẹ (476 con) vào tháng 12/2010.

Với vốn kiến thức đã được trang bị tại lớp cùng đức tính cần cù sáng tạo và đam mê, anh đã cải tiến một biện pháp kỹ thuật cho phù hợp với điều kiện của gia đình và địa phương, giúp cho mô hình đạt được kết quả tốt.

Đến thời điểm hiện nay, anh đã sản xuất được hơn 30.000 lươn bột và đang ương dưỡng 20.000 lươn hương - giống. So với nhu cầu lươn giống hiện nay (4 - 6 triệu/năm), đây chẳng qua chỉ là hạt muối bỏ vào biển cả nhưng đã nêu được tấm gương thanh niên nghèo vượt khó ham học hỏi, đam mê sáng tạo và biết ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.

Hy vọng rằng công việc sản xuất của anh Nguyễn Ngọc Hân ngày càng phát triển và nông thôn Việt Nam có càng nhiều và càng nhiều nữa những tấm gương vượt khó nhiều sáng tạo như thế.