Môi trường, thời tiết đang “giết” tôm

Theo Tổng cục Thủy sản, đến giữa tháng 3, diện tích tôm nuôi bị thiệt hại ở 5 tỉnh trọng điểm là Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh đã gần 2.000 ha, chủ yếu do môi trường và thời tiết. Diễn biến tình hình vẫn đang theo chiều hướng xấu.

Tôm chết gây thiệt hại lớn cho người nuôi Ảnh: PTC 

Thiệt hại tăng

Cục Thú y tổng hợp từ năm 2014 đến 2016 cho thấy, diện tích tôm bị thiệt hại hàng năm rất lớn, trong đó thiệt hại do dịch bệnh giảm nhưng do môi trường, thời  tiết lại tăng nhanh. Tổng diện tích tôm bị thiệt hại năm 2014 là 59.781 ha, năm 2016 tăng lên 67.810 ha, tăng 13,4%. Trong đó, diện tích thiệt hại do dịch bệnh năm 2014 chiếm 70,5%; năm 2016 giảm xuống chỉ còn gần 16,7%; theo tỷ lệ giảm hơn 4,2 lần. Và diện tích thiệt hại không phải do dịch bệnh năm 2014 là 29,5%; năm 2016 tăng lên hơn 83,3%; theo tỷ lệ tăng hơn 2,8 lần.

Trong diện tích bị thiệt hại không do dịch bệnh, có phần chưa xác định được nguyên nhân và phần xác định được nguyên nhân do môi trường, thời tiết. Với diện tích thiệt hại chưa xác định được nguyên nhân, mỗi năm trên 10.000 ha, theo Cục Thú y là diễn ra tại nhiều tỉnh, thành phố. Việc không xác định được nguyên nhân có thể ảnh hưởng lớn đến hiệu quả nuôi tôm và phòng, chống dịch bệnh. Bởi vì, không xác định được nguyên nhân thì không biết cách phòng trừ, nhất là nếu thực sự bị dịch bệnh mà không có giải pháp sẽ dẫn đến các loại mầm bệnh tiếp tục lưu hành trong ao nuôi, gây thiệt hại cho những vụ sau.

Đặc biệt gây thiệt hại lớn nhất cho tôm trong mấy năm qua là môi trường và thời tiết lại đang tăng mạnh: năm 2014 mới có 21.844 ha; năm 2016 đã tăng lên 42.823 ha. Tính ra, thiệt hại do môi trường và thời tiết năm 2014 chỉ chiếm 36,5% tổng diện tích bị thiệt hại; năm 2016 tăng lên 63,2%.

Đánh giá của Cục Thú y: “Môi trường và thời tiết đã có tác động rất lớn đến nuôi tôm nước lợ”. Do đó, cần có những nghiên cứu, đánh giá cụ thể tác động của yếu tố môi trường và yếu tố thời tiết để có các giải pháp hướng dẫn người nuôi tôm phòng, chống thiệt hại một cách hiệu quả hơn.

Giải pháp

Đầu năm 2017 đã có 25 tỉnh, thành phố có kế hoạch phòng, chống dịch bệnh thủy sản, hạn chế thiệt hại. Trong đó có 18 tỉnh, thành phố bố trí 35,1 tỷ đồng. Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, số lượng địa phương, nhất là địa phương trọng điểm về nuôi tôm có kế hoạch và bố trí kinh phí còn thấp, không thể đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch bệnh có hiệu quả đối với thủy sản nói chung và tôm nói riêng.

Trong đó, phòng thiệt hại là vô cùng quan trọng, cho nên Tổng cục Thủy sản đề nghị các địa phương ưu tiên bố trí nguồn vốn hợp lý hơn để triển khai đồng bộ các biện pháp có hiệu quả. Đặc biệt là phê duyệt kế hoạch quan trắc môi trường phục vụ nuôi trồng thủy sản và triển khai thực hiện. Đoàn công tác của Tổng cục Thủy sản làm việc và 5 tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang đã bố trí gần 12 tỷ đồng cho công việc này.

Thực hiện phương châm “nuôi tôm là nuôi nước”, đã có 22/28 tỉnh ven biển xây dựng và phê duyệt kế hoạch quan trắc môi trường phục vụ nuôi trồng thủy sản, chú trọng con tôm. Số tỉnh còn lại chưa có kế hoạch nhưng kết hợp với các nhiệm vụ thường xuyên để triển khai. Bên cạnh quan trắc môi trường nguồn nước cung cấp cho nuôi, các địa phương cũng quan tâm cải tạo, nạo vét, khơi thông dòng chảy những công trình thủy lợi quan trọng, nhằm cung cấp kịp thời nguồn nước cho nuôi tôm.

Tổng cục Thủy sản cũng đề nghị các địa phương tổ chức giám sát các yếu tố đầu vào, nhất là kiểm soát chất lượng tôm giống. Hiện ở nhiều địa phương, công tác quản lý giống còn hạn chế, chưa quản lý tốt cơ sở kinh doanh, ương dưỡng giống dẫn đến trình trạng chưa kiểm soát hết giống trôi nổi trên thị trường.

Cục Thú y tập trung hỗ trợ việc xây dựng chuỗi cơ sở sản xuất, nuôi tôm an toàn. Đến nay đã khảo sát, đánh giá thực trạng một số cơ sở sản xuất tôm giống ở Ninh Thuận và Bình Thuận, từ đó hỗ trợ xây dựng cơ sở an toàn dịch bệnh. Cục cũng hỗ trợ tỉnh Bạc Liêu xây dựng vùng đệm bảo vệ khu vực nuôi tôm để tạo điều kiện xây dựng chuỗi sản xuất tôm an toàn của Tập đoàn Việt - Úc. Bên cạnh, hỗ trợ xây dựng chuỗi sản xuất tôm an toàn ở Tập đoàn Minh Phú và các tỉnh Kiên Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu.

>> Trong nuôi tôm hiện nay, việc phòng chống dịch bệnh đã rất khó khăn, nhất là bệnh đốm trắng và hoại tử gan tụy cấp tính. Hai bệnh này hàng năm xuất hiện tại vùng nuôi của trên dưới 300 xã, chủ yếu là các địa phương ở ĐBSCL trọng điểm nuôi tôm. Thế nhưng, nguyên nhân do môi trường, thời tiết đang gây thiệt hại lớn hơn cho tôm nuôi và chiều hướng ngày càng gay gắt bởi biến đổi khí hậu phức tạp.