Tận dụng cành thanh long già cỗi ủ phân hữu cơ sinh học

Để tận dụng cành thanh long bị loại bỏ, giải quyết ô nhiễm môi trường, Viện Cây ăn quả miền Nam đưa ra quy trình ủ cành thanh long thành phân hữu cơ sinh học.

Phân huỷ cành thanh long thành chất hữu cơ

Thanh long là một trong những loại cây trồng chủ lực của nông dân các tỉnh Bình Thuận, Long An và Tiền Giang. Theo Cục Trồng trọt, đến nay, cây thanh long có diện tích trên 55.200ha. Riêng tại tỉnh Tiền Giang, cây thanh long có diện tích trên 9.000ha, trong đó huyện Chợ Gạo là thủ phủ thanh long của tỉnh với diện tích khoảng 7.500ha.

Trong quá trình chăm sóc, khi cây thanh long đạt độ tuổi từ 4 năm tuổi trở lên sẽ xuất hiện những cành, bẹ không hữu dụng do đó thường được loại bỏ. Bình quân, mỗi trụ thanh long cần loại bỏ từ 10 - 12kg cành không hữu dụng, cành bệnh mỗi năm. Theo nông dân trồng thanh long cho biết, thông thường mỗi ha sẽ trồng khoảng 1.200 - 1.300 trụ. Do đó, lượng cành cần được loại bỏ khoảng 12 - 15 tấn/năm.

Nói về vấn đề chăm sóc, tỉa cành cây thanh long, ông Văn Tấn Phương, Phó Giám đốc HTX Thanh Long Mỹ Tịnh An (xã Mỹ Tịnh An, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang) cho biết: “Khi thanh long trồng được 4 - 5 năm, cây đã đủ bẹ, đủ nhánh. Những nhánh ở trong sẽ bị che khuất không còn hữu hữu dụng, tức không ra hoa được cần được xử lý bỏ bớt để giảm gánh nặng phân bón. Lượng nhánh không hữu dụng cần cắt bỏ là 5 - 7 kg/trụ. Bên cạnh đó, những tháng mưa từ tháng 4 đến tháng 11 cây dễ bị bệnh. Do đó, khi cây ra nhánh non là phải cắt bỏ. Lượng nhánh này cũng từ 5 - 10 kg/trụ”.

Cũng theo ông Văn Tấn Phương cho biết, hiện nay, đối với lượng nhánh thanh long bỏ đi này nông dân chỉ dùng tấn mương chưa có biện pháp tận dụng xử lý hiệu quả hơn.

Để giải quyết vấn đề này, cũng như phát triển bền vững cây thanh long, Phòng Thí nghiệm Vi sinh, Viện Cây ăn quả miền Nam đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu xử lý cành thanh long thải bỏ bằng các chủng vi sinh vật có ích, kết hợp với phân chuồng để sản xuất phân hữu cơ sinh học”. Từ kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học của Viện đã đưa ra quy trình khuyến cáo nông dân sử dụng hiệu quả loại phế phẩm này.

TS Nguyễn Thị Ngọc Trúc, Phó trưởng Bộ môn Nông học, Viện Cây ăn quả miền Nam cho biết: “Nếu không xử lý cành thanh long được tỉa bỏ thì vô tình đã gây ra ô nhiễm môi trường cũng như tạo điều kiện lây lan mầm bệnh. Do đó, nếu tận dụng vi sinh vật có ích sẽ phân huỷ cành thanh long thành chất hữu cơ (phân huỷ Cellulose trong tế bào) để tiêu diệt mầm bệnh, cũng như cung cấp dinh dưỡng lại cho cây thanh long, đồng thời cải tạo đất.”

Cellulose là hợp chất hữu cơ bền vững, phong phú và có nhiều nhất trong tự nhiên. Hằng năm trên trái đất có khoảng một trăm tỷ tấn Cellulose được tổng hợp, đó chính là nguồn năng lượng vô tận cho sự phát triển của xã hội. Một trong những hướng phát triển của Cellulose là phân hủy nó thành các D-glucose (theo nghiên cứu của Zakazia Ahmed et al., 2001).

Quy trình 3 bước ủ cành thanh long thành phân hữu cơ sinh học

Để thực hiện hiệu quả vấn đề này, Viện Cây ăn quả miền Nam đã đưa ra quy trình xử lý ủ thân, cành thanh long thành phân hữu cơ sinh học qua ba bước.

Bước 1: Chặt bỏ, thu gom cành thanh long già, bệnh

Thường xuyên kiểm tra, chặt bỏ và thu gom các cành thanh long có triệu chứng bệnh đốm trắng, với vết bệnh nhiều, sẫm màu và lan nhanh.

Cắt tỉa định kỳ hoặc sau mỗi lần thu hoạch nhằm loại bỏ những cành vô hiệu, ốm yếu, không có khả năng cho trái hoặc cho trái không đạt chất lượng.

Thu gom về điểm tập trung (bãi ủ - 1 đến 2 điểm tập trung tùy thuộc vào diện tích vườn). Nếu chưa xử lý lập tức thì cần dùng bạt che phủ đống ủ để tránh mầm bệnh phát tán.

Ở công đoạn này, bà con cần chú ý, bãi ủ cành thanh long cần cách ly với nguồn nước tưới, tránh tình trạng nước từ đống ủ nhiễm vào nguồn nước.

Trộn cành thanh long đã băm nhuyễn với chế phẩm vi sinh. Ảnh: TL.

Bước 2: Xử lý cành thanh long

Băm (chặt) cành thanh long, bà con sử dụng máy băm cành thanh long, hoặc chặt thủ công, mỗi đoạn 3-5cm.

Một tuần đầu, ủ với vôi với liều lượng khoảng 5 kg cho một tấn cành thanh long. Vôi sẽ có tác dụng khử khuẩn, diệt mầm bệnh trong cành thanh long. Bà con chất thành đống ủ, mỗi đống ủ khoảng 500 - 1.000kg cành thanh long.

Sau đó, đậy bạt lại. Quá trình này, nhiệt độ đống ủ sẽ lên cao khoảng 65 - 70 độ cũng góp phần tiêu diệt mầm bệnh.

Sau 1 tuần sẽ mở bạt ra, trộn với vi khuẩn phân giải cenlulose trong tế bào cành thanh long. Bà con sử dụng 15kg chế phẩm Bacillus subtillis VL33 cho 1 tấn cành thanh long. Chế phẩm này sẽ được pha loãng với nước, tỉ lệ 1: 1 sau đó, phun chế phẩm đều lên đống ủ.  Phủ bạt che kín đống ủ nhằm tránh mưa, nắng và duy trì độ ẩm cho đống ủ. Thời gian ủ khoảng 2 tuần.

Kế tiếp, bà con tiến hành xử lý mầm bệnh đốm trắng bằng chế phẩm Lactobacillus  plantarum CC6 CC6). Sau 2 tuần ủ cành thanh long với chế phẩm VL33. Bà con sử dụng 15kg chế phẩm CC6 cho đống ủ cành thanh long 1 tấn. Chế phẩm CC6 được pha loãng với nước, tỉ lệ 1:1, phun đều lên đống ủ, trộn đều và tiếp tục phủ bạt trong thời gian 2 tuần.

Cuối cùng, bà con tiếp tục ủ bổ sung vi khuẩn cố định đạm, hòa tan lân Burkholderia Tropica. Công đoạn này, bà con sử dụng 10kg Chế phẩm BT, pha loãng với nước, tỉ lệ 1:1, phun đều lên đống ủ cành thanh long đã phân hủy sau 4 tuần. Tiếp tục phủ bạt và ủ trong thời gian 1 tuần, nhằm giúp vi khuẩn có lợi (cố định đạm và hòa tan lân) thích nghi và nhân mật số trong đống ủ.

Phân hữu cơ sinh học từ cành thanh long sua khi ủ phân vi sinh. Ảnh: TL.

Bước 3: Sử dụng phân hữu cơ vi sinh sau khi ủ từ cành thanh long

Để sử dụng hiệu quả, bà con trộn sản phẩm cành thanh long sau phân hủy với phân chuồng hoai mục. Phân chuồng đã hoai mục được trộn đều với cành thanh long sau xử lý, tỉ lệ cành thanh long/phân chuồng là 2:1. Tiếp tục phủ bạt và ủ trong thời gian 1 tuần.

Sản phẩm phân hữu cơ vi sinh từ cành thanh long hoai mục có thể được bón lại cho vườn thanh long, nhằm cung cấp chất dinh dưỡng hữu cơ, vi sinh vật có lợi cho đất, giúp cải thiện đất trồng thanh long và giảm chi phí cho phân hóa học. Cách bón: 30 kg cành thanh long hoai mục bón vào gốc cho 1 trụ thanh long, dùng cỏ khô hoặc rơm phủ gốc để giúp cho phân hữu cơ phát huy tác dụng tốt hơn.

Nhân sinh khối vi sinh vật phân giải Cellulose

Để có 15 lít vi sinh mà ít tốn tiền, bà con chỉ cần mua 1 kg Tricoderma hoặc Bacillus subtillis có bán trên thị trường về nhân sinh khối. Công thức là 100 lít nước và 3% đường ủ trong vòng 5 ngày sẽ có được 100 lít vi sinh. Với 100 lít vi sinh bà con chỉ cần lấy 15 lít ủ cho 1 tấn cành thanh long sẽ phân huỷ được Cellulose.