Thu hoạch cây có múi đúng cách, đúng lúc

Việc xác định đúng thời điểm thu hoạch quả trên cây có múi để bán ra thị trường đúng thời điểm, quả đạt chất lượng luôn là vấn đề được bà con nông dân nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế.

Trong ảnh: Chăm sóc vườn cam tại huyện Nam Sách, Hải Dương. Ảnh: T.L

Thu hoạch

Thông thường, khi vỏ quả bắt đầu chuyển màu là có thể tiến hành thu hoạch được. Hiện đang là thời điểm thu hoạch rộ quả của các cây ăn quả có múi, người trồng cần lưu ý một số vấn đề sau:

- Người trồng cần căn cứ vào yêu cầu sử dụng quả để xác định thời gian thu hoạch thích hợp: Nếu phải vận chuyển đi xa thì thu hoạch quả sớm hơn một chút. Nếu cung cấp quả tươi cho thị trường gần đó thì chờ cho quả chín hoàn toàn mới thu hoạch, nghĩa là lúc hàm lượng đường trong quả cao nhất và các chất dinh dưỡng đầy đủ nhất.

Nếu muốn thời gian tồn trữ kéo dài để phục vụ cho việc xuất khẩu thì quả phải được tồn trữ trong điều kiện lạnh. Qua nghiên cứu cho thấy, cam, quýt quả nếu được tồn trữ, bảo quản trong điều kiện nhiệt độ 5-10 độ C, độ ẩm tương đối của không khí khoảng 85- 92% thì thời gian tồn trữ có thể kéo dài 4- 6 tuần.

Hái sớm thì quả thường bị chua do tỷ lệ đường thấp, nhưng nếu để quả lâu trên cây thì sẽ có hiện tượng khô xốp, quả kém phẩm chất, đồng thời còn ảnh hưởng không tốt đến đợt lộc vụ xuân và vụ quả năm sau. Kinh nghiệm cho thấy, quả chín thường có biểu hiện vỏ căng, mỏng, hơi bóng, đã chuyển từ màu xanh sang màu đặc trưng của từng loại giống, phần vỏ nơi cuống quả hơi phồng lên, dễ dàng tách khỏi thịt quả; chính giữa đáy quả hơi lõm vào (quýt đường) hoặc có vòng tròn nhỏ 2cm (cam sành)...

- Quả của cây có múi là loại nông sản khó bảo quản vì lượng nước trong quả cao (95%), là điều kiện tốt cho vi khuẩn hoạt động. Do đó khi thu hoạch quả người trồng cần chọn ngày nắng ráo vào buổi sáng sau khi khô sương, hoặc cắt quả vào buổi chiều, tránh thu quả vào lúc nắng gắt sẽ làm các tế bào tinh dầu căng dễ vỡ. Cũng không nên thu quả sau cơn mưa hoặc nhiều sương mù vì quả dễ bị thối khi tồn trữ vì ẩm. Lúc thu hoạch cắt sát cuống, thao tác nhẹ tay tránh làm xây xát, lau sạch vỏ quả cho vào thùng chứa (nên chọn thùng xốp), để nơi thoáng mát chờ phân loại rồi đưa đi tiêu thụ.

Quả cây có múi chứa nhiều đường, đạm, muối khoáng, vitamin và nhiều loại men nên sau thu hoạch, các quá trình sinh lý, sinh hoá thuỷ phân trong nội bộ vẫn tiếp tục diễn ra, là tiền đề cho vi khuẩn phát triển gây hại, các yếu tố nhiệt độ, ẩm độ và không khí trong kho có ảnh hưởng rất lớn đến phẩm chất của quả. Vì vậy cần phải có biện pháp xử lý sau thu hoạch bằng một trong các biện pháp sau:

- Phun 2,4D nồng độ 10-40ppm để ngăn ngừa sự khô và rụng cuống quả.

- Phun Thiabendazole 40% pha loãng ở nồng độ 500 lần vào thời điểm 1-2 tuần trước khi thu hoạch hoặc ngâm quả trong 3 phút ngay khi mới thu hoạch.

- Phun Iminoctodine 25% pha loãng 2.000 lần vào lúc 4 ngày trước thu hoạch hoặc ngâm 3 phút ngay khi mới thu hoạch để giảm tỷ lệ quả thối hỏng.

Bảo quản

Sau khi thu hoạch và xử lý hóa chất cần giữ quả trong bóng râm khoảng vài ngày cho khô ráo trước khi cho vào túi bảo quản. Túi dùng nên dày khoảng 0,02 - 0,03mm, mỗi túi chỉ nên bảo quản 1 quả (áp dụng khi tồn trữ quả dưới 15 ngày). Nếu tồn trữ trong thời gian dài cần sử dụng màng bao PE thật mỏng quấn quanh quả hay bảo quản lạnh.

Chú ý: Không nên rửa quả cây có múi trước khi cất trữ, nên dùng khăn lau sạch bụi bẩn.

- Với cam hay bưởi, bà con có thể bôi vôi đã hòa tan vào cuống quả (không dùng nước vôi nóng), sẽ bảo quản được bưởi trong vài tháng. Cũng có thể rắc một lớp vôi mỏng lên giàn hay sàn chứa bưởi sẽ có hiệu quả hơn...