Ưu điểm và nhược điểm của việc gắn thẻ cá nuôi

Theo một nghiên cứu mới, việc sử dụng cách gắn thẻ để theo dõi hành vi của cá nuôi có thể cung cấp cho các nhà khoa học những thông tin quan trọng, nhưng cũng tạo ra các vấn đề về phúc lợi.

Việc gắn thẻ cá (chẳng hạn như những con cá rô phi này) trong bể nuôi có vẻ như ít ảnh hưởng đến hành vi và tỷ lệ sống sót của chúng, nhưng điều này không đúng đối với các lồng nôi trên biển. Ảnh: Hugues de Verdal, IFREMER

Trong nghiên cứu, một nhóm các nhà nghiên cứu khoa học đến từ trường Đại học Melbourne, Viện Nghiên cứu Biển Na Uy (IMR) và trường Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy đã sử dụng thẻ để điều tra phản ứng của cá hồi nuôi đối với ký sinh trùng, theo dõi cá hồi bơi trong các  điều kiện môi trường của lồng mới như thế nào và kiểm tra khả năng học các hành vi mới của chúng.

Thông qua nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu nhận thấy các thẻ không phải lúc nào cũng hoạt động như dự định và đôi khi gây ảnh hưởng tiêu cực đến cá.

"Nếu những chiếc thẻ cung cấp thông tin hữu ích có liên quan đến toàn bộ quần thể cá không được gắn thẻ thì hành vi và phúc lợi của những con cá được gắn thẻ không được phép bị tổn hại do quá trình gắn thẻ. Nhưng nếu những chiếc thẻ này gây thay đổi hành vi hoặc phúc lợi của cá thì thông tin chúng cung cấp có thể không đại diện cho quần thể đông hơn không được gắn thẻ," các nhà nghiên cứu lưu ý.

Do đó, họ quyết định đào sâu hơn và sau khi nhận được tài trợ từ Hội đồng Nghiên cứu Na Uy, họ đã xem xét một cách có hệ thống những nghiên cứu  sử dụng thẻ treo để theo dõi hành vi của cá nuôi. Một số khám phá có liên quan đã xuất hiện.

Thứ nhất, tỷ lệ chết của cá được gắn thẻ trong các nghiên cứu được thực hiện trong lồng biển cao hơn gấp 10 lần so với các nghiên cứu được thực hiện trong bể. Trong các lồng, cứ bốn con được gắn thẻ thì có một con bị chết trong thời gian chúng được nghiên cứu và nói chung, nghiên cứu càng lâu thì tỷ lệ cá chết càng cao. Và trong nhiều nghiên cứu, những thông tin quan trọng chẳng hạn như tỷ lệ tử vong của cá được gắn thẻ và cá không được gắn thẻ không được báo cáo, điều này gây khó khăn trong việc tìm hiểu những tác động của việc gắn thẻ.

Tại sao những chiếc thẻ lại ảnh hưởng đến phúc lợi của cá trong lồng biển

Các thí nghiệm được tiến hành trong các bể nhỏ thường được thực hiện trong các điều kiện chăn nuôi được kiểm soát, tại đó các nhà nghiên cứu có thể ngăn chặn phần lớn tình trạng chất lượng nước kém và các hiện tượng bất lợi khác (như hiện tượng tảo bùng phát hoặc ô nhiễm). Để so sánh, các thí nghiệm được tiến hành trong các lồng biển lớn mà ở đó chứa đầy hàng nghìn cá thể khiến cá tiếp xúc với những điều kiện gây căng thẳng (bao gồm biên độ nhiệt, độ mặn, nồng độ oxy hòa tan, dòng chảy, các chất ô nhiễm và mầm bệnh), những thứ có thể ảnh hưởng đến hành vi, phúc lợi và sự tồn tại của cá.

Những phát hiện này có một số hàm ý:

Kết quả thu được trong các bể có thể không chuyển được sang môi trường lồng biển.

Tỷ lệ tử vong cao trong các cuộc thí nghiệm trong lồng biển gợi lên vấn đề làm thế nào những con cá được gắn thẻ đại diện cho toàn bộ quần thể cá.

Việc gắn thẻ ở các địa điểm biển đề ra các vấn đề quan trọng về phúc lợi động vật.

"Việc gắn thẻ gây căng thẳng cho cá (bị bắt, xử lý và phẫu thuật không phải là những trải nghiệm mà một con cá thường phải trải qua. Trong lồng biển, cá cũng phải đối mặt với các điều kiện căng thẳng khác như tình trạng đông đúc hoặc môi trường khắc nghiệt và không giống như tự nhiên, cá được thả nuôi trong lồng không thể bơi ra khỏi những điều kiện khó chịu được," các nhà nghiên cứu cho biết.

Họ cho biết thêm: “Chúng tôi cho rằng các yếu tố gây căng thẳng bổ sung hiện diện trong môi trường lồng biển khiến cá khó phục hồi hơn từ sự căng thẳng ban đầu trong lúc được gắn thẻ và điều này dẫn đến cơ hội sống sót thấp hơn.

Các loại thẻ và dụng cụ dán, từ thẻ hình chữ T (t-bar) đơn giản (những chiếc thẻ nhiều màu sắc có đầu bôi dán) đến các thẻ điện tử khác nhau được đưa vào khoang cơ thể của cá bằng đường phẫu thuật. Ảnh: Frode Oppedal

"Dựa trên những kết quả của chúng tôi, chúng tôi khuyến nghị bạn nên sử dụng theo khuôn khổ '3Rs' nghiêm ngặt hơn khi gắn thẻ cá trong quá trình nuôi trồng thủy sản. Đây là các nguyên tắc hướng dẫn cho việc sử dụng động vật một cách nhân đạo trong các nghiên cứu khoa học và những nguyên tắc đó bao gồm:

1. Thay thế bằng cách khuyến khích loại bỏ việc sử dụng động vật một cách triệt để.
2. Khi phải sử dụng động vật thì nên giảm tối thiểu số lượng động vật được sử dụng.
3. Việc cải tiến đảm bảo các phương pháp nghiên cứu được cải tiến để động vật phải trải qua nỗi đau khổ ít nhất có thể."

Một bài báo về nghiên cứu được xuất bản trên tạp chí Đánh giá Nuôi trồng thủy sản đề xuất thay thế các thẻ mà tại đó có thể thực hiện bằng các công nghệ giám sát hành vi, không phô trương như sonar (hệ thống định vị vật dưới nước bằng âm hoặc siêu âm), video hoặc hình ảnh máy tính.

Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu cần sử dụng thẻ mà họ khuyến nghị bạn nên giảm số lượng cá được gắn thẻ xuống mức tối thiểu mà vẫn cung cấp kích thước mẫu đủ lớn để có được các kết quả phù hợp.

Họ cũng đưa ra những khuyến nghị dành cho việc nghiên cứu gắn thẻ trong tương lai để tinh chỉnh quy trình gắn thẻ bằng cách khuyến khích các nhà nghiên cứu:

• Ghi chép lại quy trình gắn thẻ một cách cẩn thận, bao gồm các thông tin quan trọng như quy cách thẻ, nhiệt độ nước và loại thuốc gây mê được sử dụng.
• Cung cấp thông tin về bất kỳ tác động vật lý nào đến từ việc gắn thẻ, chẳng hạn như cá có biểu hiện viêm gần chổ gắn thẻ hay không.
• So sánh hành vi của cá được gắn thẻ và cá không được gắn thẻ trong suốt quá trình thí nghiệm.
• Lập báo cáo có bao nhiêu con cá được gắn thẻ và bao nhiêu con cá không được gắn thẻ đã chết trong suốt quá trình thí nghiệm.

Bằng cách báo cáo những thông tin này sẽ cho phép các nhà nghiên cứu xác định liệu thẻ có ảnh hưởng tiêu cực đến phúc lợi và khả năng sống sót của cá thử nghiệm của họ hay không và liệu có nên sử dụng dữ liệu từ cá được gắn thẻ để đưa ra giả định về những con cá không được gắn thẻ hay không.

"Kết quả của chúng tôi làm sáng tỏ một phương pháp đang trở nên phổ biến nhưng cần được cải thiện đáng kể để đảm bảo đây là một phương pháp an toàn cho cá mà nó cũng tạo ra những kết quả đáng tin cậy.

"Khi công nghệ gắn thẻ ngày càng rẻ và phức tạp hơn thì những chiếc thẻ sẽ tiếp tục trở thành sự lựa chọn phổ biến của các nhà khoa học nghiên cứu về cá nuôi. Mặc dù việc gắn thẻ có rất nhiều triển vọng nhưng nó cần được cải thiện đáng kể để bảo vệ lợi ích của cá được gắn thẻ trong nuôi trồng thủy sản.