Tìm Hiểu Tập Tính Con Dông

Phàm muốn nuôi một con vật gì, nhất là con vật đó xưa nay chỉ sống trong môi trường hoang dã bên ngoài, chưa từng thấy ai nuôi, mà ngay chính mình cũng chưa hiểu tí gì về cách sông của nó ra sao mà vẫn nuôi thì có khác gì làm... một việc cầu may, vì thành công hay không chưa thể biết chắc!

Chăn nuôi mà “liều” như vậy thì khó gặt hái được thành công như ý được. Tuy nhiên, nếu nuôi với mục đích học hỏi, rút tỉa kinh nghiệm như cách làm của những nhà động vật học bậc thầy trên thê giới thì lại là việc khác...

ngan ngỗng, trâu bò, heo ngựa.. được goi là gia cầm, gia súc mà nếu ta không am tường về tập tính sống của chúng như: môi trường sống ra sao, chuồng trại thế nào, thức ăn quen thuộc là gi., thì cũng chưa chắc nuôi chúng thành công!

Bằng chứng cho thấy chung quanh ta có rất nhiều người nuôi gia súc, gia cầm rất thành công, còn làm giàu nhờ chúng. Nhưng, có nhiều người cũng hăm hở xây chuồng lập trại, cũng dốc hết vốn liếng ra nuôi những con vật đó nhưng lại gặp hết thất bại này đến thất bại khác! Thế là số vốn liếng bỏ ra cứ... đội nón ra đi...

Quả thật, nhiều người rất thích chăn nuôi, nhưng cả đòi họ không nuôi thành công được con vật gì cho sinh lợi như những người chung quanh họ đã làm, nhờ đó mà họ có... nhà cao cửa rộng!

Có bao giờ chúng ta tự hỏi: Tại sao và nhờ đâu người ta nuôi thành công, còn mình toàn gặp thất bại? Có phải họ “có tay nuôi” còn mình “không có tay nuôi” như cách nói của một số người?

Thật ra, như quí vị đã biết, thành công hay thất bại trong việc chăn nuôi không phải do người “có tay nuôi” hay “không có tay nuôi”, vì trên đời này không ai là người “có tay nuôi” hoặc “không có tay nuôi”. Đây chỉ là cách nổi chống chế hoặc tự an ủi mình của một số người bị lâm cảnh chăn nuôi thất bại. Sự thật, người chăn nuôi thành công là người lúc nào cũng cố chịu khó học hỏi kinh nghiệm của những người đi trước, và gắng tìm hiểu kỹ về tập tính của con vật mình nuôi, để rồi từ đó có phương pháp nuôi chúng, dần dần thuần hóa chúng chịu sống theo môi trường sống mới theo ý của mình... Đây là chiếc chìa khóa nhiệm màu giúp cho người chăn nuôi dễ dàng mở rộng được cánh cửa thành công một cách dễ dàng.

Như quí vị đã biết, tất cả mọi giống loài sống trên trái đất này, mỗi giông đều có tập tính riêng, ít có giống nào giống với giống nào. Mỗi con vật đều có cá tính riêng, có môi trường sổng thích hợp riêng, thích khẩu với thức ăn riêng... Vì vậy, nuôi chúng mà không hiểu gì về những tập tính riêng tư đó của chúng thì coi như ta đã nắm chắc phần thất bại!

Việc tìm hiểu kỹ càng tập tính của các loài muông thú nói chung sẽ đem lại cho ta nhiều diều hiểu biết rất thú vị. Chẳng hạn như:

- Có những loài thích lấy đêm làm ngày. Nghĩa là ban ngày cúng cuộn mình trong hang hô"c hoặc tìm nơi yên tĩnh, vẳng lặng để ngủ, và chờ đêm tối mới lần mò đi kiếm ăn (Heo rừng, Nhím, Hươu Nai, chim Cú, Dơi...). Ngược lại, có nhiều loài có thói quen đi ngủ sớm như gà vịt, chim chóc...

- Có nhiều giống chim thú chỉ ăn mỗi loại thức ăn có nguồn gốc thực vật hay động vật, hoặc ăn tạp. Nhưng cũng có nhiều giống chỉ thích ăn các loại hột như lúa, kê, đậu, mệ, hột cải...

- Có loài thích sống đơn độc, có lãnh địa riêng. Nhưng cũng có nhiều giống thích sống có bầy đàn đông đảo.

- Có giống chịu sinh sản trong môi trường nuôi nhốt, trong khi nhiều giống khác chỉ sinh sản trong môi trường hoang dã bên ngoài mà thôi...

Đó là chưa nói đến nhiều điều hay ho, kỳ thú khác mà ta cần phải biết rõ về giống vật đang nuôi như cách phân biệt giới tính, tuổi động dục, cách sinh sản...

Xem thế đủ thấy việc tìm hiểu thấu đáo về tập tính của vật nuôi không phải là điều vô bổ.

Bây giờ, xin trở lại việc tìm hiểu tập tính của con Dông (Kỳ Nhông):

Môi trường sống của Dông

Môi trường sông thích hợp của con Dông là các động cát ven biển của các tỉnh dọc theo duyên hải miền Trung... Chính vì lẽ dó nên loài Dông sống có vùng nhất định, chứ không phải trong nước ta nơi nào cũng có chúng. Nói rõ ra, ở cấc tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, các tĩnh nằm dọc duyên hải miền Trung, và một số vùng thuộc miền Đông Nam bộ như Bà Rịa, Vũng Tàu., nơi có nhiều cánh đồng cát trắng mênh mông mới có Dông tập trung sinh sống.

Do sống trong môi trường đầy cát nên nhiều noi gọi chúng với tên khác: “Dông cát”. Những miền gió cát nầy gần như quanh năm có khí hậu khô ráo, ấm áp. Những nơi nầy thường vắng vẻ, yên tĩnh. Nếu có làng mạc cũng thưa thớt, ít người lai vãng.

Tính nhút nhát và hiền

Bản tính con Dông rất nhút nhát, vừa thấy động là chúng đã hoảng hốt cảnh giác, lo báo động cho nhau. Và khi thấy gặp nguy đến nơi, nhất là khi nhác thấy bóng người xuất hiện từ xa là chúng đã cắm đầu chạy thục mạng về hướng có hang Ổ của chúng.

Trời phú cho loài bò sát này (kể cả Kỳ Đà, Cắc Ké) có biệt tài chạy trên bộ rất nhanh. Con người dù có sải chân dài gần đến hai mét như vậy cũng không ai đủ tài chạy bắt kịp chúng. Nhờ vào tài chạy nhanh như gió đó mà Dông mới dám kéo nhau đi tìm mồi ở cách xa nơi hang ổ của chúng đến một vài trám mét hoặc xa hơn. Nếu có gặp biến chúng cũng dễ dàng thoát thân được về hang an toàn.

Nói về tính hiền lành của Dông thì ai cũng biết là chúng không hề cắn mổ ai, dù bắt chúng trên tay. Miệng Dông không có nọc độc. Ngay với đồng loại, tuy sống với bầy đàn đông đảo hàng trăm, hàng ngàn con, nhưng chúng không hề sinh sự với nhau, không rượt đuổi cắn xé nhau, và cũng không tranh giành thức ăn của nhau.

Chỉ trong trường hợp tranh giành con cái để phối giống thì những con đực mới lộ ra những cử chỉ sừng sộ ra oai với nhau để giành phần thắng mà thôi. Con nào oai phong hơn, hùng hổ hơn thì ở lại tiếp tụe ve vãn con cái, còn những anh chàng yếu sức khác thì tự động rút lui chứ không cần mổ nhau chí mạng như những giống loài khác.

Đào hang mà sống

Con Dông sống ở hang sâu và tự chứng dào lấy để ở. Miệng hang lộ hẳn trên cát, nhìn vào thấy liền. Chỉ một số ít hang không biết vô tình hay cố ý được các rễ cây hay bụi cỏ ngụy trang. Miệng hang Dông từa tựa như hang lươn, hang cua đồng, có đường kính lớn nhỏ bao nhiêu là còn tùy vào kích thước con Dông làm chủ hang đó.

Nói cách khác, miệng hang Dông chỉ vừa vặn cho thân mình nó chui lọt vào mà thôi. Hang Dông đào vào cát không theo chiều thẳng đứng mà hơi xiên, chiều sâu từ một đến hai mét. Phần cuối của hang được khoét rộng ra như hang của Kỳ Đà, dùng làm nơi ngủ nghỉ của nó.

Trong ngày, con Dông dành khoảng ba phần tư thờf gian để trú ẩn trong hang. Ban ngày, trong thời gian ra ngoài tìm mồi, thỉnh thoảng Dông cũng ghé về hang của nó.

Có biệt tài leo trèo

Ngoài tài chạy nhanh theo kiểu., ngựa phi nước dại ra, con Dông cũng được trời phú cho biệt tài leo trèo rất giỏi không thua gì Kỳ Đà, Cắc Ké. Trên đường chạy về hang ổ, nếu gặp biến Dông liền phóng tuốt lên cây. Và khi chúng đã ở trên cây thì ta không tài nào tóm dược chúng, nếu không có chó săn túc trực ở dưới.

Ở trên cây, Dông thoăn thoắt chuyền từ cành này sang cành khác. Nếu nhiều cây mọc gần nhau, có cành lá giao nhau, chúng sẽ chuyền từ cây này sang cây khác, thoáng chốc không ai còn thấy hình dạng nữa, mất hút lúc nào không hay.

Cũng xin được nói thêm, Dông thích leo trèo trên cây không phải chỉ để trốn tránh kẻ thù mà còn để tìm thức ăn nữa. Thức ăn trên cây ngoài hoa, trái ra còn có nhiều côn trùng, sâu bọ, trứng chim, chim non…vốn là thức ăn ngon bổ mà Dông rất ưa thích.

Biết thay đổi màu da

Cũng giống như Kỳ Đà, Cắc Ké, con Dông cũng có biệt tài thay đổi màu da dể phù hợp với môi trường mà nó đang sống. Với màu da màu nâu sẫm bình thường con Dông chạy trốn cát gần như tiệp màu, người nào tinh mắt mới nhận ra được. Thế nhưng, khi gặp biến phải leo lên cây chẳng hạn, màu da nó nhanh chóng biến thành xanh giông như màu lá. Hoặc biến thành màu nâu khi bám vào thân cây khô...

Chính nhờ có biệt tài thay đổi màu da kịp lúc như vậy nên Dông mới tránh được sự phát hiện của kẻ thù, cũng như tiện lợi trong khi săn. mồi.

Ngoài ra, nhữíig khi nổi giận sửng cồ với đối thủ, và kể cả lúc làm mẽ với con cái để làm việc truyền giông, da Dông đực đang từ mầu nâu xám chuyển sang các màu đỏ, tím, lam, trong khi cổ họng nó phồng to ra và ửng đỏ như loài Cắc Kè hoa vậy.

Với sắc da nhiều màu như vậy, trông con Dông đực oai vệ và đẹp quá chừng..

Có tài nhịn ăn lâu ngày

Cũng giống như nhiều loài bò sát khác, con Dông cũng có biệt tài nhịn ăn, nhịn uống lâu ngày mà không chết. Trong đời sống hoang dã bên ngoài, gặp những ngày thời tiết quá khắc nghiệt như mưa bão, lụt lội hoặc giá rét... Dông chỉ biết thu mình trong hang chịu đói khát, vì không thể ra ngoài kiếm ăn được mà vẫn sống khỏe.

Nhiều người nuôi Dông, lắm khi bận việc đành tạm ngưng cung cấp thức ăn nước uống cho chúng suốt năm bảy ngày, nhưng chẳng... hao hớt một con nào. Tuy nhiên những con vật bị bỏ đói lâu ngày nầy thế nào cũng bị giảm cân.

Không thích tắm

Con Dông thích sông trong môi trường khô ráo không ẩm ướt, nhất là không có nước tù đọng. Hang ổ của nó mà trũng nước, nó sẽ bỏ hang mà đi. Đó là điều người nuôi Dông nào cũng cần phải biết dể chọn cuộc đất làm chuồng trại nuôi chúng. Dông không thích tắm, mặc dầu chúng cũng biết bơi lội như Kỳ Đà vậy. Chỉ trong mùa nắng hạn, mỗi ngày nên phun nước vài lần trên mặt cát dể tạo độ ẩm trong chuồng nuôi Dông.

Uống ít nước

Con Dông ít uống nước, nhất là trong mùa mưa. Lượng nước có trong thức ăn rau củ quả hằng ngày ta cung cấp cho chúng có lẽ vừa đủ cho nhu cầu uống nước của loài bò sát nầy (?) Nhiều người nuôi Dông thử không cho chúng uông nước trong một thời gian khá dài mà đàn Dông vẫn không bị ảnh hưởng gì đến sức khỏe cả. Dù biết vậy, trong chuồng nuôi Dông ta nên dặt những vật chứa nước sạch cho Dông uống.

Giờ giấc ăn uống

Trong những ngày nắng ráo, con Dông chỉ chịu chui ra khỏi hang để đi tìm mồi vào lúc mặt trời đã lên cao (khoảng 8-9 giờ sáng) và trở về hang lúc xế trưa. Trời đang nắng mà trở nên âm u, dù đang trưa bụng còn đói Dông cũng chạy nhanh về hang trú ẩn.

Trong mùa mưa bão, hễ lúc trời quang mây tạnh thì Dông ra khỏi hang đi kiếm ăn. Nhưng, bên ngoài trời chuyển mưa hoặc đang mưa, Dông đành chịu đói mà nằm trong ổ.

Ban đêm dù tốt trời, Dông vẫn không ra khỏi hang đi tìm mồi.