Bảo vệ thực vật theo phương pháp tự nhiên - Phần 19

Phần 19 - Bệnh hại các loại cây họ cải

I/ Nhóm bệnh do nấm

1/ Đốm vòng

Nhận biết:

- Vết bệnh trên lá lúc đầu là những đốm nhỏ màu vàng về sau lan rộng có màu đen với nhiều vòng đồng tâm có đường kính từ 1-1,5 cm thậm chí 5cm

- Trên bề mặt vết bệnh có bao phủ lớp nấm mốc đen

- Trên cuống và vỏ hạt vết bệnh là những đốm hoại tử hình bầu dục và có thể lan rộng vào bên trong làm hạt teo lép, nhăn nheo

Điều kiện phát triển:

- Nấm truyền qua hạt giống

- Tồn tại trên tàn dư gây bệnh

- Bào tử lan truyền qua gió mưa và nước tưới, cơ giới

- Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm ướt. Nhiệt độ tối thích là 25 - 30 độ C.

Phòng ngừa:

- Sử dụng hạt giống sạch bệnh

- Xử lý hạt giống bằng nước nóng hoặc tro bếp trước khi gieo

- Chọn ruộng thoát nước

- Tránh tưới nước quá mức

- Có thể pha chế boocdo để phun khi bệnh phát triển mạnh

2/ Bệnh sương mai

Nhận biết:

- Vết bệnh lúc đầu là những chấm nhỏ không màu hoặc màu xanh nhạt sau loang rộng có hình tròn, đa giác hoặc hình bất định và chuyển xanh vàng đến nâu nhạt

- Mặt trên lá chỗ sinh ra bào tử có vêt hoại màu nâu sẫm thì tương ứng với nó ở mặt dưới lá là một lớp mốc mịn trắng như sương.

- Trên bề mặt của cải bắp, cải bao nấm bệnh gây ra những đốm lõm đen có kích thước tới 2cm. Trên su lơ có những sọc nâu đậm bên trong

Điều kiện phát triển:

- Là nấm chuyên tính

- Bào tử nấm lan truyền đi rất xa bằng mưa gió

- Mưa ẩm ướt kéo dài là điều kiện lý tưởng để bệnh phát triển

- Bệnh phát triển nhanh khi Nhiệt độ ban đêm 10-15 độ C và hạn chế nhièu khi nhiệt độ đêm >24 độ C

Phòng ngừa:

- Chọn giống kháng, chống chịu

- Xử lý hạt giống trước gieo

- Thu dọn tàn dư nhiễm bệnh để ủ phân nóng

- Bón phân cân đối để tạo cây khỏe

3/ Bệnh héo vàng

Nhận biết:

- Phần trên ngọn héo vào ban ngày và hồi phục vào ban đêm. Quá trình này có thể diễn biến từ 5-7 ngày có khi 10 ngày cho đến khi cây héo rũ không hồi phục được

- Lá phía dưới héo vàng lan dàn lên tầng ngọn

- Bó mạch thân cây thâm lại có màu nâu khô, không có dịch nhày

- Gốc cây thâm đen co lớp nấm xốp màu trắng xỉn bao phủ.

Điều kiện phát triển:

- Thời tiết nóng ẩm thuận cho bệnh phát triển

- Bệnh nặng nhất trên đất cát , chua

- Nấm sinh ra trong đất và có thể bảo tồn nhiều năm trong đất mà không cần có cây ký chủ

Phòng ngừa:

- Dùng giống kháng

- Cải thiện độ chua của đất

- Sử dụng phân ủ nóng

- Làm sạch dụng cụ tránh lây lan

- Luân canh cây trồng rất có hiệu quả, hoặc xử lý ngâm ruộng, phơi ải để diệt bệnh

4/ Thối hạch (mốc trắng)

Nhận biết:

- Trên đồng rải rác một số cây bệnh héo đột ngột liên tục. Cây héo từng bên, lúc đầu không vàng nhưng sau khi héo toàn lá khô vàng

- Trên gốc thân sát mặt đất có phủ một lớp nấm dày trắng xốp gây ra hiện tượng thối vỏ thân, gốc và có nhiều hạch nấm hình tròn như hạt cải lúc đầu màu trắng sau chuyển mầu nâu.

- Quả hoặc cành tiếp giáp với đất cũng có thể nhiễm bệnh

- Bó mạch thân không bị thâm đen.

Điều kiện phát triển:

- Nấm có phổ ký chủ cực rộng

- Bảo tồn trên tàn dư cây trồng. Khi bảo tồn dạng hạch, nấm ở trạng thái ngủ nghỉ

- T0 cao và ẩm độ cao thuận lợi cho bệnh phát triển

Phòng ngừa:

- Chỉ bón phân ủ nóng để loại trừ các bào tử nấm

- Cày sâu, phơi ải, ngâm nước trong ruộng để diệt hạch nấm

- Có thể xử lý đất bằng nấm đối kháng

- Thu dọn tàn dư và đưa vào ủ phân nóng

5/ Lở cổ rễ

Nhận biết:

- Lúc đầu vết bệnh chỉ là một chấm nhỏ màu đen ở gốc thân, cổ rễ sau lan rộng rất nhanh bao bọc xung quanh cổ rễ

- Rễ, cổ rễ, và gốc thân sát mặt đát bị thâm đen, thối mục có màu nâu đen ẩm ướt hoặc hơi khô

- Cổ rễ teo tóp, bộ phận lá thân héo rũ, tuy vẫn còn màu xanh. Sau 5-6 ngày cây bị héo rũ, đổ gục chết lụi hàng loạt trên ruộng

- Khi trời ẩm ướt, vết bệnh có các bào tử nấm màu trắng hồng, hoặc trắng xám hoặc nâu nhạt tùy từng chủng nấm hại

Điều kiện phát triển:

- Phát triển mạnh trong điều kiện A0 cvao, mưa nhiều, đất ẩm, Độ ấm 18- 25 độ C.

- Phá hại nặng trên ruộng ứ đọng nước, đất thịt nặng, chặt bí dễ đóng váng sau mưa

- Nguồn bệnh tồn tại lâu dài trong đất ruộng và sống hoại sinh trong tàn dư cây trồng

- Hạt giống cũng có thể bảo tồn nguồn bệnh

Phòng ngừa:

- Luân canh với lúa nước là tốt nhất

- Ruộng thoát nước tốt

- Đất phải khử trùng tốt trước khi gieo trồng (dùng nấm đói kháng)

- Xử lý hạt giống trước khi gieo

- Đảm bảo ruộng thông thoáng

---

(Tài liệu tham khảo cho nông dân sản xuất hữu cơ)

Dựa trên tài liệu canh tác tự nhiên của Zimbabue