Bón phân đúng lúc, đúng cách

Những năm gần đây, các cơ quan chức năng cũng như các nhà khoa học trong nước đều khuyến cáo người dân sử dụng phân bón giảm lượng nhưng tăng hiệu quả và giảm thất thoát giảm thất thoát.

(Diễn giả: GS.TS Nguyễn Bảo Vệ, Trường ĐH Cần Thơ; PGS.TS Mai Thành Phụng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, ThS. Phan Văn Tâm, Cty Phân bón Bình Điền)

Do nhu cầu dinh dưỡng của cây thay đổi qua từng thời kỳ sinh trưởng, kèm theo đó là ảnh hưởng của các yếu tố về môi trường nên việc sử dụng phân bón sao cho đúng lúc, đúng cách vẫn chưa được bà con thực hiện chính xác.

Bổ sung dinh dưỡng đúng lúc

Thời điểm sử dụng phân bón để bổ sung thêm dưỡng chất cho cây trồng đã được các nhà khoa học nghiên cứu trong thời gian dài và đã đi đến kết luận về thời điểm thích hợp nhất khi bón phân.

Đối với cây ăn trái, sau khi sử dụng dưỡng chất để tạo trái thì thời gian sau khi thu hoạch là lúc cây cần phải được bổ sung thêm dinh dưỡng. Bấy giờ, cây cần nhiều cả đạm, lân và kali để có thể hồi phục cũng như tích trữ cho đợt trái tiếp theo.

Giai đoạn tiếp theo là khi nảy mầm hoa, cây cần ít đạm, nhiều lân để kích thích việc ra hoa, kết trái. Khi đã đậu trái thì cần chú trọng bổ sung thêm kali, phục vụ cho việc nuôi trái của cây. Với các cây có thời gian nuôi trái dài như cam, quýt, bưởi thì lượng phân cần chia ra dùng làm nhiều đợt.

Với lúa, thông dụng nhất hiện nay là bón phân vào 3 đợt. Đợt đầu tiên là 8 - 10 ngày sau khi gieo hạt. Vì dưỡng chất tích trữ trong hạt chỉ đủ để sử dụng trong 11 ngày, nên sau đó, cây con bắt buộc phải lấy dưỡng chất từ bên ngoài.

Giai đoạn này cây con cần nhiều đạm và lân. Với đồng ruộng có vùi rơm rạ thì đạm đã bị vi sinh vật sử dụng nên cần tăng cường thêm, sau khi phân hủy hết thì đạm sẽ được trả lại vào đất. Kali lúc này chưa quan trọng cho cây, kết hợp với đất nhiều kali, có thể tạm cung cấp cho cây giai đoạn đầu.

Đợt thứ hai vào 18 - 22 ngày sau gieo, là thời điểm phát triển chồi, cây cần nhiều đạm và lân. Đợt cuối là đón đòng, khi tim đèn xuất hiện; lúc này lúa cần dưỡng chất để thụ tinh, tạo bông lúa to, nhiều hạt. Đây là thời điểm quyết định đến năng suất cần chú ý, tránh bón phân trễ.

Bổ sung dinh dưỡng đúng cách

Bón phân đúng cách chính là nâng cao hiệu quả, chống thất thoát và giúp cây trồng hấp thu được tối đa lượng phân. Vấn đề này phụ thuộc nhiều yếu tố trong đó 3 yếu tố chính là đấy, cây và loại phân.

Nguyên tắc đầu tiên là trước khi bón phân phải đưa cây nói chung và rễ cây nói riêng vào trạng thái sẵn sàng hút dinh dưỡng. Nếu cây bị bệnh hại, tổn thương hay đang phải chống chịu với điều kiện môi trường thì phải giải quyết các vấn đề gây ảnh hưởng xấu đến khả năng hấp thụ.

Đặc biệt với các vùng đất phèn thì phải thực hiện ém phèn, hạn chế cố định lân; cũng như tiến hành rửa mặn đối với đất nhiễm mặn. Trên những vùng đất cát, khả năng rửa trôi phân bón cao thì nên chia phân ra làm nhiều lần để sử dụng, có thể 4 đợt bón, cũng như tăng thêm lượng phân. Ngược lại với đất nhiều sét thì có thể giảm số lần bón.

Cây ăn trái có bộ rễ lớn, chiếm vùng rộng, thường tán cây vươn xa đến đâu thì rễ non cũng phát triển đến đó. Do đó khi bón phải tiến hành băm đất, rắc phân, lấp đất, tưới nước trong phạm vi của rễ, quanh tán cây. Với những vườn đất không bằng phẳng thì rắc nhiều phân ở phía đất cao, ít ở nơi thấp; khi rửa trôi xảy ra sẽ dàn đều phân ra.

Tương tự như vậy, trên ruộng lúa cũng nên thực hiện bón ít ở những nơi trũng. Điều cần thiết là cần tính toán chỗ ít, chỗ nhiều ngay từ ban đầu và lên phương án sử dụng máy mọc hoặc rải tay sao cho đều trên ruộng. Biện pháp bón phân vá áo, tăng thêm lượng phân ở chỗ lúa xấu và giảm lượng phân ở chỗ lúa tốt cũng được khuyến cáo sử dụng để tạo độ đồng đều cho cây.

2 loại phân bón gốc và phân bón lá cũng có cách thức sử dụng khác nhau. Phân bón gốc do cần phải tan trong nước nên đòi hỏi đồng ruộng phải xăm xắp nước; 3 - 5 cm là tốt nhất, ít hơn thì khả năng hòa tan phân sẽ kém và nhiều hơn thì phân sẽ bị loãng, dễ dàng bị thất thoát.

Trong khi đó, phân bón lá đi vào lá qua khí khổng nên khi sử dụng vào buổi sáng hoặc chiều sẽ đem lại hiệu quả tối ưu, đặc biệt không sử dụng buổi trưa khi khí khổng lá đóng kín. Ngoài ra cần phải tránh những lúc trời âm u, sắp mưa, có khả năng bị rửa trôi cao.

Một yếu tố mang tính cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng là trước khi sử dụng bất kì loại phân nào, người dân cần đọc kĩ hướng dẫn trên bao bì để nắm rõ loại phân, liều lượng, cách thức và hiệu quả sử dụng.

Các loại phân chuyên dùng được SX riêng cho từng loại cây để dùng vào những thời điểm sinh trưởng trên những vùng đất cụ thể có công thức tối ưu cho từng đối tượng khác nhau, sử dụng sai sản phẩm sẽ không đem lại lợi ích như mong đợi.