Để nuôi tôm thâm canh hiệu quả bền vững

Những năm qua, ngành nuôi tôm nước ta đã phát triển phương thức nuôi tôm thâm canh nên tăng được sản lượng, mở ra khả năng tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, để phát triển theo hướng hiệu quả và bền vững cần thêm những giải pháp đồng bộ.

Tham quan mô hình nuôi tôm của Công ty Trúc Anh tại Bạc Liêu     Ảnh: PTC 

Đó là những chia sẻ của các đại biểu tại Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp chủ đề: “Phát triển nuôi tôm thâm canh đạt hiệu quả cao và bền vững” do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở NN&PTNT Bạc Liêu tổ chức ngày 4/5 vừa qua.

Tiềm năng

Nuôi thâm canh thả tôm giống mật độ 50 - 80 con/m2, một năm nuôi 2 vụ, năng suất 30 - 50 tấn/ha. Nuôi siêu thâm canh, thả giống mật độ 200 - 230 con/m2, một năm nuôi 3 vụ cho năng suất 100 - 120 tấn/ha.

Tổng cục Thủy sản cho biết, tôm thẻ chân trắng nuôi siêu thâm canh, thâm canh và bán thâm canh chiếm 99% diện tích nuôi loại tôm này và chỉ có 1% nuôi quảng canh. Trái lại, tôm sú nuôi quảng canh cải tiến là chủ yếu, chiếm 98%, còn nuôi thâm canh và bán thâm canh chỉ 2%.

Nhiều hộ nông dân nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh đạt hiệu quả cao. Như ông Lâm Văn Linh, tại Vĩnh Trạch Đông, TP Bạc Liêu qua quá trình vừa làm vừa tìm hiểu, thăm quan, học hỏi những hộ nuôi thành công trong nước và nước ngoài; năm 2016, vụ 1 ông thả nuôi tôm sú 34 ao/8 ha (tập trung thả tháng 5 dương lịch), vụ 2 thả nuôi tôm thẻ chân trắng 34 ao/8 ha (thả rải vụ, bắt đầu từ tháng 11 dương lịch). Đến thời điểm 15/4/2017, ông thu hoạch đạt tổng cộng 61 tấn (trong đó, tôm sú loại 40 con/kg đạt 8 tấn, loại 30 con/kg đạt 26 tấn và 27 tấn tôm thẻ chân trắng (cỡ 40 con/kg đạt 11 tấn và 16 tấn tôm thẻ loại 50 con/kg), hiện tại còn 4 ao tôm thẻ chân trắng 3 tháng, trọng lượng trung bình 80 con/kg, ước sản lượng khoảng 7 tấn. Với lượng tôm đã thu hoạch sau khi hạch toán, trừ chi phí đầu tư ông lãi 4 tỷ 500 triệu đồng. 

Ông Nguyễn Hữu Chánh ở thị trấn Cái Đôi Vàm (huyện Phú Tân, Cà Mau) có ao rộng 5.400 m2, nuôi 103 ngày, tôm lớn đạt 60 con/kg, thu hoạch được 16 tấn, tổng doanh thu 1,9 tỷ đồng, lợi nhuận hơn 900 triệu đồng. Ông Trần Văn Khen ở xã Tân Hưng (huyện Cái Nước, Cà Mau) với ao nuôi rộng 1.800 m2, sau 85 ngày tôm đạt 52 con/kg, thu hoạch 9 tấn, tổng doanh thu 1,2 tỷ đồng, lợi nhuận hơn 600 triệu đồng. Tỉnh Sóc Trăng có HTX Hưng Phú ở xã An Thạnh 3 (Cù Lao Dung) nuôi ao rộng 1.200 m2,  sau một vụ lời 220 triệu đồng... Những hộ trên áp dụng phương thức nuôi tôm siêu thâm canh 2 giai đoạn của Công ty TNHH SX&TM Trúc Anh. Tôm giống được ương nuôi trong ao với quy trình chăm sóc đặc biệt, sau 20 - 25 ngày, khi lớn và cứng cáp mới đưa ra ao nuôi nên hạn chế được tình trạng tôm chết sớm. Quy trình này không sử dụng kháng sinh, hóa chất mà chỉ sử dụng vi sinh, chế phẩm sinh học và tái sử dụng nguồn nước nên đảm bảo an toàn cả con tôm lẫn môi trường. Đặc biệt, Công ty Trúc Anh đã nghiên cứu thay thế nhà màng bằng nhà lưới, giảm được chi phí đầu tư. Chi phí đầu tư nuôi tôm siêu thâm canh bằng nhà màng lên tới 10 tỷ đồng/ha; còn đầu tư nuôi tôm siêu thâm canh 2 giai đoạn bằng nhà lưới chỉ 1,1 tỷ đồng/ha. Do đó, không chỉ doanh nghiệp, trang trại lớn mà nông hộ cũng có thể nuôi tôm siêu thâm canh.

Thách thức và đòi hỏi

Bên cạnh những thuận lợi và giá trị nuôi tôm mang lại, phát triển nuôi tôm thâm canh hiện còn gặp không ít những khó khăn. Như: Chất lượng tôm giống, giá thành sản xuất tôm còn cao; tình trạng lạm dụng thuốc, hóa chất, bơm chích tạp chất vào tôm còn xảy ra ở các cơ sở nuôi và chế biến nhỏ lẻ ảnh hưởng xấu đến uy tín và sản phẩm tôm Việt Nam; Phần lớn hạ tầng vùng nuôi chưa đảm bảo; Công nghệ vùng nuôi tôm quảng canh hiện đang rất hạn chế chưa được quan tâm đầu tư, năng suất, hiệu quả chưa cao; Nền sản xuất manh mún, nhiều cơ sở nuôi nhỏ lẻ, chưa tạo thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung; Công tác quan trắc, cảnh báo môi trường và dịch bệnh phục vụ nuôi tôm nhiều địa phương còn thiếu hoặc hoạt động chưa hiệu quả…

Mặt khác, chưa có giải pháp an toàn sinh học triệt để ở các trại giống, cũng như các vùng nuôi để ngăn ngừa, giảm rủi ro và tiến tới loại bỏ dịch bệnh, vì vậy dịch bệnh xảy ra liên tục (hàng năm có khoảng 15 - 20% diện tích bị thiệt hại bởi dịch bệnh). Bên cạnh đó, còn nhiều thách thức trong quản lý như các biện pháp quản lý chất lượng con giống, vật tư đầu vào. Đây là thách thức rất lớn, ảnh hưởng mạnh tới truy xuất nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Quản lý môi trường, giám sát và cảnh báo dịch bệnh cũng chưa chuyên nghiệp, hiệu quả và thiếu những biện pháp cần thiết để giảm tác hại đối với sản xuất…

Ông Kim Văn Tiêu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đề nghị: Bộ NN&PTNT cần tiếp tục chỉ đạo, quản lý sát sao chất lượng tôm giống, chế phẩm sinh học, thuốc kháng sinh, sản phẩm xử lý cải tạo môi trường trong nuôi trồng thủy sản. Cần tập trung xây dựng các mô hình có hiệu quả cao và bền vững, nuôi tôm an toàn thực phẩm, không sử dụng kháng sinh, hóa chất và tổ chức nhân rộng mô hình. Tăng cường tổ chức đưa nông dân đi thăm quan thực tế; Đẩy mạnh đào tạo tập huấn, chuyển giao kỹ thuật nuôi tôm hiệu quả bền vững cho người dân. Cùng đó, các hộ dân cần mạnh dạn áp dụng các tiến bộ kỹ thuật; Tăng cường liên kết trong sản xuất, không nên làm nhỏ lẻ, manh mún.

 >> Hiện, cả nước có hơn 2.300 cơ sở sản xuất giống tôm nước lợ (trong đó khoảng hơn 1.800 cơ sở tôm sú và trên 500 cơ sở tôm thẻ chân trắng); khoảng 400 cơ sở sản xuất, nhập khẩu thức ăn, sản phẩm xử lý cải tạo môi trường dùng trong nuôi trồng thủy sản; khoảng 350 cơ sở chuyên và không chuyên chế biến tôm với công suất trên 1,4 triệu tấn/năm.