Đục cơ trên tôm và những cách phòng ngừa

Dấu hiệu chung của bệnh hoại tử cơ IMNV

(a) Tôm thẻ chân trắng nuôi từ một ổ dịch tự nhiên, biểu hiện mức độ hoại tử cơ xương khác nhau, có thể nhìn thấy vùng bụng biến sang màu trắng đục.

(b) Tôm thẻ chân trắng sạch bệnh SPF thực nghiệm tiêm vi thể virút (virion) IMN thuần khiết.

Tôm ở phía trên thể hiện rõ dấu hiệu hoại tử cơ dọc theo bụng, đặc biệt rõ là đốt bụng thứ sáu (mũi tên). Tôm ở phía dưới là con tôm bình thường, từ bể đối chứng âm tính, chỉ tiêm muối vô trùng 2%.

Đục cơ do bệnh

Ở vùng nuôi tôm có độ mặn tương đối cao (25 – 35‰), khi nước ao bị ô nhiễm, ở một số con tôm trên cơ thể chuyển sang trắng đục.

Nguyên nhân gây bệnh là do vi bào tử trùng (Microsporidian).

Ngoài ra, tôm nhiễm virus IMNV (Infectiuos Myonecrosis Virus) cơ thể cũng chuyển sang trắng đục.

Các điểm hoại tử nhỏ bắt đầu ở phần đuôi rồi lan dần ra toàn thân.

Tỷ lệ chết khá cao trong thời gian dài (40 – 70%).

Cho đến nay vẫn chưa có biện pháp chữa trị mà chủ yếu vẫn áp dụng phòng bệnh tổng hợp như không dùng tôm bố mẹ nhiễm bệnh trong các trại giống, loại bỏ những tôm bệnh ra khỏi ao nuôi và làm tốt công tác cải tạo và quản lý tốt môi trường ao.

Đục cơ do nhiệt độ

Hiện tượng này xảy ra khi nhấc nhá (sàng, vó) lên khỏi mặt nước để kiểm tra sức ăn của tôm (vào ban ngày).

Tôm trong nhá, vó sẽ nhảy lên búng mạnh, gặp nhiệt độ cao, một số con bị cong thân. Đuôi uốn cong chạm đến phần giáp ngực, phần cơ chạy dọc cơ thể sẽ trở nên trắng đục.

Khi thả trở lại ao, số lượng tôm cong thân sẽ chết vì không tự duỗi thẳng lại được.

Tương tự, khi sử dụng chài tôm kiểm tra lúc nắng nóng, lượng tôm đục cơ và cong thân cũng xảy ra nhiều. Biện pháp để hạn chế hiện tượng này là không sử dụng nhá, vó để kiểm tra tôm trong ao khi thời tiết nắng nóng.

Hiện tượng tôm cong thân cũng thường xảy ra khi người nuôi tắt tất cả quạt khí rồi sau đó bật quạt chạy trở lại làm tôm bị “giật mình”, nhiều con sẽ nhảy lên mặt nước tạo thành “làn sóng” chạy dọc theo ao.

Một số tôm khi nhảy lên mặt nước sẽ bị cong thân khi tiếp xúc không khí và chuyển sang trắng cơ. Hiện tượng này thường xảy ra vào nửa đêm khi tôm đạt kích cỡ 10 g/con trở lên.

Do vậy người nuôi không chú ý đến hiện tượng này và đến ngày hôm sau mới phát hiện có tôm chết trong ao.

Hiện tượng này thường xảy ra khi thời tiết có nhiệt độ cao và trong ao có tảo giáp phát triển. Mật độ tảo giáp cao làm nước có màu nâu đỏ và tôm yếu đi. Biện pháp hạn chế, người nuôi không nên tắt hết tất cả quạt khí vì bất cứ lý do gì mà nên duy trì hoạt động ít nhất một dàn quạt, kể cả khi cho tôm ăn.

Đục cơ do chuyển ao

Khi kéo lưới để bắt tôm cho mục đích thu tỉa hay chuyển sang ao mới, một số tôm sẽ bị sốc, một phần hay toàn bộ cơ thịt của nó sẽ bị trắng đục, hoặc thỉnh thoảng có sự pha lẫn giữa màu trắng và màu tối khác thường, như màu cam hoặc đỏ hồng.

Hầu hết tôm có màu khác thường này sẽ chết sau thời gian ngắn.

Những con khác bị nhẹ nếu có hồi phục thì cũng mất vài ngày màu sắc cơ thể mới trở lại bình thường. Biện pháp tốt nhất cần kiểm tra sức khỏe của tôm trước khi chuyển sang ao mới.

Nếu bắt đầu chuyển tôm mà phát hiện thấy một vài con chuyển sang trắng đục thì nên tạm dừng. Nước dùng vận chuyển tôm phải ở nhiệt độ 24 – 250C và hàm lượng ôxy cao (5 mg/l trở lên).

Đục cơ do ôxy thấp

Lượng ôxy trong nước ao nuôi sẽ thấp nếu không lắp đủ các dàn quạt khí tương ứng trọng lượng tôm trong ao.

Theo kinh nghiệm, mỗi mã lực (HP) máy quạt nước sẽ cung cấp đủ ôxy cho 400 – 500 kg TTCT. Người nuôi nên tính số lượng dàn quạt nước vừa đủ cung cấp ôxy cho lượng tôm có trong ao.

Ngoài ra, vị trí đặt dàn quạt nước cũng rất quan trọng, lắp đặt các dàn quạt nước đúng vị trí sẽ tạo được dòng chảy quy tụ chất thải vào giữa ao, làm đáy ao luôn sạch, đồng thời hàm lượng ôxy được khuyếch tán vào mọi vị trí trong ao, nhất là giữa ao, nơi diễn ra sự phân huỷ các chất hữu cơ được tích tụ từ xác tảo tàn và thức ăn dư thừa.

Quá trình phân hủy các chất hữu cơ tăng lên trong suốt vụ nuôi và đây là nguyên nhân làm lượng ôxy hòa tan trong nước giảm xuống thấp.

Chất thải hữu cơ tích tụ trong ao sẽ được vi khuẩn phân hủy và hoạt động sống của chúng cũng cần một lượng lớn ôxy.

Khi trời có nhiều mây mù hoặc mưa vài ngày liên tục, tảo sẽ không thể quang hợp tốt và sẽ không tạo ra nhiều ôxy.

Trong khi đó, mọi sinh vật sống trong ao (bao gồm tôm, tảo và vi sinh vật) đều sử dụng ôxy.

Ôxy hoà tan trong nước không đều và rất thấp ở giữa ao, nhất là những ao không có sự trao đổi nước thường xuyên và thả tôm mật độ cao.

Khi có nhiều tôm, người nuôi phải cung cấp nhiều thức ăn và màu nước ao sẽ đậm vì tảo phát triển dày đặc.

Nếu ôxy trong ao tôm từ 4 mg/l trở lên, cơ thể TTCT có màu sáng bình thường; những ao nuôi mật độ cao và ôxy hòa tan thấp thì tôm sẽ bị stress và cơ thể sẽ có xu hướng chuyển thành màu trắng hay mờ đục.

Khi hàm lượng ôxy xuống thấp 1,7 ppm thì tôm sẽ bơi lên mặt nước (tôm nổi đầu) và hầu hết sẽ chết khi lột xác.

Hiện tượng này đã được chứng minh ở phòng thí nghiệm Aquaculture Business Research Center của Đại học Kasetsart, Thái Lan.

Vậy, để phòng ngừa đục cơ trên tôm nuôi, cần luôn duy trì quạt nước cung cấp đủ hàm lượng ôxy hòa tan cho ao nuôi, giúp tôm hô hấp tốt và phát triển nhanh.

>> Nguyên nhân gây đục cơ ở TTCT do bệnh lý hoặc các thao tác khác gây ra. Do vậy, khi phát hiện tôm bị đục cơ, người nuôi cần căn cứ vào các trường hợp cụ thể để có biện pháp phòng trị kịp thời.

Tags: con tom, nuoi tom, thuy san, nuoi trong thuy san, ao nuoi tom, che pham sinh hoc, benh duc co, benh tren tom