Kỹ Thuật Trồng Xen Canh Đậu Xanh Và Sắn

(Trung tâm Tin học Bộ NN&PTNT)

Đậu xanh (Viganaradata L.) là cây họ đậu được trồng lâu đời ở nước ta, là cây thực phẩm chủ yếu dùng lấy hạt được sử dụng làm thức ăn cho người và gia súc. Trong hạt đậu xanh còn chứa rất nhiều chất khoáng, vitamin, protein... Thân cây đậu xanh dùng làm phân hữu cơ góp phần cải tạo đất, tăng độ phì trong điều kiện xen canh, luân canh. Hiện nay, hạt đậu xanh tiêu thụ rất mạnh ở các nước như Đài Loan, Philippin, Ấn Độ, Thái Lan... và nhất là ở nước ta. Đối với khu vực Duyên hải Nam Trung bộ (DHNTB), diện tích cây đậu xanh hàng năm khoảng 10.000 ha.

Trong sản xuất thường sử dụng giống HL89-E3, V94-208, NTB01. Mặc dù, diện tích sản xuất cây đậu xanh ở các tỉnh DH miền Trung và Tây Nguyên không thể so sánh với cây lạc và đậu tương, tuy nhiên đậu xanh cũng là cây thực phẩm đem lại hiệu quả kinh tế cao. Năng suất đậu xanh bình quân toàn vùng đạt khoảng 12 - 13 tạ/ha bằng các giống chủ lực là HL89-E3 và V94-208. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của Viện KHKT Nông nghiệp DHNTB cho thấy năng suất giống đậu xanh có triển vọng (NTB01, ĐX05, VC6148B, ĐX03, VC5734A...) trồng thâm canh trong vụ HT đều đạt 20 – 23 tạ/ha, có thời gian sinh trưởng 70 - 75 ngày. Các giống trên phù hợp cho việc trồng xen canh, luân canh phục vụ canh tác sắn bền vững và cho việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ nhằm tăng hiệu quả kinh tế.

Giống sắn KM94 được chọn ra từ tập đoàn giống nhập nội từ CIAT/Thái Lan trong bộ giống khảo nghiệm liên á năm 1990, được Bộ Nông nghiệp & PTNT công nhận giống quốc gia vào năm 1996. Giống này đang được khuyến cáo ở các tỉnh Tây Nguyên và miền Trung. Năng suất đạt được ở mô hình trình diễn tại tỉnh Gia Lai là 35 tấn/ha (cao hơn 10 -12 tấn so với một số giống sắn đang sử dụng ở địa phương), một số mô hình trồng tại Bình Định đạt 50 - 60 tấn/ha.

* Đặc điểm giống:

- Thân xanh, hơi cong, ngọn tím, không hoặc chỉ phân 1 cành thấp.

- Giống có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, nhiễm nhẹ bệnh cháy lá.

- Tiềm năng năng suất củ tươi: 30 - 50 tấn/ha.

- Hàm lượng tinh bột: 29 - 31%.

- Tỷ lệ chất khô: 39 - 42%.

- Thời gian thu hoạch: 10 - 12 tháng.

Hiện nay ngoài sản xuất còn có các giống như KM95, KM140-2, KM60, H34 ... có tiềm năng năng suất cao.

Sắn là cây hàng năm, giai đoạn sinh trưởng ban đầu của cây sắn rất chậm, vì vậy để nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ đất, nên ở những vùng có điều kiện nên trồng xen cây họ đậu với cây sắn như đậu xanh, đậu đen, lạc... Trồng xen tăng thu nhập lên từ 1 - 2 lần so với trồng thuần. Hơn nữa, cây họ đậu lại có khả năng cố định đạm tự do trong không khí thành đạm dễ tiêu trong đất, có khả năng cải tạo đất rất tốt.

* Thời vụ gieo trồng:

- Vụ hè thu: Đối với vùng Tây Nguyên trồng sắn vào khoảng cuối tháng 4 và trồng xen cây đậu xanh sau đó 15 – 20 ngày (gieo trong vụ 1); đối với vùng đất đồi núi DHNTB thì trồng sắn vào cuối tháng 3 đến đầu tháng 4 (sau những đợt mưa giông) hoặc trồng sắn trước mưa tiểu mãn và cũng trồng xen cây đậu xanh sau 15 – 20 ngày. Trong vụ HT, chỉ sau 52 ngày thì cây đậu xanh cho thu hoạch của lứa hoa đợt 1.

- Còn vụ đông xuân trên đất đồi núi vùng DHNTB chỉ nên trồng lạc xen sắn sẽ cho hiệu quả cao hơn.

* Kỹ thuật trồng xen:

Trồng 3 hàng đậu xanh xen vào giữa 2 hàng sắn, khoảng cách giữa 2 hàng sắn phải rộng từ 1,2 - 1,4 m, khoảng cách giữa 2 cây sắn gần nhau hơn (0,7 - 0,8 m), khoảng cách trồng đậu xanh 0,3 m x 0,2 m x 2 cây/hốc. Trồng đậu xanh/lạc theo đường đồng mức để hạn chế xói mòn đất.

* Thu hoạch:

Khi đậu xanh/lạc chín, thì chỉ thu hái quả/củ và để lại toàn bộ thân lá phủ vào gốc sắn để giữ ẩm và làm phân cho cây sắn.