Nâng cao hiệu quả mô hình rươi - lúa

Từ thực tế khoanh vùng nuôi rươi tự nhiên hiệu suất không cao, Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh triển khai thử nghiệm mô hình “Canh tác rươi - lúa hữu có bổ sung rươi giống”. Đến nay, mô hình phát triển tốt, hứa hẹn hiệu quả cao.

Hiệu quả mô hình rươi - lúa 

Rất triển vọng

Rươi (Tylorhynchussinensis) là một loại thủy đặc sản của các tỉnh có cửa sông nước lợ ven biển Bắc bộ. Tại Quảng Ninh, vùng rươi phân bố tự nhiên ven các sông trên địa bàn toàn tỉnh với khoảng 460 ha, trong đó: tại thị xã Đông Triều là 108 ha, TP Uông Bí trên 281 ha và thị xã Quảng Yên trên 70 ha. Mùa sinh sản của rươi tập trung nhiều nhất vào hai vụ: Vụ 1 vào cuối tháng 4, đầu tháng 5 và vụ 2 vào cuối tháng 10 đầu tháng 11 dương lịch. Vào mùa sinh sản, rươi từ những hang dưới đất nổi lên mặt nước theo dòng để ra các vùng cửa sông. Quá trình sinh sản chịu ảnh hưởng của các yếu tố chu kỳ mùa vụ, nhiệt độ môi trường, độ mặn, độ cao của thủy triều...

Những năm gần đây, nhiều hộ dân ở các địa phương có lợi thế phát triển tự phát đắp bờ, cải tạo ao, đầm, cống tại các bãi bồi ven sông để tạo điều kiện cho rươi tự nhiên sinh trưởng, phát triển. Để tạo sinh cảnh và thu nhập, các hộ đều kết hợp nuôi rươi và cấy lúa. Bằng hình thức đơn giản này người dân cũng tạo được sản phẩm, thu nhập từ rươi, lúa. Tuy nhiên, sản lượng không cao, bình quân sản lượng rươi chỉ đạt 100 - 130 kg/ha/năm, sản lượng lúa 1,8 - 2 tấn/ha/vụ.

Tuy nhiên, hiện nay, việc canh tác rươi - lúa còn gặp không ít những khó khăn và hạn chế như: Vùng khoanh nuôi rươi - lúa còn mang tính tự phát, chưa theo quy hoạch nên diện tích manh mún nhỏ lẻ. Tại Quảng Ninh chưa có cơ sở sản xuất giống rươi nhân tạo nên chưa chủ động cung cấp rươi giống cho người nuôi trong khi giống rươi tự nhiên sinh sản theo mùa ngày càng cạn kiệt. Do tác động của biến đổi khí hậu và chất lượng môi trường vùng nuôi suy giảm nên diện tích có rươi phân bố tự nhiên ngày càng thu hẹp và đang có nguy cơ bị biến mất.

Bên cạnh đó, các vùng nuôi rươi kết hợp với trồng lúa người dân còn ít kinh nghiệm quản lý môi trường và tác động kỹ thuật cải tạo vùng khoanh nuôi nên năng suất lúa, rươi vẫn còn thấp, hiệu quả kinh tế vùng canh tác chưa cao; Việc phân phối sản phẩm lúa, rươi của vùng khoanh nuôi không được quan tâm, thường bị các thương lái o ép khiến giá sản phẩm thấp, hiệu quả đầu tư của người dân không cao, kìm hãm sự phát triển của các vùng khoanh nuôi rươi - lúa.

Bổ sung giống nhân tạo

Để giải quyết vần đề về giống rươi, Trung tâm Quốc gia giống hải sản miền Bắc đã triển khai nghiên cứu, sản xuất giống rươi trong điều kiện nhân tạo, xây dựng các mô hình nghiên cứu, hoàn thiện quy trình sản xuất, canh tác rươi - lúa, chủ động cung cấp giống rươi cho người dân tại một số địa phương, chủ động cung cấp bổ sung thức ăn cho rươi, tăng cường quản lý các vấn đề môi trường nuôi.

Năm 2018, Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh triển khai mô hình “Canh tác rươi - lúa hữu có bổ sung rươi giống tại TP Uông Bí và thị xã Đông Triều” với quy mô 8 ha cho 4 hộ nuôi. Các hộ nuôi được hỗ trợ con giống, hướng dẫn kỹ thuật nuôi, kỹ thuật xử lý bổ sung thức ăn... Sau hơn 5 tháng triển khai, đến nay, rươi phát triển tốt, cỡ đạt 5 - 7 cm/con. Qua kiểm tra cho thấy, mật độ nuôi đạt 80 - 100 con/m2, cao hơn so mật độ ngoài mô hình (10 - 30 con/m2); các chỉ tiêu về lúa hữu cơ hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu mục tiêu của mô hình.

Ông Vũ Văn Vui, một trong những hộ triển khai mô hình thử nghiệm canh tác rươi - lúa tại phường Phương Nam, TP Uông Bí, cho biết, mô hình thả bổ sung rươi giống sản xuất nhân tạo ước tính cho năng suất cao gấp 3 - 4 lần so việc nuôi lấy giống ngoài tự nhiên, do vậy hiệu quả mang lại cũng rất cao. Bên cạnh đó, mô hình cũng góp phần thay đổi nhận thức của người dân chuyển từ phương thức chỉ khai thác tự nhiên sang phương thức nuôi mới có tổ chức quản lý, sản xuất một cách khoa học, hiệu quả, tính cộng đồng cao.

>> Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh dự kiến tiếp tục đề xuất Dự án Phát triển nghề nuôi rươi kết hợp canh tác lúa hữu cơ nhằm từng bước hoàn thiện quy trình sản xuất, nâng cao năng suất, sản lượng tạo ra vùng sản xuất tập trung, xây dựng thương hiệu và đáp ứng được nhu cầu của thị trường, phù hợp với quy hoạch phát triển thủy sản tỉnh.