Quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại trên cây nhãn Phần 3

II. Sâu, bệnh hại trên cây nhãn

2. Bệnh hại

2.1. Bệnh cháy lá trên cây nhãn (nấm Pestalotia paraguariensis)

- Triệu chứng:

Bệnh hại chủ yếu trên lá, nhất là  các lá già, lá thành thục. Vết bệnh lúc đầu là những chấm nhỏ ở giữa hoặc đầu lá màu nâu đen, về sau vết bệnh lớn lên có hình tròn hoặc gốc cạnh, lan rộng trên phiến lá tạo thành những mảng cháy màu nâu, trên đó có những đường vân màu nâu xám nhạt. Giữa vết bệnh và phần xanh của vết bệnh có ranh giới rõ rệt. Trên vết bệnh lâu ngày có những hạt nhỏ li ti màu đen là các ổ phân sinh bào tử. Lá bị bệnh vàng khô và rụng.

- Tác nhân gây hại và điều kiện phát sinh phát triển: 

Tác nhân gây hại là nấm, thuộc nhóm nấm bất toàn.

Nấm hình thành phân sinh bào tử hình ống, gồm 5 tế bào giữa lớn và có màu nâu, 2 tế bào ở hai đầu nhỏ, hơi nhọn và không màu, có 2-3 sợi lông ngắ ở một đầu. Nấm ký sinh yếu nên thường phát triển và gây hại trên các lá già, vườn ít chăm sóc và sinh trưởng kém.

- Biện pháp phòng trừ: 

Sau mỗi đợt thu hoạch, tiến hành cắt tỉa cành, thu gom và tiêu hủy các lá bị bệnh.

Tưới nước, bón phân đầy đủ cho cây, nhất là phân hữu cơ, cây sinh trưởng phát triển tốt sẽ hạn chế được bệnh .

Phun phòng trị bệnh bằng thuốc gốc Mancozeb theo liều lượng khuyến cáo.

2.2. Bệnh thối rễ (do nấm Fusarium sp hoặc nấm Rhizoctonia)

- Triệu chứng

+ Bệnh gây hại ở rễ và cổ rễ giáp mặt đất. Trên cổ rễ lúc đầu nhỏ màu nâu sau chuyển nâu đen và lan rộng bao quanh phân vỏ cổ rễ, vỏ bị thối khô, nứt và bong tróc ra để trơ phần gỗ phía trong. Nấm có thể ăn sâu vào thân làm thân bị khô đen, các rễ phía dưới cũng bị thối đen. Cây mới bị bệnh có biểu hiện sinh trưởng kém, lá bị vàng và rụng dần dần, cây còn nhỏ có thể bị chết khô hoàn toàn. 

+ Cây bệnh dễ bị đỗ ngã do bộ rễ đã bị hại. 

- Điều kiện phát sinh phát triển

+ Nấm sản sinh ra hai loại bào tử là đại bào tử và tiểu bào tử. Đại bào tử có dạng dài, hai đầu nhọn, có dạng cong như lưỡi liềm, không màu, có 3-4 vách ngăn. Tiểu bào tử có hình trứng, không có hoặc có vách ngăn, không màu, nấm phát triển thích hợp ở điều kiện nhiệt độ là 300C.

+ Bào tử tồn tại rất lâu trong đất, xâm nhập vào rễ cây hoặc cổ rễ qua các vết xây xát do bị gió lay hoặc côn trùng trong đất cắn phá, điều kiện đất cát dễ bị thiệt hại hơn so với điều kiện đất thịt. 

- Biện pháp phòng trừ

+ Thường xuyên kiểm tra vườn, phát hiện những cây sinh trưởng kém, kiểm tra cổ rễ, nếu có vết bệnh dùng thuốc gốc Metalaxyl hay Ridomyl Gold để tưới vào gốc, vun mô cao, thoát nước tốt, bón vôi vào cuối mùa nắng.

+ Cây bị bệnh cần đào bỏ hết gốc, rải vôi sát trùng.

+ Sử dụng phân hữu cơ và bón nấm Trichoderma.

2.3. Bệnh thán thư (Colletotrichum gloeopsoriodes)

- Triệu chứng:

Bệnh phát sinh và gây hại trên lá, lộc non, trên chùm hoa và quả. 

+ Trên lá: bệnh gây hại từ mép lá trở vào, lúc đầu vết bệnh như¬ các chấm, đốm nhỏ, sau liên kết thành mảng lớn, xung quanh có đ¬ường viền nâu xẫm.

+ Trên chồi non: lúc đầu vết bệnh dạng thấm n¬ước, sau chuyển màu nâu tối, chồi bị chết khô khi trời nắng hoặc thối khi trời mưa. 

+ Trên hoa và quả non: vết bệnh hơi lõm xuống kiểu chấm đen, làm hoa và quả non chuyển màu đen và rụng.

- Tác nhân gây bệnh:  Bệnh do nấm gây ra.

- Điều kiện phát sinh và phát triển của bệnh: Bệnh phát sinh mạnh khi trời ấm và ẩm trong tháng 3 và 4. Trời có m¬ưa đúng vào thời kỳ ra hoa và hình thành quả non làm ảnh hưởng đến năng suất.

- Biện pháp phòng trừ:

+ Tỉa cành, tạo tán, thường xuyên cắt bỏ cành già tạo cho cây thông thoáng.

+ Theo dõi vườn, khi thời tiết ấm và ẩm cần tiến hành phun thuốc: Bavistin 50 FL nồng độ 0,1%; Benlate 50 WP  0,1%. Lượng nước thuốc cần phun khoảng 600 - 800 l/ha

2.4. Bệnh thối bông

- Triệu chứng

+ Bệnh khô cháy hoa thường xuất hiện vào lúc hoa nhãn đang nở rộ, trên cánh hoa có những vết chấm nhỏ bằng đầu kim, có màu nâu đen làm hoa bị vàng, sau đó khô và rụng đi.

+ Nấm thường tấn công vào lúc có nhiều sương mù hay mưa nhiều, độ ẩm không khí cao.

- Biện pháp phòng trừ

+ Nên trồng thưa giúp cây thoáng, cho ánh sáng xuyên qua tán cây làm giảm độ ẩm sẽ hạn chế được bệnh.

+ Phòng trị bằng các loại thuốc gốc đồng hoặc Benomyl, Bavistin theo khuyến cáo vào giai đoạn trước khi hoa nở để phòng bệnh.

2.5. Bệnh thối trái nhãn ( Phytophthora sp)

- Triệu chứng:

Do nấm Phytophthora. Đầu tiên là vùng cuống trái bị thối, sau đó lan rộng ra cả trái. thịt trái nhãn bị nhũn, chảy nước và có mùi chua, trên vỏ trái bị thối.

 Nấm phát triển trong mùa mưa, trời ẩm thấp, trên những chùm trái phía dưới gần mặt đất, hoặc những chùm trái nằm trong tán lá dầy che phủ khi trái bắt đầu chín. 

- Biện pháp phòng trừ:

+ Tạo thông thoáng quanh chùm trái khi trái đã lớn gần chín. 

+ Nâng các chùm trái thấp gần mặt đất lên cao hơn. 

+ Các thuốc như  Mexyl- MZ, Ridozeb, Ridomil godl...phun đẫm lên chùm trái, nhất là các trái ở phía dưới, khi trời ẩm thấp, mưa nhiều có thể phun 2 lần cách nhau 5-7 ngày 1 lần 

2.6. Bệnh đốm rong (Cephaleuros virescens) 

- Nguyên nhân và triệu chứng:

+ Bệnh do nấm tảo Cephaleuros virescens gây hại trên lá nhãn. 

+ Ban đầu các đôm hơi tròn màu xanh vành nhạc, trên lá rong tảo phát triển thành lớp nhung mịn. 

+ Phần lớn vết bệnh phát triển trên mặt lá trong khi mặt dưới lá vẫn bình thường.

+ Rong có thể làm mô lá bị hủy hoại và mặt dưới đốm bệnh có màu nâu nhạt.

+ Lá bị bệnh có thể bị vàng và  rụng, nếu bệnh nặng sẽ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây trồng làm ảnh hưởng đến năng suất.

- Biện pháp phòng trừ:

+ Trồng mật độ thích hợp và nên cắt tỉa thường xuyên.

+ Bón phân đầy đủ và cân đố lượng phân NPK hàng năm cho cây trồng.

+ Phun các thuốc như Boocdo, Champion, Fuguran,....để trị bệnh, có thể phun 2 lần cách nhau 5 –7 ngày