Rau khí canh trên cao nguyên

Phương pháp canh tác khí canh đang được một số nhà vườn áp dụng thử nghiệm trên các loại rau, củ, quả tại Đà Lạt (Lâm Đồng). So với trồng thủy canh thì phương pháp này được họ đánh giá cho hiệu quả kinh tế cao hơn.

Hạt giống rau được cho vào viên nén xơ dừa để ươm thành cây con, sau đó cho từng viên nén vào các rọ nhựa đường kính 4cm, cao khoảng 5cm

Ông Trần Huy Đường, chủ trang trại Langbiang Farm (đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, phường 7, Đà Lạt) trồng thành công nhiều loại rau bằng phương pháp khí canh. Trên diện tích rộng 500m2, ông Đường canh tác gần 10 loại rau như xà lách lô lô, cải kale, cải cay, cần tây, dâu tây, cải thìa, bó xôi…

Đầu tiên hạt giống rau được cho vào viên nén xơ dừa để ươm thành cây con, sau đó cho từng viên nén vào các rọ nhựa (đường kính 4cm và cao khoảng 5cm) rồi đặt vào những ô tròn được khoét trên tấm nhựa dùng làm nắp để đậy chiếc máng canh tác khí canh. Mỗi máng rộng 1,5m, dài 8m, được lắp đặt cách ly mặt đất khoảng 1m. Lòng máng được che kín, có chứa không khí hấp thu dinh dưỡng phun sương để nuôi bộ rễ.

Quy trình chăm sóc được thực hiện bởi hệ thống thiết bị máy móc hiện đại (máy bơm, bồn chứa dinh dưỡng, các đường ống dẫn dinh dưỡng…) và được lập trình chi tiết trong máy tính. Cứ vài phút, hệ thống tưới sẽ tự động phun; thời gian phun và số lần phun trong ngày được điều chỉnh hợp lý tùy theo độ tuổi, tình trạng sinh lý của cây và nhiệt độ môi trường bên ngoài. Nếu cây không hấp thụ hết dung dịch phun, có thể thu hồi, lọc, bổ sung để sử dụng cho lần sau, do đó có thể giảm từ 70 - 80% chi phí về nước, phân bón...

Theo ông Đường, phương pháp khí canh canh tác không sử dụng đất như địa canh và cũng không nhúng rễ cây vào dung dịch như thủy canh mà trồng trong môi trường không khí có chứa các thể bụi dinh dưỡng. Nói cách khác, phun sương loại nước có dưỡng chất làm ướt đều bộ rễ để rau phát triển.

Để chứng minh, ông Đường mở nắp một chiếc máng làm lộ ra những chùm rễ cây tua tủa lơ lửng trong không khí. Một tuần sau khi đưa lên máng khí canh, rễ cây phát triển thành từng chùm trong lòng máng. Bên trên máng, thân và lá vươn dài khoảng một gang tay. Tùy theo thời điểm sinh trưởng của cây, ông Đường cài đặt chế độ phun sương dinh dưỡng trong không khí cho phù hợp để nuôi bộ rễ rồi lưu dẫn lên hấp thu vào thân, lá.

Với phương pháp canh tác này, nhiều loại rau không thể trồng thủy canh như cải bó xôi, dâu tây thì nay hoàn toàn phù hợp. Mặc khác, phương pháp thủy canh trước đây hay gặp vấn đề là các loại vi khuẩn gây mầm bệnh ở rễ dễ lây lan khắp vườn vì toàn bộ phần rễ của cả vườn cây nhúng chung trong dung dịch hồi lưu. Còn với khí canh, các bộ rễ cây cách ly nhau trong không khí nên vi khuẩn khó tiếp cận nhiều cây một lúc. Nhờ phun dinh dưỡng ở dạng sương nên gần như ít xảy ra vi khuẩn lây nhiễm bệnh theo nguồn nước từ cây này sang cây khác như rau thủy canh; khi xuất hiện bệnh chỉ việc loại bỏ ngay những cây bệnh. 

Thực tế sản xuất tại Langbiang Farm cho thấy, ứng dụng phương pháp khí canh cho năng suất tăng gấp 2 lần; tiết kiệm được diện tích canh tác do có thể thâm canh nhiều tầng; cây tăng trưởng nhanh gấp 1,5 lần nhờ được sống trong môi trường nhân tạo. Cây khí canh sinh trưởng theo thời gian ảo với 1 ngày 24 giờ chiếu sáng bằng đèn điện, tương đương 3 ngày với 8 giờ chiếu sáng tự nhiên; tiết kiệm nước tưới, không phụ thuộc vào tự nhiên, nhất là các hình thái thời tiết khô, hạn hán; tiết kiệm công và thời gian, đặc biệt là không phải cải tạo đất.

Trung bình một lứa rau khí canh xuống giống, chăm sóc và thu hoạch trong vòng 25 ngày. Do được sản xuất theo kiểu cuốn chiếu, thu hoạch đến đâu thì tái canh đến đó nên có thể tăng mùa vụ quanh năm. Mỗi năm sản xuất rau khí canh tăng hơn 2 lứa và đa dạng chủng loại rau cao cấp hơn so với rau thủy canh. Trong khi giá trị đầu tư thiết bị, dây chuyển sản xuất rau khí canh lại thấp hơn thủy canh từ 5 – 10%.

Rau trồng theo phương pháp khí canh sinh trưởng tốt, nhanh thu hoạch

Theo tính toán của ông Trần Huy Đường, sau khi trừ thời gian làm vệ sinh máng, rọ nhựa, kiểm tra bảo dưỡng đường ống phun sương, hệ thống bơm nước từ giếng ngầm…, trong vòng một năm có thể trồng 12 lứa rau khí canh, cung cấp cho siêu thị với giá trung bình 25.000 đồng/kg. Với sản lượng 400 tấn/ha/năm, người trồng rau khí canh có thể thu lợi nhuận từ 4 - 5 tỷ đồng/ha.