Săn cá ngát

Xuống đáy sông truy cá ngát

Bởi đam mê cái nghiệp sông nước nên anh Nguyễn Tấn Đạt (44 tuổi, xã An Thới, Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến Tre) thường xuyên lênh đênh trên chiếc ghe xuôi ngược khắp sông Hàm Luông đánh bắt cá ngát dù nghề này chưa bao giờ có ai chọn làm nghiệp chính cho “chén cơm” của mình.

Những ngày cuối năm 2014, tôi và Đạt “hà bá” cùng chú sáu Hải - một cựu binh già đã có một chuyến ra khơi săn cá ngát. Ghe ra khỏi vàm Cái Quao hướng xuống vàm Tân Hương (xã Tân Trung), anh Đạt nhìn nước mênh mông nói: “Nếu nước ròng nhiều, ít sóng sẽ thuận lợi nhất trong việc lặn bắt cá ngát. Nhưng dù điều kiện trên sông có như thế nào cũng ăn thua gì. Vậy mới xứng danh Đạt “hà bá” chứ!”.

Lui ghe ra cách bờ hơn 100m, quấn ống ôxy cẩn thận vào người, “đùng” một phát, nước tung trắng xóa thì chỉ còn dõi theo anh Đạt bằng những bọt khí sủi lên ùng ục theo từng bước di chuyển của anh dưới đáy sông. Chú sáu Hải chỉ tay theo vùng sủi bọt và nói: “Nếu vùng sủi dừng lại một chỗ nghĩa là thằng Đạt đang chinh chiến với con cá trong hang”.

Dưới đáy sông, anh Đạt cố lần cho được cái neo vác lên vai để giữ thăng bằng, hai bàn chân tìm kiếm các bậc đất để dò tìm hang. Chạm được cái lỗ to, bên ngoài láng bóng, nước phía trong ấm hơn xung quanh bên ngoài - đó chính là hang có cá ngát đang ở. Lập tức, anh dùng vợt cắm úp miệng hang lại, tứ chi rờ khắp xung quanh bán kính với tâm là miệng hang khoảng 1,5m sẽ có thêm ít nhất 2 ngách nữa và cũng sẽ trùm vợt để bẫy chúng. Khi mọi thứ đã sẵn sàng, anh Đạt quay lại miệng hang chính, dùng cây lạt dẻo chọc vào, cá sẽ tung ra bất kì ngõ nào. Khi dây lưng động, anh Đạt cố tóm được cái vành sắt của vợt và thoăn thoắt phăng theo dây neo lên mạn ghe nhanh như lúc anh “đùng” một cái biến mất. Nếu chậm chạp thì chắc chắn sẽ gặp rắc rối do ngạnh cá luôn chìa ra sẵn sàng đả thương anh khi nó vùng vẫy.

Một công việc không dễ dàng

Sau hơn 2 giờ phục kích cá ngát, trong khoang ghe lúc này được 5 con cá lớn nhỏ, cộng lại cũng hơn 20kg, chúng tôi nhổ neo ra về. Ghe cập vào những mảng lục bình trổ bông màu tím đang dập dìu trên sông, những trái bần tròn như cái dĩa đu đưa trước gió như mời mọc. Chú sáu Hải cho hay, bông lục bình, trái bần dĩa là 2 thứ góp phần quan trọng trong nồi canh chua cá ngát. Tuy nhiên, họ cũng tiết lộ rằng nếu thiếu rượu đế thì nồi canh chua sẽ kém phần “sắc sảo”!

Không đợi đến lên bờ, anh Đạt quyết định neo ghe ở một góc bần lớn cạnh vàm Cái Quao. Lấy trong mui ra cái bếp dầu, chai rượu, ít mắm muối và làm thịt 2 con cá khoảng 4kg nấu canh chua. Chú sáu Hải phân bua “Về đến nhà làm sao có cái không gian gió lồng lộng thổi, chỗ ngồi nhấp nhô, uống rượu, ngắm tàu ghe xuôi ngược để chiêm ngưỡng cái trù phú và hào phóng của sông nước quê hương như vầy”.

Nhấp ly rượu cay lè lưỡi, ăn cái đuôi cá ngát hơn nửa chén thịt với bông lục bình đã ngả màu tím tái, anh Đạt nhai ngon lành và từ từ nhớ lại quãng thời gian làm “hà bá” đã trôi qua… Cái tên Đạt “hà bá” vốn đã đồng hành cùng anh từ thời trai trẻ khi mới 20 tuổi đời (1991), kể từ lúc anh theo nghề lặn dò mặt bằng dưới đáy sông, chít các lỗ thông hơi cho việc xây dựng các móng cầu. Niềm tự hào của hơn 20 năm trong nghề, anh hãnh diện nhắc đến các công trình cầu từ Bắc tới Nam như cầu sông Hàn ở TP.Đà Nẵng, cầu sông Lam ở TP.Vinh đến các cây cầu Hóa An trên sông Đồng Nai, cầu Mỹ Thuận trên sông Hậu Giang… đều có sự đóng góp của đôi bàn tay anh. Nhớ nhất là khi lặn thi công cầu Tân An ở tỉnh Long An, anh bị tai nạn đất lở đè đến 8 giờ đồng hồ dưới đáy sông.

Được cứu sống, tưởng như cái nghiệp sông hồ sẽ vĩnh viễn rời xa anh. Nhưng về quê không lâu, năm 2007, cái niềm vấn vương sông nước lại cuốn anh đi. Việc lặn tìm ve chai dưới đáy sông và dò hang bắt cá ngát trên sông Hàm Luông đã gắn bó với đời anh từ dạo đó.

Cá ngát trên các sông nước lợ ăn rất béo và lớn đến hơn chục ký, với giá bán khoảng 120 ngàn đồng/kg - cao gần gấp đôi so với cá ngát miệt nước mặn ở Thạnh Phú, Ba Tri, Bình Đại. Nghĩa là chỉ cần tranh thủ lặn khoảng 2 giờ lúc nước ròng, anh Đạt có thể kiếm trên 2 triệu đồng.

Tuy nhiên, như một phép biện chứng giữa đời thường: “Mồi ngon luôn có nhiều sự tranh giành và phá hoại”. Nhưng theo anh Đạt điều đáng ngại nhất là gặp mấy người không tường việc bắt cá mà thấy mình bắt được cũng làm theo, nên chẳng những phá hoại hang mà mang họa vào thân.